De hoofdrol in zijn eigen roman. 'Het is mooi geweest zo'

'Ik zal blij zijn als het twaalf uur is', verzucht Johan van der Velde wanneer het nog zes uur moet worden. Op een podium in een Tilburgs theatertje staan twee stoelen. Op een van die stoelen neemt hij om half negen plaats. Een zaal vol bewonderaars en oud-collega's geeft hem een gul applaus.

Johan van der Velde was een wielrenner die niets liever deed dan wielrennen, nog steeds eigenlijk. Een lange ontsnapping naar de anonimiteit, maar het is hem nooit gegund geweest. Held tegen wil en dank.

Vanavond is hij de hoofdrolspeler in zijn eigen theaterstuk. Dat ziet er ongemakkelijk uit. Als houvast hangen achter hem de tricots waarin hij ruim dertig jaar geleden zijn grootste successen vierde.

Het wordt deze avond zoiets als Dit is uw leven, een tv-programma waarin beroemde Nederlanders vroeger werden vergast op een stoet aan vrienden en bekenden. De eerste is Cees Haast, zijn vroegere dorpsgenoot die hem inspireerde coureur te worden. De laatste is Jean-Paul van Poppel die hem weer ­terug haalde in het wielrennen. Tegenwoordig is Van der Velde de buschauffeur die de Roompot-ploeg bij de koers aflevert.

Het leven van Johan van der Velde leest als een avonturenroman. Opgegroeid in het Brabantse Rijsbergen maakte hij deel uit van de succesvolle lichting die bekend werd onder de merknaam Raleigh. Daarna begon zijn loopbaan te haperen en kon hij het alleen nog maar volhouden met een vlucht in amfetamine.

Kruimeldiefstal

De vlucht werd na zijn loopbaan een verslaving die Van der Velde op het boevenpad bracht. Met kruimeldiefstal voorzag hij in zijn behoefte. Dat eindigde in de gevangenis. Waarna vrouw en kinderen, zijn eeuwige ankerpunt, hem tot inkeer brachten.

Dat leven van boetedoening en verlossing leverde ruim tien jaar geleden al de biografie Langs het ravijn op en daarna ook nog eens een veelbekeken tv-documentaire. Daaraan kan nu De Speer van Rijsbergen worden toegevoegd. Schrijver John van Ierland neemt naast Van der Velde plaats op het podium en leidt hem donderdagavond door zijn eigen leven.

Van Ierland kent 'De Speer' langer dan vandaag. Het contact is nooit verloren gegaan en hij overreedde de oud-wielrenner hoofdpersoon te worden van zijn zoveelste boek, een roman dus. 'Ik vertel het verhaal zoals ­Johan het volgens mij heeft beleefd.'

Karakter

Vanavond halen ze samen herinneringen op met een bont gezelschap oud-coureurs. Velen zijn naar Tilburg gekomen om die te delen. 'Dat komt door zijn karakter', zegt Joop Zoetemelk, voor de gelegenheid uit Frankrijk gekomen. Van der Velde hielp hem in 1980 aan de Tourzege en was vijf jaar later de bliksemafleider toen Zoetemelk naar de wereldtitel sloop.

'Johan was een wonder', zegt zijn mentor Rini Wagtmans. 'Hij kon iets wat weinigen gegeven is: klimmen.' In alle getuigenissen weerklinkt vooral de bewondering door over hoe hij uit het dal kroop na zijn verblijf in de gevangenis. Oud-ploeggenoot Piet van Katwijk: 'Zijn allermooiste overwinning.'

Rond elf uur is de avond ten einde. Johan van der Velde slaakt een zucht van verlichting. Nee, die musical over zijn leven zit er niet in. 'Het is mooi geweest zo. Ik zet er een punt achter.'