'Blikjesclub' neemt loopje met Duitse voetbaltradities

Het waren de twee dj's van een Berlijns radiostation die het actuele dilemma van het Duitse voetbal lacherig, maar duidelijk verwoordden. Zegt de een tegen de ander: 'Dus de winterkampioen, dat wordt RB Leipzig of Bayern München. Voor wie ben je dan?' Zegt de ander: 'Pffff, daar vraag je me wat', op een toon die duidelijk maakt dat het wat hem betreft kiezen is tussen twee kwaden. 'Oké, dan maak ik twee lootjes en houd ze achter m'n rug.' 'Doe maar die linker.' 'Het is... RB Leipzig!' De ander, bedremmeld: 'Nou ja, je kunt niet ontkennen dat ze daar in Saksen goed kunnen voetballen.'

Woensdag zal in een rechtstreeks duel worden uitgemaakt wie als winterkampioen van de Bundesliga overwintert. Wordt het voor de zoveelste keer Bayern München, nu koploper op doelsaldo? Of wordt het debutant RB Leipzig, de club die pas zeven jaar bestaat en in die zeven jaar opklom van de vijfde regionale divisie naar de eerste plaats in misschien wel de beste voetbalcompetitie van Europa.

Wie niet beter weet, noemt het een voetbalsprookje. Alleen al omdat RB Leipzig 25 jaar na de Duitse eenwording de enige club uit het vroegere Oost-Duitsland is die op het hoogste niveau speelt. Maar in dat sprookje vervulde Leipzig daarin tot nu toe de rol van de kwaaie toverkol die een loopje neemt met de Duitse voetbaltradities.

De opmars van de club gaat al zeven jaar gepaard met vijandigheden die de gebruikelijke sportieve rivaliteit overstijgen: verfbommen op de spelersbus, blokkades door supporters van de tegenstanders in de lagere divisies. Vorig jaar gooiden de supporters van Dynamo Dresden een afgehakte stierenkop het veld op.

Die stierenkop verraadt de reden van de haat, net als de afkorting RB. Vele journalisten en commentatoren zeiden 'dat de spelers van de sportdrank vleugels hebben gekregen'.

Want RB, dat staat voor Red Bull, officieus dan, want in het Duitse profvoetbal mag de clubnaam niet de naam van de sponsor zijn. Dus bedacht een woordgoochelaar de absurde naam 'Rasenballsport Leipzig', letterlijk grasveldbalsport.

Dietrich Mateschitz, bestuursvoorzitter van het Oostenrijkse energiedrankje, omzeilde nog een belangrijke regel: namelijk dat in Duitsland een sponsorend bedrijf niet meer dan de helft van de aandelen van een club mag bezitten (zie inzet). Ook mogen slechts zeventien leden van RB Leipzig stemmen over de koers van de club.

Fabrik und Fußball

Dit alles omdat voetbal volgens de statuten van RB Leipzig slechts een middel is tot het doel: de promotie van Red Bull. Ja, dat klinkt agressief commercieel. Maar schrikken de Duitsers daar werkelijk nog van in een tijd dat oligarchen in de rest van Europa voetbalclubs opkopen alsof het repen chocola zijn?

Ja, dat doen ze. Duitsland hecht als geen ander Europees land aan zijn Traditionsvereine, clubs die vaak al een eeuw oud zijn en zich - op papier tenminste - wel aan de regels voor sponsoring houden: Hannover 96, Mainz 05, Borussia Dortmund en vooral Schalke 04, twee weken geleden op bezoek in Leipzig.

'Pweeeeeeeeeep', 'toooooeeeet', 'verzamelen!' De blauwwitte supportersmassa voor het monumentale Centraal Station van Leipzig wijkt eerbiedig uiteen als de kleine, kogelronde Willy de toeter aan zijn mond zet. Willy en zijn trompet zijn een fenomeen, ze waren samen aanwezig bij meer dan duizend wedstrijden van Schalke.

En daar gaan ze, een dampende stoet. 'Hurra Hurra Hurra, die Schalker sind da!', zingt de stoet. Vervolgens moet er even worden overlegd. Want er bestaan nog geen liedjes over tegenstander Leipzig, dus moeten ze die ter plekke verzinnen: 'Stieren, ga liggen, stieren ga toch liggen...' De zanger moet even nadenken over een woord dat rijmt, 'want Schalke is hier.'

De stoet trekt dwars over de bomvolle kerstmarkt, waar de plaatselijke bevolking glühwein drinkt en gebrande amandelen eet. Veel kerstmarktgangers dragen de roodwitte clubsjaal van RB Leipzig. Maar zingen doen ze niet.

