Een scheutje winnaarsmentaliteit

En dan gebeurt het, als een tinteling op een zonnige dag in Zeist. Op zijn eerste werkdag als assistent-bondscoach staat Edgar Davids met de bal aan de voet, als verdediger Jurriën Timber langsloopt. En hup, haha, Davids tikt de bal tussen de benen van Timber door. Zomaar. Die heeft het niet eens in de gaten, want het gebeurt als hij het ene been voor het andere zet.

Het is een oprisping van speelsheid van de voetballer Edgar Davids, de oud-international, de man van mysteries, de voormalige wereldster die superbe techniek van de straat koppelde aan het soort vechtlust dat zeldzaam is op de velden en waaraan Oranje behoefte heeft. Althans: een scheutje extra kan nooit kwaad.

Bondscoach Louis van Gaal heeft kort voor dat balletje tussen de benen iets gezegd over het vervangen van Henk Fraser (naar FC Utrecht) door Edgar Davids: ‘Fraser was een gelouterde trainer die successen had behaald. Edgar niet. Die heeft helemaal geen succes behaald. Hij was vroeger bij Ajax mijn pitbull.’

Van Gaal zegt het met nadruk: pit-bull. ‘Dat is als compliment bedoeld. Hij had een geweldige oriëntatie, defensief en aanvallend. Hij kon iemand vrij voor het doel zetten. Er zat altijd spirit in dat ventje. Hij heeft heel wat strijd geleverd.’ Davids speelde 74 interlands, met drie EK’s en een WK.

Gif

Van Gaal en Davids houden van elkaar, bij wijze van spreken. Dat is ook zichtbaar in de film ‘Louis’, waar ze elkaar ontmoeten en hun lichaamstaal affiniteit verraadt. Van Gaal ruimde destijds als trainer van Ajax plaats in voor Davids, ten koste van publiekslieveling Bryan Roy, en doet nog één klus als trainer: het WK in Qatar. Hij wil winnen, desnoods zonder Ajax-dna. Davids is hetzelfde. Hij moet dat extra scheutje winnaarsmentaliteit toevoegen aan de selectie van Oranje. Gif, in de positieve zin des woords.

Davids is louter geïnteresseerd in winst. Voormalig trainer bij Telstar Andries Jonker, bij wie Davids stage liep, herinnert zich een oefenduel bij Emmen, toen de andere assistenten niet mee waren. ‘De wedstrijd was net begonnen toen Edgar zei: Als we willen winnen, moeten we het zo en zo doen, door dat en dat te veranderen. Hij was enorm gericht op winnen. Dat was zijn enige invalshoek, hoewel ook hij is opgevoed met Ajax-dna. Mooi voetbal alleen is niet relevant. Het doet er niet toe hoe je wint. Als je maar wint.’

Davids was altijd grillig en mysterieus richting buitenwereld. Zo wilde hij, wantrouwig als hij was, nooit met de pers praten, behalve toen bondscoach Marco van Basten hem tijdelijk reserve-aanvoerder maakte van het Nederlands elftal. Toen moest hij wel, al ging het niet van harte. In schaarse momenten van openheid toonde hij zich intellectueel, door bijvoorbeeld te vertellen dat hij Kafka en Shakespeare las, of naar een opera van Puccini luisterde. Hij won veel als voetballer en verloor ook belangrijke wedstrijden. Dan was hij niet te harden.

Voormalig bondscoach Guus Hiddink stuurde hem weg van het EK in 1996 in Engeland, een van de grootste rellen in de geschiedenis van Oranje. Davids zei na het duel met Zwitserland tegen een journalist dat de bondscoach zijn hoofd niet in de kont van andere spelers moest steken. Davids was gekrenkt in zijn trots. In het eerste duel, tegen Schotland, toen Danny Blind was geschorst, was hij centrale verdediger. Hiddink noemde hem druistig. Na de rentree van Blind was hij reserve, mede omdat Richard Witschge zijn positie op het middenveld behield. Davids begreep daar weinig van. Hoe konden ze hem nu passeren?

Nog altijd superfit

Maandag, aan van het begin van de eerste training, praat Davids midden op het veld juist geanimeerd met Danny Blind, de eerste assistent van Van Gaal. Tijd heelt wonden. Van Gaal is in de technische staf de grote roerganger, de motivator, het brein van de plannen. Blind is de tacticus, de man van besprekingen, bijna letterlijk de rechterhand. Davids is de mentale oppepper, het oogje in het zeil, het vaatje buskruit, de vleesgeworden discipline ook. Weliswaar oogt hij wat ouder, hij ziet er nog hetzelfde uit als vroeger. Tanig, superfit, het prachtige haar, de sportbril.

