Een aardige én arrogante wielrenner keert terug

Als blikken konden doden, was documentairemaker Geertjan Lassche er niet meer geweest. Wielrenner Thomas Dekker werpt Lassche de dodelijkst denkbare blik toe wanneer hij zegt: 'Natuurlijk raakt dat je! Wat denk je zelf? Natuurlijk is het niet leuk als ze over je schrijven dat je een lul bent. En dat je familie dat leest en later je kind. Maar ik weet zelf hoe ik er in sta en ik onthoud het wel.'

Openingsscène van Niemand kent mij, een adembenemende documentaire die Geertjan Lassche maakte over Dekker, over diens strijd om weer terug te keren op het hoogste niveau, over de strijd met zijn eigen onvolkomenheden. Vandaag beleeft de film haar première op een bijeenkomst in Amsterdam. Maandag is zij te zien op Nederland 3.

De documentaire luidt de gehoopte comeback van Thomas Dekker in. Vanaf 1 juli is het hem weer toegestaan aan wedstrijden deel te nemen. Tegelijk met Niemand kent mij wordt Dekkers autobiografie gepresenteerd, die de veelzeggende titel Schoon genoeg draagt.

De nu 26-jarige Dekker maakte halverwege het vorige decennium een overdonderende entree in het professionele wielrennen. Daarna stagneerde zijn loopbaan en ging zijn eigenzinnige karakter met hem op de loop. In 2009 volgde een tweejarige schorsing nadat Dekker was betrapt op het stimulerende middel epo. Is de film onderdeel van een zorgvuldig geregisseerde actie om het blazoen van Thomas Dekker op te poetsen?

Lassche veert op van zijn stoel als die suggestie wordt gewekt. Geen sprake van. Boek en film staan volgens hem helemaal los van elkaar. Hij heeft in volstrekte onafhankelijkheid zijn werk kunnen doen en denkt dat Niemand kent mij daarvan het beste bewijs is.

Een paar dagen voor dit interview zag de familie Dekker zijn werkstuk voor het eerst. Geertjan Lassche was er, op z'n zachtst gezegd, niet helemaal gerust op. Hij toont de sms die hij de volgende dag kreeg: 'Wilde nog even zeggen dat ik tevreden ben over het eindresultaat en mijn omgeving ook. Td.'

Dat tekent volgens Lassche de hoofdpersoon, de grootheid die hij, ondanks al zijn onhebbelijkheden, kan opbrengen. Aan de andere kant: 'Ik weet ook dat zijn ouders er een nacht niet van hebben geslapen.'

Geertjan Lassche werkt voor de EO en wil daarover in elk geval gezegd hebben dat hij niet wordt gedreven door bekeringsdrift. Hij heeft zich gespecialiseerd in documentaires die in afstandelijke stijl een persoonlijk verhaal vertellen. Bekendste voorbeeld daarvan is De boer die zou gaan emigreren.

Een paar jaar geleden had Lassche al eens het plan opgevat een portret te schetsen van Thomas Dekker. Maar diens management had de boot afgehouden. Gevreesd werd dat het vergeefse moeite zou worden omdat Dekker zijn afspraken toch niet zou nakomen. Dat was kort voordat de wielrenner in ongenade viel. Een half jaar later kwam het idee opnieuw op tafel.

Eisen
Voordat het tot uitvoering kwam, werden er eerst wederzijds enkele eisen gesteld. Geertjan Lassche eiste de volledige medewerking van Thomas Dekker. Afspraak moest afspraak zijn. Op zijn beurt wilde Dekker alleen zijn eigen verhaal kwijt. Het hoe en het waarom van het dopinggebruik moest beperkt blijven tot hem zelf. 'Met andere woorden: geen namen en rugnummers', zegt Lassche.

Met die voorwaarde ging hij akkoord. 'Ik wilde het verhaal van Thomas vertellen. Het ging me niet om de problematiek van doping.' Overigens licht de hoofdpersoon wel een tipje van de sluier op over de aard van zijn dopinggebruik.

Als de mogelijke betrokkenheid van Luigi Cecchini, zijn trainer met twijfelachtige reputatie, ter sprake komt, zegt Thomas Dekker: 'Er is geen Italiaanse link. Je moet het dichter bij huis zoeken. In Nederland is er niet eens een wet voor.'

Geertjan Lassche volgde zijn hoofdpersoon het laatste anderhalf jaar van zijn schorsing. 'Het eerste half jaar is Thomas volgens mij alleen maar op stap geweest.'

De camera draait bij Dekker thuis. De camera draait bij Dekkers ouders in Noord-Holland, bij vrienden in Brabant en in de praktijk van inspanningsfysioloog Adrie van Diemen. Alleen de direct betrokkenen komen aan het woord. Cecchini verschijnt wel in beeld, maar komt niet aan het woord.

Bij Van Diemen legt Dekker een aantal fysieke tests af om te zien of hij na zijn schorsing goed genoeg is voor een contract bij de Amerikaanse ploeg Garmin. Die proeven vormen de rode draad in de documentaire als de naakte confrontatie van een goddelijk talent met zijn eigen tekortkomingen.

In Thomas Dekker vond Geertjan Lassche een droom van een hoofdrolspeler. De wielrenner is een kruising van acteur James Dean en de overleden collega Frank Vandenbroucke, een eigenzinnige rebel op wie vrouwen verliefd worden en mannen jaloers. Zijn verhaal is dat van een jeune premier die enfant terrible werd. Een klassiek drama dus.

Klik
Lassche: 'Er was een klik tussen ons, ook al zijn we heel verschillend. Ik kom uit een gereformeerd nest uit Staphorst. Thomas komt uit West-Friesland. Dan zit je al bijna in de Randstad.' Hij velt geen moreel oordeel. 'Erger dan het dopinggebruik vind ik het liegen daarover.'

Om budgettaire redenen moest Lassche zelf de camera bedienen, maar dat pakte gaandeweg goed uit. Meestentijds registreert hij slechts de gebeurtenissen en ontmoetingen. Maar soms is er vertrouwelijkheid of irritatie tussen Lassche en Dekker, waardoor het net is of de laatste zich rechtstreeks tot de kijker wendt.

Geertjan Lassche zegt dat Thomas Dekker grote indruk op hem heeft gemaakt. Sterker nog, Dekker laat hem niet los. 'Thomas is alles wat je maar kunt bedenken, van aardig tot arrogant en van charmant tot onuitstaanbaar. Het is een voortdurend proces van aantrekken en wegduwen. De ene keer dacht ik: het gaat de goede kant met hem op. De volgende keer liep alles weer verkeerd.'

De titel Niemand kent mij is ontleend aan een uitspraak van Thomas Dekker, waarna Lassche de conclusie trekt dat zijn imago niet strookt met zijn identiteit. Dekker daarover in de film: 'Ik kan moeilijk iedereen uitnodigen om een avondje hier bij mij op de bank te zitten.'

Niettemin komt Dekkers dubbelzijdige karakter dankzij het lange wordingsproces goed naar voren. De mix van bravoure en onverschilligheid krijgt op het eind een extra dimensie met de groeiende wanhoop. Lassche: 'Mijn regiecoach zei daarover: nog even en ik word nog een fan van Thomas Dekker.'

Niemand Kent Mij, Thomas Dekker. 27 juni, 20.30 uur, Nederland 3.