De nieuwe mecenas in het peloton heet Jim Ratcliffe

Jim Ratcliffe (66), vanaf deze maand de geldschieter achter wielerploeg Team Ineos (het vervolg op het roemruchte Team Sky) deinst er niet voor terug knopen door te hakken. Zo besloot hij vorig jaar na één ontmoeting in een pub meervoudig olympisch zeilkampioen Ben Ainslie te steunen in diens poging in 2021 de prestigieuze America’s Cup te winnen, met de aantekening dat de rijkste Britse zakenman, met een vermogen van ruim 24 miljard euro, er niet zijn zakken binnenstebuiten voor keert.

Achteraf zei hij in The Daily Telegraph: ‘Ik ging er alleen naar binnen voor een gin-tonic. Het was de duurste gin-tonic uit mijn leven.’ De deal werd beklonken op 112 miljoen euro; het klikte meteen tussen de twee. Team Ineos UK – vernoemd naar het chemische concern waarvan Ratcliffe 60 procent van de aandelen bezit – moet voor het eerst de trofee naar Groot-Brittannië brengen.

Om naamsbekendheid ging het niet. ‘Ben heeft al die olympische medailles. We hebben een enorme kustlijn. Wij zijn de beste zeilers ter wereld. Toch kunnen we niet winnen wat we zelf in 1851 zijn begonnen.’

Iets van patriottisme zit ook in zijn poging een terreinwagen te produceren als opvolger van de stoere Land Rover Defender, waarvan de productie is gestopt. Het moet zo’n voertuig worden dat nog iets van de glorie van de vroegere Britse auto-industrie ademt. Werkmerk is de Grenadier, genoemd naar de pub in Londen waar de beslissing tot een investering van 500 miljoen volgens eigen zeggen viel na de tweede pint.

Dat Ineos de afgelopen week ook een entree maakte in de wielerwereld – eerst in de Ronde van Romandië en later in de Tour of Yorkshire, waar bleek dat het zwart met blauwe streep van Sky is ingeruild voor een rood-zwarte vlakverdeling – heeft Ratcliffe evenmin maanden van hoofdbrekens gekost. Half februari doken nog berichten op dat de manager van Team Sky, Dave Brailsford, in gesprek was met de Colombiaanse nationale oliemaatschappij Ecopetrol. Drie weken later lekte uit dat teamineos.com als domeinnaam en @teamineos als Twitteraccount waren geregistreerd.

Vaderlandsliefde

Naar verluidt heeft een fietsritje met Tourwinnaar Geraint Thomas in de bergen rondom Monaco de partijen bij elkaar gebracht. Beiden wonen er. Ratcliffe sinds vorig jaar, twee maanden nadat koningin Elizabeth hem nog tot ridder had geslagen. Zijn vaderlandsliefde heeft zo zijn grenzen als het betalen van belasting aan de orde is. In 2010 verplaatste hij de hoofdzetel van Ineos van South­ampton al om fiscale redenen naar Zwitserland. Vijf jaar later volgde overigens de terugkeer naar Londen.

Zijn vertrek uit Groot-Brittannië maakte gemengde gevoelens los aan de Engelse zuidkust. Daar kreeg hij het na herhaalde beroepsprocedures voor elkaar dat hij in beschermd gebied een landhuis mocht neerzetten, op hydraulisch aan te sturen palen, mocht het tij er riskante hoogten bereiken.

Of het fietstochtje met Thomas de kiem heeft gelegd voor de overeenkomst, is niet bekend, maar de hand van manager Brailsford moet niet worden onderschat. Zijn collega bij Education First, Jonathan Vaughters, had het al voorspeld toen Sky december vorig jaar bekendmaakte te stoppen met de sponsoring en het vinden van een volgende financier geen sinecure leek. ‘Dave heeft een indrukwekkende vaardigheid om in het toilet te grijpen en er chocola uit te trekken.’

Het heeft er alle schijn van. Het budget van het kapitaalkrachtigste team wordt tot schrik van de concurrentie opgetrokken tot 47 miljoen euro. Het verzekert het verblijf van Thomas, meervoudig Tourwinnaar Chris Froome en jong Colombiaans talent als Egan Bernal en Iván Sosa. Tegelijkertijd leidt het tot meesmuilen. Oud-renner Max Sciandri speculeerde al honend over Aston Martins als volgauto’s, spaceshuttles als teambussen en jetpacks als onderdeel van het tenue, rugzakjes met kleine raketmotoren.

Maar Ratcliffe heeft niet het flamboyante van de Rus Oleg Tinkov, ook een miljardair die een wielerploeg sponsorde. Hij zoekt de schijnwerpers niet op. Afgelopen woensdag, bij de presentatie van de ploeg in een pub in Yorkshire, stapte hij voor de teambus al snel opzij om de cameraploegen gelegenheid te geven toch vooral scherp te stellen op Froome en Brailsford. Zelfs zijn bedrijf – met een jaarlijkse omzet van 60 miljard dollar (54 miljoen euro), vestigingen in 24 landen en 18.500 medewerkers − geldt in de Britse media als een ­unknown giant. Een vleugje exuberantie is hooguit de wat warrige haardos, grijzend aan de slapen.

