Fjodor Smolov, de ster van Rusland, is ook zo’n net-niet-speler

Loop het treinstation van Saratov uit en je ziet meteen een kiosk met voetbalkleding. De shirtjes met de grote namen hangen op een prominente plek: Ronaldo, Messi, Neymar, Bale. Maar vraag naar een shirt van Fjodor Smolov, de beste Russische voetballer van het moment, en dit is het gesprek dat volgt:

Verkoper: ‘Fjodor Smolov, zegt u?’

‘Ja, die komt toch uit uw stad?’

‘Ik haal de bedrijfsleider er even bij.’

Bedrijfsleider komt binnen, lachend. ‘U denkt toch niet werkelijk dat wij shirtjes van Smolov verkopen? Kom, laten we u een shirtje aanmeten van een echte voetballer.’

Wandel het Lokomotiv Stadion binnen en ook daar vind je geen tekenen van Fjodor Smolov, die hier zijn voetbaljeugd doorbracht. Een pupil op weg naar de training van Smolovs oude club Sokol Saratov zegt: ‘Ik word later liever zoals Quincy Promes’, de Nederlandse spits die bij Spartak Moskou voetbalt.

Net niet

Met Fjodor Smolov is het als met het Russische elftal: het is het allemaal net niet. De beste Russische voetballer is niet de trots van zijn geboortestad. Een veel scorende spits, maar nog steeds vast in de matige Russische competitie. Wel met een aanbod op zak uit het buitenland inclusief een topsalaris, maar niet van een Europese club – Smolov sloeg het aanbod van FC Tianjin Quanjian af, want naar China is niet wat hij wil.

Smolov wil zijn stadsgenoot Roman Abramovitsj achterna, de oligarch die naar Engeland vertrok en eigenaar is van voetbalclub Chelsea. Al zijn hele leven droomt Smolov ervan om te spelen in Engeland, Italië, Spanje of Duitsland.

Het liefst bij AC Milan, maar dat lijkt onhaalbaar, dus een middenmoter is ook goed. Het WK is zijn kans om buitenlandse coaches over te halen, want die letten nauwelijks op de Russische competitie. Het is Smolovs laatste kans, want hij is al 28. Het is nu of nooit.

De statistieken zijn niet in zijn voordeel: slechts twee voetballers uit de Russische selectie spelen in het buitenland. Het geldt ook voor de trainers. Leonid Sloetski, oud-bondscoach van Rusland en drievoudig winnaar van de Russische competitie met CSKA Moskou, ondervond grote moeite om in Europa werk te vinden. Uiteindelijk belandde hij via Hull City bij Vitesse.

Volgens hem doen weinig Russische spelers en trainers hun best de overstap te maken, zo vertelde hij onlangs in een interview. ‘De salarissen zijn hoog in Rusland. En in Rusland voelen ze zich thuis. Ze kennen de taal en cultuur.’

Maar Smolov wilde altijd weg uit Saratov, een stad met 850 duizend inwoners aan de Wolga die tot 1991 gesloten was voor de buitenwereld vanwege zijn militaire industrie. Hij is een van de weinige Russische voetballers die Engels spreekt, geleerd op Gymnasium nummer 3, een school met veel aandacht voor buitenlandse talen. Het lokaal kijkt uit op een reisbureautje met bestemmingen in het buitenland. De scholier Smolov schreef op het Russische sociale netwerk VKontakte: ‘I’m gonna be the real rock n rolla.’

Zo ziet hij er ook wel uit. Shirts met zijn naam hangen dan niet bij de krantenkiosk in Saratov, Smolovs getatoeëerde torso siert wel de covers van de Russische edities van Men’s Health en Vogue. Hij date supermodellen, rijdt sportwagens en heeft een huis in Knightsbridge – niet in de Londense wijk vlakbij het stadion van Chelsea, maar in een Moskouse elitewijk die zich probeert te spiegelen aan de Britse wijk.

Feyenoord

Eén keer speelde Smolov in het buitenland. Bij Feyenoord, in 2010, als verhuurde spits van Dinamo Moskou. Na een mislukt halfjaar (1 doelpunt in 11 wedstrijden) riep Dinamo hem weer terug naar Rusland.

Wat hem fascineerde in Europa, zo vertelt hij in de WK-editie van Men’s Health, was dit: ‘Als een 18-jarige speler een fout maakt en de bal verliest, dan moedigt de trainer hem in Europa alleen maar aan. Een speler voelt zich dan natuurlijk op zijn gemak. In Rusland kunnen we daar alleen maar van dromen.’

Bij de training van het jeugdteam Sokol Saratov is te zien en te horen wat Smolov bedoelt. Een pupil die de bal verspeelt bij een soloactie, krijgt de wind van voren van de trainer. Dat verklaart waarom Russische spelers nauwelijks risico’s durven te nemen op het veld.

Na zijn terugkeer uit Nederland zwierf Smolov van Dinamo, naar Anzji Machatsjkala, naar FC Oeral. Pas bij FC Krasnodar, in 2015, brak hij door. Twee seizoenen achter elkaar werd hij topscorer van de Russische competitie. Afgelopen seizoen schoot alleen Quincy Promes vaker raak.

Al voor het WK is Smolov een campagne begonnen om aandacht te trekken in het buitenland. Hij figureert in een reclamecampagne met Zlatan Ibrahimovic, geeft interviews aan buitenlandse media, hangt op posters in WK-steden. Het doel is, zegt Smolov, om zijn ‘internationale imago een boost te geven’, zodat hij meer kans hebt om te vertrekken uit Rusland.

Bij zijn oude trapveldje weet iedereen wie Smolov is. Nu staat er een nieuwe voetbalkooi en wordt er 4-tegen-4 gespeeld. ‘Het Russische team maakt geen schijn van kans op het WK’, zegt voetballer Jevgeni Petrov (29) in de rust van een partijtje. ‘Het probleem is dat we geen goeie voetbalscholen hebben. Je krijgt er geen vrijheid.’

Petrov hoopt dat Smolov zijn droom waarmaakt en naar het buitenland vertrekt. ‘Misschien dat er dan eens buitenlandse scouts komen kijken bij onze voetbalkooi.’