Debutanten en dertigers moeten het gaan doen op de Winterspelen

Kjeld Nuis: debutant en topfavoriet

Kjeld Nuis gaat voor het eerst naar de Winterspelen. Als tweevoudig wereldkampioen en tweevoudig afstandswinnaar van het olympisch kwalificatietoernooi zal hij bij zijn debuut meteen een van de titelfavorieten zijn op de 1.000 en 1.500 meter. Hij heeft zijn imago van zenuwpees van zich afgeschud.

De 28-jarige pupil van Jac Orie is de meest in het oog springende van de acht olympische debutanten in de Nederlandse schaatsploeg (de andere zeven zijn: Kai Verbij, Patrick Roest, Bob de Vries, Anice Das, Esmée Visser, Irene Schouten, Carlijn Achtereekte). Die status van nieuwkomer past hem eigenlijk niet.

Nuis is al jaren een van de beste middelange-afstandsrijders ter wereld. Hij was in 2010 en 2014 al heel dicht bij een olympisch startbewijs. De eerste keer werd hij gedwarsboomd door het selectiesysteem. Vier jaar later miste hij door ziekte en pech de Spelen. Ook speelde zijn gebrek aan stressbestendigheid een rol.

Eeuwige belofte

Nuis dreigde een eeuwige belofte te blijven. Dat wilde hij niet en dus zocht hij anderhalf jaar geleden hulp. De trainingsbegeleiding van Orie alleen was niet genoeg, hij ging met een sportpsycholoog in zee. Sindsdien heeft hij geleerd een zekere kalmte te bewaren als de nervositeit in onstuimige golven komt opzetten.

Soms doet hij dat met ademhalingsoefeningen. Soms ook anders, zoals voor de 1.500 meter die hij zaterdag nipt won van zijn Nederlandse en olympische rivaal Koen Verweij. 'Het was killing. Ik heb met oogkleppen op geleefd. Als ik zenuwachtig was, ging ik even bellen met thuis.'

Het leverde Nuis in Thialf de beste ritten uit zijn loopbaan op. 'Ik had fucking vleugels. Het ging als vanzelf', zei hij over het rechtstreekse duel met Verweij. Hij bleef hem 0,06 seconden voor op het koningsnummer: 1.43,48 om 1.43,54. Het succes in Thialf was een opluchting na een moeizame seizoensstart waarin griep hem parten speelde en oude onzekerheden weer de kop opstaken. 'Ik had geen platte prijs gepakt en toch verwacht iedereen dat ik er hier met twee tickets vandoor ga. Er valt nu heel wat van me af.'

Nuis beseft dat hij in Zuid-Korea opnieuw moet bewijzen dat hij de spanning aan kan. Hij gelooft in zijn aanpak, nu nog meer dan een week geleden. 'Zo gaat het steeds. Eerst zeiden ze dat ik de snelste was, maar nog nooit wereldkampioen was geworden. Daarna dat ik de snelste was, maar nog nooit op de Spelen was geweest. Nu zal het weer zo zijn.'

Veel dertigers in de olympische ploeg

Het olympisch kwalificatietoernooi heeft een ongewoon oude ploeg opgeleverd. In Thialf plaatsten maar liefst acht 30-plus-schaatsers zich, een record. Ter vergelijking: vier jaar geleden gingen er met Mark Tuitert, Stefan Groothuis, Bob de Jong en Carien Kleibeuker vier 30-plussers mee.

De vaandeldragers onder de veteranen zijn Sven Kramer en Ireen Wüst. Niet dat zij als 31-jarigen het oudste zijn (dat is de 33-jarige Bob de Vries), maar zij hebben veruit de meeste olympische ervaring. Beiden gaan op voor hun vierde Winterspelen op rij. Ze komen allebei op vier afstanden uit.

De hoge leeftijden zijn opvallend. Wie in het schaatsen geen twintiger meer is, gold altijd als een halve bejaarde. Atje Keulen-Deelstra werd in de jaren zeventig als 32-jarige geweigerd in de kernploeg: te oud. Schaatsers zouden op hun best zijn rond hun 28ste levensjaar. Die 'wet' wordt door de huidige olympische selectie gelogenstraft.

