De Spelen van Rio in zeventien superlatieven

1 Stijlvolste smak: Epke Zonderland

Twee olympische optredens samengevat in vier woorden (met dank aan commentator Van Zetten): 'hij staat!' en 'hij ligt'. De afgelopen jaren oefende de rekstokkampioen van Londen vaak op vallen. Deze plof overtrof de stoutste verwachtingen. Uitgangswaarde onbekend, uitvoering volmaakt.

2 Meest symbolische zege (1): Rafaela Silva

Geboren in de beruchte favela Cidade de Deus (Stad van God). Gaan judoën om te ontkomen aan criminaliteit. Mikpunt van racisme na haar diskwalificatie vier jaar geleden. 'Je hoort als een aap in een kooi.' Toch de nationale heldin toen ze als eerste Braziliaan op deze Spelen goud won. Het publiek huilde: 'Raaa-faa-eelllaa'.

3 Openhartigste zelfanalyse: Henk Grol

Gefaald, mislukt, kapot: het lijken zijn favoriete woorden. Wie had het zien aankomen? Ard Schenk mogelijk. Voor de tv maakte hij maanden terug een parachutesprong met Grol. De drievoudig olympisch schaatskampioen (71) landde vrolijk aan de borst van een ervaren instructeur. Grol stond te bibberen op zijn benen. Ká-pot.

_{(Tekst gaat verder onder de afbeelding)}

4 Belangwekkendste dansje: David Katoatau

Na zijn zesde plek schudde de zwaarlijvige gewichtheffer ritmisch met zijn vetkwabben. Het curieuze dansje had een serieuze bedoeling: aandacht voor het lot van de Kiribati-eilanden. Die dreigen onder water te verdwijnen door de zeespiegelstijging. Niemand luistert naar een matige gewichtheffer, misschien wel naar een heupwiegende.

5 Brutaalste zet: Jelena Isinbajeva

De favoriete atlete van president Poetin kreeg geen kans om voor de derde maal goud te veroveren met de polsstok. Kwestie van staatsdoping. Ze sprak schande van het Russische startverbod. Plaatsvervangende schaamte? Die kende ze niet en ze stelde zich kandidaat voor de atletencommissie van het IOC. Ze kreeg 1.365 stemmen. Gekozen, voor acht jaar.

6 Meest symbolische zege (2): Simone Biles, Elaine Thompson, Simone Manuel

Beste turnster, snelste sprintster, rapste zwemster: de sleutelnummers van de drie olympische sleutelsporten werden voor het eerst gewonnen door zwarte vrouwen. Armoede, verstoting, discriminatie: het kreeg ze niet klein. De boodschap: onderschat nooit het vermogen van een zwarte vrouw om tegenslag te overwinnen.

7 Griezeligste smak: Annemiek van Vleuten

Voor dood lag ze in de goot, verkreukeld en roerloos. De koers ging voort, the Games must go on. De renster overleefde haar stuurfout en zal ook leren leven met het misgelopen goud. Ze heeft geen herinnering aan de val, het is een zwarte vlek. Wat ze zeker weet: op haar schouder zat een reddend engeltje.

8 Indrukwekkendste tijd: Wayde van Niekerk

De enige olympische prestatie waarop Usain Bolt jaloers is: een rondje om de atletiekbaan in 43,03 seconden. De Zuid-Afrikaan bezit nog een record dat Bolt niet heeft. Als enige atleet liep hij én de 100 meter onder 10 seconden, én de 200 meter onder 20 seconden én de 400 meter onder de 44 seconden. Daarmee beste allroundsprinter aller tijden.

9 Stoïcijnste deelnemer: Zenith

De tranen vloeiden rijkelijk in Rio. Van geluk, verdriet, frustratie, stress en opluchting. Zelfs springruiter Jeroen Dubbeldam brak nadat hij de finaleronde met tweehonderdste seconden was misgelopen. Een snikkende Twent, als dat geen olympisch unicum is. Eén Nederlandse deelnemer hield het droog. Zenith. Echte paarden huilen niet.

10 Treurigste statistiek (1): doping

Van de bijna 11 duizend olympische deelneemsters hadden er ten minste 120 een dopingschorsing achter de rug, telde de New York Times. Minimaal 28 van hen veroverden opnieuw een medaille. Bijna 63 landen, eenderde van alle deelnemende landen, vaardigden fraudeurs af. Ook Nederland trouwens, eventjes (Yuri van Gelder: cocaïne).

11 Indrukwekkendste statistiek (1): Usain Bolt

Vijf atletes trachtten in Rio hun derde gouden medaille op rij te winnen. Alle vijf faalden ze. En wat deed Bolt? Die voltooide op zijn dooie akkertje driemaal een trilogie: 100 meter, 200 meter en de estafette. Zijn gespeelde snoeverij veranderde in een feitelijke vaststelling: 'Ik ben de beste.'

12 Raadselachtigste nederlaag: Ranomi Kromowidjojo

Ze vond de uitslag van de 50 meter vrije slag meteen al vreemd. Zesde? Volgens twee Amerikaanse experts waren niet alle banen even snel. Een constructiefout. Ranomi had waarschijnlijk stroming tegen. Pech dus. Of liever: dubbel pech. Haar geliefde is gouden zeezwemmer Ferry Weertman. Stroming? Laat hem niet lachen.

13 Indrukwekkendste statistiek (2): Michael Phelps

Vijf keer meegedaan aan de Spelen, dertig afstanden gezwommen, 23 keer goud. Op de eeuwige ranglijst staat hij ver voor de nummers twee tot en met zes, die allen negen keer goud veroverden (onder wie Bolt). Kleine smet op deze onovertrefbare loopbaan? De 100 meter kon hij niet winnen. In al die jaren was Phelps hier nooit de snelste zwemmer.

14 Grootste hypocriet: Thomas Bach

De 'nucleaire optie', noemde de IOC-voorzitter het uitsluiten van alle Russen wegens staatsdoping. Grote woorden voor een tijdelijk sportverbod. Zijn collega van het Internationaal Paralympisch Comité, Philip Craven, heeft minder geld en macht dan Bach. Maar meer moed. Moraal gaat voor medailles, vindt hij. Zijn principes, Rusland van de Paralympische Spelen weren, zijn hem de rechtszaak waard.

15 Kostbaarste misser: Loïs Abbingh

De handbalster gooide tegen Frankrijk in de laatste seconde de bal op de paal en zag zo de finaleplaats voor Nederland wegglippen. Zou de naam Rob Rensenbrink haar iets zeggen? Die schoot 38 jaar geleden ook laat op een paal in Zuid-Amerika. Toen volgde wel een verlenging, maar de hoofdprijs ging eveneens verloren. Toekomstige quizvraag: wie gooide in 2016...?

16 Minst dappere kampioen: Pelé

Mocht de olympisch vlam aansteken, net als Muhammad Ali in Atlanta (1996). Een eervolle taak, maar de voetballegende meldde zich ziek af. De werkelijke reden? Creditcard Visa is hoofdsponsor van het IOC. Maar de Braziliaan staat onder contract bij concurrent Mastercard. Voor een zwakke ruggengraat bestaat geen Viagra (ook een sponsor van Pelé).

17 Treurigste statistiek (2) Zes gouden medailles...

...dichtte statistisch bureau Gracenote Nederland vooraf toe: Dafne Schippers, Tom Dumoulin, fietscrosser Niek Kimmann, de springruiters, zeilster Marit Bouwmeester en judoka Kim Polling. Alleen Bouwmeester won. Voorspellen is een lastig vak, zei natuurkundige Niels Böhr, zeker als het de toekomst betreft.