Affiniteit met sport bestaat al langer – al is het aangaan van uitdagingen een betere formulering. Hij stond op de Noord- en de Zuidpool, waarbij hij zich liet vergezellen door zijn volwassen zoons Sam en George. Hij toerde weken op de motorfiets door Afrika, met gebroken botjes in de voet. Hij loopt marathons. Hij houdt van fietsen, skiën en zeilen, al verplaatst hij zich op zee liever in luxe motorjachten. Hij heeft er twee, de Hampshire II en de Sherpa, beide jachten zijn in Nederland gebouwd.

Chelsea

Voetbal heeft zijn interesse. De Zwitserse voetbalclub Lausanne is zijn eigendom, aangekocht toen het hoofdkantoor van Ineos er nog in de buurt zat. Vorig jaar heeft hij vergeefs 2 miljard euro geboden op de Britse club Chelsea, in handen van de Rus Roman Abramovitsj. Hij zit er geregeld op de tribune, hij heeft een huis vlakbij Stamford Bridge. Maar hij is supporter van Manchester United.

Niet verwonderlijk: hij is geboren in Failsworth, ten noordoosten van die stad. Vanuit de ouderlijke woning had hij zicht op de talloze schoorstenen. De zoon van een schrijnwerker en een boekhoudster ging chemie studeren in Birmingham. Een aanstelling bij BP na een stage was van korte duur: blootstelling aan chemische producten leidt tot eczeem.

Bij het Amerikaanse private-equitybedrijf Advent International leerde hij investeren in niet-beursgenoteerde bedrijven. Niet lang daarna begon hij voor zichzelf en richtte zich vooral op de chemische industrie. Zijn specialisme is het opkopen van nauwelijks renderende geledingen bij grote concerns. ‘Weinig aansprekende en kleurloze onderdelen waarvan je wist dat ze niet erg op de vaste kosten letten’, lichtte hij ooit toe bij de BBC. De resultaten leverden hem de bijnaam The Alchemist op. The Alchemists is ook de titel van een zelfgeschreven boek over zijn onderneming. Grote klappers waren de overname in 1998 van een petrochemiebedrijf van BP bij Antwerpen − het startsein voor Ineos − en de verwerving in 2005 van Innovene, ook van BP, in Europa en Canada. Het kostte hem 6 miljard euro, intussen is de omzet verviervoudigd. Begin dit jaar verscheen hij weer in België. Hij investeert er drie miljard in een etheenkraker en een fabriek in de Antwerpse haven. Rotterdam had het nakijken.

Dat zo’n chemiegigant zijn opwachting maakt in de wielerwereld lokte meteen kritiek van de milieubeweging uit. Ineos neemt uitgerekend Sky over, dat zich de afgelopen Tour de France profileerde als protagonist in de strijd tegen de vervuiling van de oceanen met een afbeelding van een orka op het shirt. Een vervolg op de campagne zit er waarschijnlijk niet in: Ineos is wereldwijd een van de grootste producenten van plastic. Bij de presentatie in Yorkshire zei Ratcliffe dat zijn bedrijf veel investeert in het bestrijden van de belasting voor het milieu. ‘Maar plastic is wel essentieel in het moderne leven.’

In de protesten wordt ook gewezen op de aanhoudende pogingen van Ratcliffe in het noorden van Groot-Brittannië te gaan boren naar schaliegas. De miljardair verdedigde dat al eerder in The Observer. ‘Je kunt geen energiebeleid voeren waarin wordt voorgeschreven dat je alleen een bad kunt nemen als de wind waait.’ Hij ontkent dat de methode gevaarlijk is. Woensdag in Yorkshire zette hij de tegenstanders weg als ‘een lawaaiige en slecht geïnformeerde minderheid’.

Safari in Tanzania

Een andere kant is er ook. Eind 2017 stak hij 11 miljoen euro in een safariproject in het zuiden van Tanzania, tegen stroperij en voor werkgelegenheid. In de verklaring over de overeenkomst met Sky roemt hij de fiets als het milieuvriendelijke vervoermiddel bij uitstek.

Het geworstel met de beeldvorming zal Team Sky-manager Brailsford vermoedelijk een zorg zijn. Ratcliffe staat erom bekend dat hij zijn bedrijven een grote mate van autonomie toekent. Dat de ploeg voortgaat met de zoektocht naar ­marginal gains, details die het verschil zouden maken, juicht hij toe. Maar het gebruik van verboden middelen is taboe, verklaarde hij tegen de BBC. ‘Betere kettingbladen, betere aerodynamica, dat is prima. Maar ik ben niet geïnteresseerd in bedrog.’ In geval van doping, waarschuwde hij, gaat de stekker er meteen uit.