Het is niet eenvoudig een lichaam vier olympiades in topconditie te houden, weet Kramer. 'Het is soms gemakkelijker om iets stuk te maken dan om het heel te houden. En het is gemakkelijker om aan de top te komen dan er te blijven.' De Fries heeft meegemaakt hoe het mis kan gaan. Na de Spelen van Vancouver was hij een jaar uitgeschakeld door een zenuwblessure aan zijn bovenbeen.

Ook Wüst kende tegenslagen in haar loopbaan. Ze raakte na de Spelen van 2006 overtraind, stak na Sotsji veel energie in een eigen ploeg en kreeg deze winter te kampen met een lastige buikspierblessure. Telkens trekt ze zichzelf uit het moeras omhoog. Vorige week was haar niveau hoog genoeg voor deelname aan haar vierde Winterspelen: ze won zelfs de 1.500 meter.

Professionele schaatsploegen

Het hoge aantal dertigers in de olympische equipe (Jan Smeekens (30), Ronald Mulder (31), Annouk van der Weijden (31), Jorrit Bergsma (31), Anice Das (32) en Bob de Vries (33) is het gevolg van de professionele schaatsploegen. De laatste jaren is de groep schaatsers die een salaris verdient op de ijsbaan onveranderd groot. Het is voor velen gemakkelijker een carrière buiten de sport uit te stellen. Ook subtoppers kunnen leven van hun sport, laatbloeiers krijgen de kans om hun olympische dromen te blijven najagen.

Dat geldt bij uitstek voor Bob de Vries en Anice Das. Zij hebben als schaatsers nooit dikke salarissen ontvangen, maar wel genoeg om niet naar een fulltimejob buiten de schaatssport te hoeven uitkijken.

Tien coaches naar Pyeongchang

Maar liefst tien verschillende trainers vierden tijdens het olympisch kwalificatietoernooi dat een of meerdere van hun schaatsers naar de Winterspelen mogen. Dat is een record. Jac Orie is, geheel in lijn met zijn overvolle erelijst, de succesvolste coach. Vijf van zijn pupillen gaan naar Pyeongchang. Vier andere coaches sturen twee of meer pupillen. Vijf coaches hebben maar één schaatser bij te staan.

Orie trekt de lijn van de WK afstanden van afgelopen seizoen door. Op de olympisch ijsbaan verdeelden begin 2017 zijn pupillen Sven Kramer, Kjeld Nuis en Jan Smeekens de hoofdprijzen op de vijf individuele afstanden. De drie plaatsten zich afgelopen week op de afstanden waarop ze wereldkampioen zijn. Daarnaast veroverde het jonge talent Patrick Roest een startbewijs op de schaatsmijl en wist Carlijn Achtereekte een ticket op de 3 kilometer te pakken.

Het is een aantal dat past bij de status van Ories team. Zijn LottoJumbo-formatie heeft het van alle profploegen financieel het best voor elkaar. Daarbij is de Haagse coach met zijn schaatsers op alle fronten actief. Hij heeft mannen en vrouwen onder zijn hoede, allrounders en sprinters. Als hofleverancier van de olympische ploeg bevestigt Orie zijn leidende positie binnen het Nederlandse schaatsen. Hij heeft geprofiteerd van de ruimte die ontstond toen vier jaar geleden TVM zich uit het schaatsen terugtrok. Met deze sponsor en coach Gerard Kemkers verdween een belangrijke ploeg uit de sport.

Uiteenvallen ploeg

Orie greep het uiteenvallen van de ploeg aan om zijn eigen team uit te breiden. Van voornamelijk een sprintploeg groeide het keurkorps van Orie uit tot een breed team met Kramer als voornaamste representant van de langere afstanden.

De andere blikvangers van het oude TVM, Ireen Wüst en Koen Verweij, zochten elk hun eigen weg. Wüst kwam bij Rutger Tijssen terecht, die met drie schaatsers naar de Winterspelen mag. Verweij vond na omzwervingen onderdak bij Kosta Poltavets, de bondscoach van de Russische schaatsers die de dolende Alkmaarder aan de wereldtop terugbracht.

