Eerst de vragen dan de voorzitter

door John Volkers

DE HELE wereld is een 'koekjesfabriek'. De filosofie van drs. Joop van der Reijden is door de praktijk van het management gevormd. Bij sportkoepel NOCNSF, waar hij een tweeregelig aanstellingsbriefje heeft gekregen als headhunter en interim-manager, is het in zijn ogen niet anders.

'Elke organisatie, elk bedrijf is een koekjesfabriek. Overal is wel wat. Overal bestaan dezelfde problemen doordat we iets met mensen doen en mensen veroorzaken liefde en haat. Ook bij NOCNSF is het een relationeel probleem, een kwestie van communiceren. En verder niks.

'Het ene briefje na het andere kattebelletje: dat kost tijd, energie en het heeft zo weinig zin', zucht Van der Reijden, terwijl op zijn directiekamer in het Veronica-gebouw de wereld via negen blauwe ogen bij hem binnenkomt.

Van der Reijden, in de volksmond Ome Joop, werd in maart aangesteld, om de opvolger van de tussentijds afgetreden voorzitter Wouter Huibregtsen te vinden. De zoektocht naar de nieuwe 'chef-bakker' moet echter even wachten, de bedrijvendokter wil eerst weten wat in de fabriek zelf gaande is.

'Het is de tweede regel uit mijn aanstelling. Ik moet bekijken hoe het staat met de portefeuilles, de functies: zit iedereen wel op de goede plaats, wat vinden we van elkaar en hoe is de relatie met het bureau op Papendal? De problemen liggen meestal bij de stokpaardjes en in de rolverdeling. Zo van: als jij maar van mijn portefeuille afblijft.

'We zijn nog niet toe aan het zoeken naar een nieuwe voorzitter. Dat komt als laatste aan de orde. Pas als we heel veel vragen hebben beantwoord, als de zaak werkelijk op orde is, als we in kaart hebben wat we de nieuwe persoon kunnen bieden, pas dan gaan we het hebben over de aanstelling van een voorzitter. Oud of jong, man of vrouw, manager of sportman.

'Mickey (Huibregtsen) heeft in zijn afscheidsrede harde noten gekraakt door te wijzen op het gevaar van pappen en nathouden. Hij wil dat de nieuwe voorzitter met een heel nieuw team kan beginnen. Dat was wat hij bedoelde. Het gerucht dat hij als erevoorzitter een rol wil spelen, is onzin, want de functie is puur honorair bedoeld.'

De wijsheid van de oudere politicus zal zwaar wegen in de zoektocht die niet lang hoeft te duren. 'Als ik tien dagen ga rondbellen, hebben we iemand. Het barst van de namen. Bij Feyenoord heb ik op dezelfde manier gewerkt. Ik had gelijk beet; Amandus Lundquist van IBM kwam vanuit het niets en bleef achttien maanden in functie.'

'We moeten een verstandige keuze maken. De nieuwe voorzitter kan in mijn ogen niet te jong zijn, niet van de leeftijd van Staatsen en Huibregtsen. Bij voorkeur iemand in de herfst van zijn carrière die het afbreukrisico kan verdragen. Voor een jonger iemand kan een vlekje heel erg lastig zijn.'

'Voor iemand van mijn leeftijd is het veel minder een probleem als hij wordt weggestuurd. Bij Veronica denken ze niet meteen dat ze geen goede voorzitter hebben als ik een akkefietje met een sportbond heb. Ik kan mijn contract met een gerust hart afmaken. Ze kijken hier of je geld binnenhaalt en bij Veronica verdienen we dat 't barst.'

Huibregtsen betoogde dinsdag dat mensen met een 'economisch onafhankelijke positie' iets terug behoren te doen voor de maatschappij. Zo was hij er in gestapt en zo is Van der Reijden er in gestapt. 'Ik doe deze klus zonder vergoeding, omdat NOCNSF geen betaalde sport-organisatie is.

'Ik ben in het verleden voor functies in de voetballerij gevraagd. Ik heb Gerard Bouwer en Theo Aalbers ooit op bezoek gehad, die wilden me voorzitter maken van de profsectie van de KNVB. Toen heb ik gezegd dat ik alleen wilde als het een bezoldigde functie was. Het is per slot van rekening betaalde sport.

'Ze vroegen me ook als voorzitter van Feyenoord, maar dat wilde ik niet. Vervolgens kon ik als interim-manager in De Kuip aan de slag, maar ik wilde er wel voor betaald worden. Alleen dan word je in het voetbal serieus genomen. Later verweten ze me dat ik een zakkenvuller was. 't Zal wel. Ik heb nog onder de prijs gewerkt ook, 53 duizend gulden inclusief BTW voor drie maanden.'

Naast een zekere vuurvastheid moet de nieuwe voorzitter in staat zijn 'de kikkers van al die sportbonden in de kruiwagen te houden' en hij moet door één deur kunnen met Anton Geesink, het IOC-lid. Van der Reijden neemt tegenwoordig afstand van een eerdere opvatting dat hij een kameraad voor de oud-judoka aan het zoeken was.