'Geen stemming dus', concludeert Fritz (20), een verzekeraar in opleiding uit de buurt van Gelsenkirchen, die er met zijn clubshirt over zijn dikke winterjas uitziet als een wandelende rollade.

'Ik heb niks tegen de fans van Leipzig, zegt hij. Maar wij komen uit het Ruhrgebied, daar bestaat de wereld van oudsher voor veel mannen uit de fabriek en voetbal. Die leven echt voor hun club, die reizen vandaag zes heen en morgen zes uur terug om Schalke aan te moedigen, en dat doen ze ook door de week als ze niet moeten werken.'

In de beginjaren waren de Duitse media ook kritisch over 'de blikjesclub' en 'priklimonadevereniging' , maar dit seizoen keert het tij. De media raken steeds meer onder de indruk van het voetbal dat het jonge team laat zien. Dat voetbal is vaak omschreven als hogesnelheidsvoetbal of hogedrukvoetbal: van de eerste minuut tot de laatste minuut aanvallend. Het is voetbal dat bewondering wekt. 'Ze hebben ons er gewoon uitgelopen' zei Martin Schmidt, de trainer van Mainz 05, in september na een 3-1 nederlaag.

Boodschapper van de toekomst

In het seizoen 2014-2015 investeerde Red Bull 15 miljoen euro in nieuwe spelers. Dat is meer dan de rest van de tweede divisie bij elkaar. Deze zomer kocht de club voor 50 miljoen aan spelers. Niet genoeg om een elftal van wereldsterren mee te kopen. Dat doet RB Leipzig bewust niet. De eigenzinnige sportief directeur Ralf Rangnick wil een 'hongerig team' en koopt dus alleen jonge, onbekende spelers, met het idee dat ze bij Leipzig tot bloei komen.

Dat die aanpak werkt, bewijst Joshua Kimmich (21), de middenvelder van Bayern München die groot werd bij RB Leipzig in de tweede divisie.

'Clubs die RB Leipzig haten, haten eigenlijk zichzelf', schreef columnist Wolfram Eilenberger een paar weken geleden in Die Zeit. Daarmee bedoelt hij dat de zogenaamde traditieverenigingen volgens hem niet veel meer zijn dan een mythe. Ze zijn immers net zo van sponsorgeld afhankelijk als Leipzig. Hun kritiek vindt hij hypocriet.

Steeds meer Duitse voetbalkenners zijn het met hem eens en vragen zich af de matige resultaten van veel Traditionsvereine iets met de verouderde bedrijfsvoering te maken hebben. Langzaam rijst in Duitsland de vraag of RB Leipzig een boodschapper van de toekomst is.

De wedstrijd tegen Schalke 04 is uitverkocht. Rond het stadion heerst de gemoedelijke stemming van een braderie, overal dampende worst- en Red Bull-kramen, rondrennende kinderen en honden, en vooral: geen hekken tussen de supporters van de uit- en thuisclub, weinig politie. 'Wat nou geen fancultuur?', schamperen Steffen en Kerstin van Fanclub Holy Bulls. 'Maar als we volgend jaar Europees voetbal spelen moet de beveiliging wel echt beter', mompelt Steffen.

In de rij voor de kaartcontrole bij vak B staat vader Tommy met zoon Luis (9), in het shirt van Leipzig-keeper Péter Gulásci. Tommy, eigenlijk fan van Bayern München, begrijpt de kritiek op RB Leipzig heel goed.

'Maar tegelijkertijd zijn we blij dat er eindelijk een club in de regio is die goed voetbal laat zien, waar de seizoenkaarten nog betaalbaar zijn, waar de sfeer op de tribunes gemoedelijker is dan in de rest van de Bundesliga.' En: 'Je moet ook een beetje realistisch zijn, een topclub krijg je niet zonder geld.'

Datzelfde zegt Ralph (48), die sinds 2011 seizoenskaarten voor hemzelf, zijn vrouw Ute (47) en zijn zoon André (21) koopt. 'Je ziet dat hier voetbaltechnisch iets bijzonders gebeurt.' De familie gaat naar alle thuiswedstrijden én komende woensdag naar München. 'Ja, dat we hier in het oosten een club hebben die Bundesliga speelt, eindelijk, daar ben ik toch wel trots op.'

Red Bull neemt Ralph, geboren en getogen in de DDR, op de koop toe. 'Commercie is gewoon een gegeven van deze tijd. We moeten er maar van genieten.'