Logistiek wordt het een puzzel voor NOCNSF om met zoveel verschillende begeleiders in het olympisch dorp terecht te kunnen. Het aantal accreditaties is beperkt. Arie Koops, technisch directeur van de KNSB. 'We zullen ons best doen te zorgen dat van elke atleet de coach aanwezig kan zijn.'

Krol zint op kort geding

Thomas Krol plaatste zich via een derde plaats op de 1.000 meter formeel voor de Winterspelen, maar de schaatsbond besloot zijn startbewijs toe te wijzen aan Kai Verbij. Die kon wegens een blessure zijn ongewone klasse op de sprintafstand niet aantonen: bij wereldbekerwedstrijden bleek hij deze winter gemiddeld de beste van de wereld.

De 25-jarige Krol, die deelname aan de Winterspelen vier jaar geleden ook misliep, is van plan het besluit van de schaatsbond aan te vechten, mogelijk bij de rechter. Niet vanwege de keuze voor zijn vriend en ploeggenoot Verbij, dat snapt hij wel. Onder normale omstandigheden zou die sneller zijn geweest, erkende Krol al direct na de 1.000 meter van vrijdag. 'Eerlijk: Kai zou hier voor me geëindigd zijn.'

Reserveplek bevechten

In het kort geding wil Krol de reserveplek bevechten. Die is door de KNSB toegewezen aan Hein Otterspeer. Daarbij is voorbijgegaan aan de selectievolgorde die met behulp van berekeningen van de Groningse universiteit zijn opgesteld, met de bedoeling de selectieprocedure eerlijk en overzichtelijker te maken.

Mocht Verbij niet op tijd hersteld zijn van zijn blessure, dan mag Otterspeer rijden. Die kan beide sprintafstanden goed rijden: hij was afgelopen week vierde op de 500 en 1.000 meter. Als Verbij vanwege zijn blessure afzegt voor de 500 en 1.000 meter, heeft hij volgens de KNSB meer kans op een medaille dan Krol. Die is vooral een 1.500-meterspecialist, al wist hij zich op die afstand niet te plaatsen voor Pyeongchang.

'Dat is echt een onbegrijpelijk besluit', zei de onthutste Krol tegen de NOS. 'Ik heb me reglementair geplaatst, ik sta nota bene in de selectievolgorde die de bond zelf als uitgangspunt heeft genomen. Ze zeggen dat Otterspeer ook op de 1.000 meter goed uit de voeten kan. Ik heb Hein Otterspeer verslagen op de 1.000 meter, stond in Stavanger op het podium van de wereldbekerwedstrijd en sta vijfde in het wereldbekerklassement.'

Krol hoopt dat de rechter hem in het gelijk stelt. 'We laten het er niet bij zitten. Ik kan er niet mee leven dat ik op deze manier gepasseerd zou worden.'

Mannen

500 meter Ronald Mulder, Kai Verbij & Jan Smeekens

1.000 meter Kjeld Nuis, Koen Verweij & Kai Verbij

1.500 meter Kjeld Nuis, Koen Verweij & Patrick Roest

5.000 meter Sven Kramer, Bob de Vries & Jan Blokhuijsen

10.000 meter Sven Kramer & Jorrit Bergsma

Ploegachtervolging Sven Kramer, Jan Blokhuijsen & Koen Verweij

Massastart Sven Kramer & Koen Verweij

Vrouwen

500 meter Anice Das, Jorien ter Mors & Marrit Leenstra

1.000 meter Jorien ter Mors, Marrit Leenstra & Ireen Wüst

1.500 meter Ireen Wüst, Marrit Leenstra & Lotte van Beek

3.000 meter Antoinette de Jong, Ireen Wüst & Carlijn Achtereekte

5.000 meter Annouk van der Weijden & Esmee Visser

Ploegachtervolging Ireen Wüst, Antoinette de Jong & Marrit Leenstra

Massastart Irene Schouten & Annouk van der Weijden