'Ik vind niet dat Geesink, zoals hier en daar beweerd wordt, de Nederlandse sport in de houdgreep heeft. Ik heb er geen last van. En de sport ook niet. We moeten niet overdrijven. Ik heb hier nu weer een briefje van Anton liggen, aan Hans Lesterhuis van het grote bonden-overleg.

'Ik neem er kennis van, maar het is een discussie uit een andere periode, de periode-Huibregtsen. Een tijdperk dat we sinds dinsdag achter ons hebben liggen. Geen onzin, zeg ik, we moeten vooruit. Ik vind helemaal niet dat Geesink in de weg staat. De voorzitter moet met zoveel lastige mensen door één deur.

'EN WAT DIE houdgreep betreft. Harm Beijer van de zwembond verwijt Geesink dat hij richting Huibregtsen heeft nagetrapt, maar hijzelf zit toch niet in de houdgreep? Als je voorzitter van de KNZB bent, dan trek je je daar toch toch niets van aan? Ik ben er niet voor om me daar zorgen over te maken. Het is allemaal zo overtrokken.

'Ik heb Geesink meegemaakt bij de bestuursvergaderingen van NOCNSF en hij heeft zo zijn opvattingen. Oké, daar zullen we rekening mee houden en verder niks.'

Vele zaken zijn in de Nederlandse sport de laatste tien jaar gemakkelijker geworden. Vooral financieel staat de georganiseerde sport er stukken beter voor, de koepels wel te verstaan. 'Ik was staatssecretaris bij Lubbers-I, ik was op volksgezondheid wereldkampioen bezuinigen, 4,2 miljard op een begroting die kleiner is dan nu.

'De sport heb ik buiten de bezuinigingen weten te houden. Maar 45 miljoen is, de inflatie meegerekend, na vier jaar niet meer dezelfde 45 miljoen. Ik kreeg sport als bij-portefeuille, omdat ik bij de verdeling, thuis bij Brinkman, vroeg of er ook nog iets leuks in de aanbieding was. Ik had drugsverslaafden, mishandelde en daarom weggelopen vrouwen, verwaarloosde kinderen.

'Ik vond sport leuk en ik vind het nog steeds enig. Daarom heb ik ook geen moment geaarzeld om ja te zeggen tegen deze baan. In '90 wilden ze me niet bij het NOC toen Vonhoff opgevolgd moest worden. Ze zoeken nu ook wel een ander, had ik gedacht. Maar ik bleek bovenaan het lijstje te staan.'

'Als je toch ziet wat overheid en sporttotalisator, de SNS, bijvoorbeeld in de topsport gaan steken. Dertig miljoen voor de voorbereiding op Sydney. In mijn tijd kon je dat rustig vergeten. Het klimaat was er niet naar. Dat had ook met de minister-president te maken. Lubbers, een op en top fanatieke sportman trouwens die slecht tegen zijn verlies kon, zei, en Huibregtsen haalde het dinsdag nog eens aan: ''met de sport hoeven we ons gelukkig niet te bemoeien''.

'Ik werd als staatssecretaris in die jaren door het NOC gedoogd. Wij werden getolereerd op de Spelen, maar er klonk vooral ''bemoei je er niet mee''. Ik benijd Erica (Terpstra) nu. Zij zit in de middelste cirkel. Dat had ik ook gewild in de jaren tachtig, niet om bij de blauwste blazers te zitten, maar om samen meer tot stand te brengen.'

De overheid gaat de komende kabinetsperiode - informateur De Vries is opnieuw aan de afspraak van de vijf grote partijen herinnerd - het budget voor sport verdubbelen, van 55 naar zeker 100 en mogelijk 110 miljoen gulden. 'Maar de tijd is voorbij dat ze zomaar een zak geld gaven en alleen een accountantsverklaring wilden dat het geld uitgegeven was.

'Het rijk doet aan input-output financiering. Er wordt geld ingezet, maar het betrokken ministerie wil precies weten wat er terecht is gekomen van de voornemens. Is de Nederlander meer gaan bewegen? Is hij in de topsport meer gaan presteren? Met die doctrine gaat de sport de komende jaren in toenemende mate te maken krijgen.

'NOCNSF zal, dat is de insteek, die ene organisatie voor de sport moeten blijven en de 'duivelstruc' toepassen om alle belangen te behartigen. Er mag geen versnippering ontstaan. Anders zegt de overheid: ''we doen het zelf wel''.'

Tot de besluitvorming heeft van der Reijden een heerlijke, maar overvolle vrije-tijdsbaan. Hij heeft het ene gesprek na het andere, met André Bolhuis, met minister-president Kok, met prins Willem-Alexander, IOC-voorzitter Samaranch, met de 'prachtige' Ard Schenk die zo schitterend de uit de media-wereld bekende botsing van de grote commerciële belangen kan schetsen en met technisch directeur Joop Alberda.

'Ik kijk tegen zo iemand op. Zelf ben ik nooit een groot sportman geweest, een Leids zwemrecord ja en als coach aardige ploegjes gehad. Maar zo'n Alberda die de volleyballers naar een gouden medaille heeft geleid, mensen, mensen, als je daar mee mag werken, dát is toch iets.'