De baas van bondscoach Koeman: de nieuwe KNVB-directeur Nigel de Jong

Als het aan voorzitter Jevgeni Levtsjenko van de vakbond VVCS ligt, brengt de nieuwe directeur topvoetbal van de KNVB meer pit in de top van de bond. Een stevige mening verlangt hij van Nigel de Jong, de 81-voudig international en ex-speler van Ajax, Manchester City en AC Milan die tot verrassing van velen onlangs is aangesteld.

Ach, wat heeft Levtsjenko zich geërgerd aan het gedoe tijdens het WK in Qatar met de One Love-aanvoerdersband, of over de komst van minister Conny Helder die na eindeloos gesoebat alleen een speldje droeg, vrijwel onzichtbaar voor mogelijk gegriefde gezagsdragers uit Qatar. Levtsjenko: ‘Nederland had die band nota bene uitgevonden en blies hoog van de toren, maar deed niets toen de Fifa met een gele kaart voor de aanvoerder dreigde.’ Hij hoopt dat De Jong, die mede verantwoordelijk is voor nationale elftallen, zich mengt in dergelijke discussies, dat hij ‘politiek bedrijft vanuit een voetbalgedachte.’

Hij kent De Jong goed. Ze verrijken samen hun kennis. Levtsjenko corrigeert de vraag over de ‘Uefa-cursus’ die ze volgen. ‘Cursus? Het is een studie.’ Met onder anderen oud-topspelers als Sami Khedira en Nemanja Vidic, en met manager vrouwenvoetbal van de KNVB Lucienne Reichardt, trachten ze in anderhalf jaar de Uefa MBA managementopleiding af te maken. Zij kennen de geheimen van de kleedkamer, nu ontrafelen ze de mores van de bestuurskamers.

Studie op de praktijk gericht

De studie is op de praktijk gericht. Volgende week is de groep een paar dagen in Londen. Ze ontleden clubs en ontwikkelingen. Ze luisteren naar sprekers, ook van totaal andere bedrijven. Levtsjenko: ‘Op één dag hebben we soms vijf, zes sprekers. Van Facebook, of van Nestlé. In Londen gaat het over de Champions League, op alle niveaus, tot het begeleiden van de scheidsrechters toe.’ In de loop van dit jaar studeren ze af, met een scriptie plus een mondeling examen.

‘Nieuwsgierig, leergierig, eigen mening. Hij kan goed luisteren’, zo omschrijft Levtsjenko zijn medestudent De Jong. ‘Het is juist goed dat hij weinig ervaring heeft. Dat hij met een schone lei begint, met zijn eigen ideeën.’ Oud-voetballer Wesley Sneijder, die bij clubs en in Oranje speelde met De Jong: ‘Deze functie is op zijn lijf geschreven, veel meer dan het trainerschap. Nigel kan goed leren, is intelligent en buitengewoon communicatief. Hij is ook al jaren actief in het bedrijfsleven.’

Onlangs, bij de presentatie van Ronald Koeman als bondscoach, keek De Jong vanaf de zijkant van de zaal bijna onbewogen toe. Goed gekleed, als echtgenoot van een modeontwerpster. Sikje. Geconcentreerd luisterend, ook toen Koeman met een lach stelde dat De Jong zijn ‘baas’ is. Een interview wil hij nog niet geven. Eerst dossiers eigen maken. In het persbericht van de bond zegt hij, die ook contactpersoon voor de clubs is, dat hij ‘het Nederlandse topvoetbal wil helpen verbeteren.’

De relatie met Koeman is saillant. De bondscoach was immers eerst zijn ‘baas’, als trainer van Ajax, begin deze eeuw. Speels was De Jong als jonge voetballer, als kind van Geuzenveld in Amsterdam-West en van Ajax, waar Koeman hem als tiener liet debuteren. De Jong ging daarna een lange weg, in velerlei opzicht. Hij is welbespraakt en toont interesse in andere personen en ook in zaken, zeker met een economische component. Hij startte als jonge twintiger met de handel in klassieke auto’s toen hij net bij HSV voetbalde in Hamburg. Trainer Huub Stevens vond het goed dat hij zich ook op een ander vlak ontplooide. Stevens: ‘Trainer Kees Rijvers gaf ons al bij PSV het advies om iets naast het voetbal te doen. Dat leidt de aandacht af.’

Aimabel persoon

De Jong is buiten het veld een aimabel persoon. Hij verleende zijn naam aan een pleintje in Geuzenveld, waar hij vroeger voetbalde. Toen het pleintje vorig jaar de naam van Abdelhak Nouri kreeg, die door een hartstilstand op het veld invalide raakte, steunde hij dat idee meteen. TV-presentator Khalid Kasem, begeleider van de familie Nouri, weet nog hoezeer De Jong meeleefde met het lot van Nouri.