Dat hij geen grote loopbaan als trainer had, hoeft geen probleem te zijn. Het is zijn taak niet om de grote trainer uit te hangen. Hij neemt zichzelf mee. Dat moet genoeg zijn. Edgar Davids richtte zich na zijn afscheid als speler ook niet alleen op het trainerschap. Hij houdt van uitstapjes naar kunst en vooral naar mode, denk aan de straatvoetbalkleding van het merk Monta, waaraan hij eigenschappen verbond die hij zichzelf toedicht: authentiek, cool, rebels, perfectionistisch en functioneel.

Hij was geen succesnummer als trainer/speler bij het Engelse Barnet, een jaar of tien geleden, al was hij toen nog geen gediplomeerd trainer. Hij voetbalde mee in de laagste regionen van het profvoetbal en trok sowieso bekijks. Hij woonde vlakbij het stadion in Londen. Legendarisch is dat hij eens vervoer regelde voor met de bus gestrande supporters.

Dick Schreuder maakte destijds deel uit van de staf. Schreuder, nu trainer van PEC Zwolle, is al jaren bevriend met Davids. Ze gingen vroeger samen op vakantie naar Brazilië, om Romario te bezoeken. Als trainer van Barnet is Davids niet te beoordelen, vindt Schreuder. ‘Edgar is vooral zichzelf. Dat is zijn kracht. Hij weet precies wat hij doet en wat hij moet doen, al weet ik niet wat zijn rol zal zijn bij Oranje. Maar Louis van Gaal is niet gek. Die heeft een bedoeling met zijn aanstelling. En als iemand discipline heeft in sport, is het Edgar wel’.

Dat mag onlogisch klinken, vanwege dat wegsturen tijdens het EK, maar Davids is synoniem voor sportbeleving en fysieke discipline. Eens illustreerde hij die houding met de uitspraak: ‘Mijn lichaam is de tempel van mijn ziel.’ Ook in die taak kan hij zich onderscheiden: met vooral jongere spelers praten over het leven als prof. Van Gaal zei donderdag in Brussel, een dag voor de interland tegen België, dat een speler als Noa Lang op het gebied van gedrag en discipline nog veel te leren heeft.

Davids haalde het hoogste trainersdiploma in 2017, na de verkorte cursus voor voormalige topspelers. De Volkskrant was aanwezig bij zijn examentraining in Velsen. Ook na zijn examen wilde Davids geen gesprekje met de pers. Later liep hij stage bij Telstar, op eigen verzoek, nog voordat zijn enige klus als gediplomeerd hoofdtrainer bij Olhanense in Portugal (in 2021) afliep met een open brief van voorzitter Luis Torres, die het half jaar met trainer Davids omschreef als ‘catastrofaal. Geen band met de spelers, geen speelstijl.’

Bij Telstar vloog hij geregeld over uit Dubai, waar hij destijds woonde. Volgens toenmalig verdediger Anthony Correia, onlangs kampioen geworden als trainer van Katwijk, was Davids te weinig aanwezig om hem werkelijk te kunnen beoordelen als trainer.

‘Ik herinner me dat hij sprak over zijn tijd bij Juventus. Eén verhaal? Nou, over de aanvoerder van toen, ik dacht Montero. Hij sprak een nieuwe speler aan, die bij het lopen van rondjes telkens een stuk afsneed. Dan zei Montero: ‘’Hé, ga jij maar eens naar de clubleiding om te zeggen dat je maar 90 procent van je salaris hoeft te ontvangen, want je doet ook maar 90 procent van je werk.’’ Bij dat soort anekdotes hingen we aan zijn lippen.’

Snelle leerling

Andries Jonker, onlangs vertrokken als trainer van Telstar: ‘Edgar benaderde mij voor een stage. We zijn een uurtje gaan wandelen in het park achter het stadion. Ik vroeg wat de bedoeling was, want we hadden geen euro te besteden. Hij zei dat hij als trainer niet alles kon wat hij zou moeten kunnen, dat Van Gaal de beste was om het vak bij te leren, maar die was niet aan het werk bij een club. Zo kwam hij bij mij terecht. Het moeilijkst voor hem waren de basisprincipes van het lesgeven. Die leer je niet op de verkorte cursus. Hij vertelde soms acht dingen aan de groep. Dan zei ik: drie is maximaal op een dag. Meer pikken ze niet op.’

Davids toonde zich een snelle leerling. Jonker snapt dat de media vreemd naar hem kijken, door zijn geslotenheid. Hij noemt Davids een ‘slimme, open vent die luistert. Maar hij zal ook moeten leveren, net als alle anderen bij Van Gaal.’

Jonker weet nog van het afscheid bij Telstar, door corona vroeger dan de bedoeling was. ‘We hadden eens gezegd dat we nooit koffie konden drinken in de bus, op weg naar wedstrijden. Via de post kregen we een espressoapparaat van Edgar, met een aardig briefje erbij.’