De Jong vertelde in het AD eens dat hij zijn vader Jerry, met wie hij jaren geen contact had, weer toeliet tot het gezin, omdat een opa het recht heeft om zijn kleinkinderen te zien. De Jongs moeder overleed een paar jaar geleden. Hij ontwikkelde zich voortdurend, op allerlei gebieden. Onlangs, tijdens het WK in Qatar, was hij te zien als analist van BeIn Sports uit Qatar. Hij keek bij talloze clubs in de keuken en tekende als een van de eerste sterren voor Manchester City, omdat hij besefte dat het geld van sjeik Mansour het voetballandschap voorgoed zou veranderen.

Maar alvorens hij de man was die hij is geworden, vond hij zichzelf opnieuw uit als voetballer. Analist en voormalig voetballer Kenneth Perez, met wie hij geregeld golft: ‘Nigel wist dat hij als frivole nummer 10, als het type Wesley Sneijder of Rafael van der Vaart, de wereldtop niet zou bereiken. Als controleur op het middenveld kon hij een van de besten worden.’

De Jong koestert het shirt dat hij ruilde met Robert Pires, nadat hij als de ‘oude’ Nigel een schitterende treffer maakte op Highbury, met Ajax tegen Arsenal. De nieuwe Nigel reikte tot 81 interlands, inclusief de WK-finale tegen Spanje in 2010. Stevens, over de transformatie: ‘Ik vond hem bij Hamburg de geëigende persoon voor die andere rol op het middenveld. Snel op de eerste meters. Wendbaar. In staat om prikjes uit te delen, ook naar voren. Goede inspeelpass. Ik heb geprobeerd die rol in zijn gedachten te laten groeien, zonder dat hij de liefde en het plezier verloor in het spelletje. Hij kreeg steeds meer geloof.’

Nietsontziende middenvelder

De Jong werd de serieuze, nietsontziende middenvelder die hield van saamhorigheid met een groep spelers. Hij noemde een selectie eens een roedel wolven, samen op jacht naar één doel. Juist in dat opzicht kan hij de KNVB verheffen. De bond, met tal van managers, zocht iemand met rijke ervaring op het veld, na het vertrek van Nico-Jan Hoogma. Natuurlijk was er meteen kritiek. Wat heeft hij voor ervaring, de net gestopte voetballer, afgezien van de geur van al die kleedkamers, het leerproces van al die ontmoetingen in al die landen?

Ook is geopperd: het zal wel zover zijn gekomen vanwege zijn huidskleur, als zoon van een vader uit Suriname en een moeder uit Nederland. Terwijl Koeman op vragen over het witte karakter van zijn staf, met zijn broer Erwin als belangrijkste assistent, liet weten dat hij alleen kijkt naar kwaliteit, zegt voorzitter Humberto Tan van de Commissie Mijnals, die zich in naam van de bond en de overheid richt op de bestrijding van racisme en discriminatie in het voetbal en het bieden van gelijke kansen: ‘We hebben bij onze start al gekeken naar sleutelposities bij de KNVB, om daar in elk geval open te staan voor een gesprek met verschillende kandidaten. Mede vanuit dat principe is de KNVB het gesprek aangegaan met De Jong. Tijdens die gesprekken raakte de directie overtuigd van zijn potentiële toegevoegde waarde voor de bond.’

De KNVB roemde bij monde van directeur betaald voetbal Marianne van Leeuwen zijn netwerk en de winnaarsmentaliteit. Die verwoordde De Jong zelf eens treffend nadat zijn transformatie van frivole speler tot bewaker van het elftal was voltooid: ‘Een goede bloktackle waarmee ik een doelpunt voorkom, vind ik geiler dan een pass waaruit een doelpunt valt.’ Natuurlijk, ook het geheven been op de borst van Xabi Alonso in de WK-finale van 2010 beklijft. Kijk naar de beelden. De ogen van De Jong zijn gesloten. Hij wist niet eens waar zijn been precies was. Hij zweeg vooral daarna, want ook dat kan hij goed. Zwijgen als dat beter is. Deze discussie viel niet te winnen.

Niet mee eens

Toenmalig bondscoach Bert van Marwijk verwijderde De Jong zelfs kort uit de selectie, toen hij in diezelfde periode twee tegenstanders zwaar blesseerde. Van Marwijk. ‘Hij was het niet met me eens.’

Van Marwijk ziet een goede rol weggelegd voor De Jong, waarbij het te simpel is te stellen dat iemand geen ervaring heeft. ‘Als ze in de jaren zeventig aan mij hadden gevraagd of ik trainer zou worden, had ik meteen nee gezegd. Ik was een flegmatieke, pingelende lastpak.’ De Jong beschouwt hij als ‘een stabiele, bedachtzame man, eerder introvert dan extravert, maar altijd voorop in de strijd. Een echte teamspeler die niet met zich laat sollen. Hij en Mark (Van Bommel) zorgden ervoor dat Wesley Sneijder heel belangrijk kon zijn voor het elftal.’

Zo’n dienende rol in het voetbal ambieert De Jong nu buiten het veld.