Blamage in Podgorica brengt Oranje in benarde positie

Het was een blamage van het zuiverste water, de straf voor gemakzucht, lamentabel verdedigen en totaal verkeerd uitgepakte wissels door bondscoach Louis van Gaal. Als er al ritme in de ploeg zat, en dat was al minimaal, verdween dat door het vertrek van onder anderen Frenkie de Jong en Gini Wijnaldum, toch bepalende spelers in het elftal, ten faveure van Ryan Gravenberch en Teun Koopmeiners. Zo profiteerde Nederland niet van de misstap van Noorwegen en valt de beslissing dinsdag in Rotterdam, als Nederland aan een gelijkspel officieus genoeg heeft voor de eerste plaats, door het betere doelsaldo dan Turkije, dat dan in Montenegro speelt. Maar bij een nederlaag is daar mogelijk uitschakeling, want dan kan ook Turkije Nederland nog voorbij. Alleen de nummer 1 plaatst zich rechtstreeks.

Beschouw dit gelijkspel als één van de grootste afgangen in het Nederlandse voetbal. 0-2, plaatsing rond. Nog tien minuutjes. En dan ligt eerst de hele rechterflank open, waarna Vukotic doelman Bijlow handig omspeelt. Vier minuten later geeft Radunovic een voorzet op Vujnovic, die het kopduel van Blind eenvoudig wint: 2-2. Nederland 20 punten, Noorwegen en Turkije 18. De ontknoping valt dinsdag, in de lege Kuip.

Oudere man

Louis van Gaal oogt na de wedstrijd opeens als een oudere man, niet als de trainer die de plaatsing zou bewerkstellingen. Hij loopt wat stroef, een beetje mank, vermoedelijk ook nadenkend over zijn vijf wissels - waarvan hij de meeste noodzakelijk achtte vanwege fysiek ongemak, en ook over hoe hij deze mentale dreun uit de hoofden zal verjagen. Weg pret, weg trots op weer twee doelpunten van Memphis Depay, die liefst elf keer scoorde in de WK-reeks, evenveel als Robin van Persie in de aanloop naar het WK van 2014. Zijn tweede goal, die aan alle onzekerheid een einde had moeten maken, was van verkwikkende schoonheid, toen hij de lage voorzet van Denzel Dumfries achter het standbeen langs voorbij doelman Sarkic toverde.

Zaterdag 13 november 2021 is hoe dan ook een gedenkwaardige avond voor het Nederlandse voetbal, want ook afgangen behoren tot de geschiedenis. ‘Wie anders moet het doen?’, zegt Louis van Gaal als hij na het mislukte EK zijn pensioen het pensioen laat en terugkeert uit Portugal, na het ontslag van Frank de Boer. ‘Duidelijkheid’, is sindsdien het meest gebruikte woord in het idioom om zijn werkwijze te typeren. Van Gaal gaat uit van het systeem dat zijn spelers het liefst willen spelen, 4-3-3. Maar deze zaterdag verdwijnt de duidelijkheid als vanuit het niets.

Voorteken

De avond in Podgorica, na een prachtig zonnige dag, voltrekt zich volgens een perfect scenario. Ongeveer een uur voor de aftrap speelt Noorwegen na negen minuten blessuretijd 0-0 tegen Letland, waardoor Oranje aan een zege genoeg heeft om op vier punten voorsprong te komen. In een hoek van het stadion bekijkt keeperstrainer Frans Hoek de ontknoping in Oslo, om vervolgens juichend de boodschap over te brengen aan het vak met supporters van Oranje dat zich langzaam vult. Misschien is die blijdschap een voorteken.

Directeur topvoetbal Nico-Jan Hoogma zegt: ‘Dan moet het nu maar gebeuren.’ En de nog betrekkelijk nieuwe directeur betaald voetbal Marianne van Leeuwen beseft dat ze met de spreekwoordelijke neus in boter valt. In meerdere opzichten overigens. Vrijdag is ze nog één van de ondertekenaars van een brief van de KNVB, om te protesteren tegen drie weken voetbal in lege stadions, vanwege corona. ‘Rare maatregelen’, herhaalt ze bij de hoofdtribune.

De uitslag in Oslo geeft Oranje rust en ontspanning, al pakt dat niet per se goed uit. Nederland heeft dringend behoefte aan betere tegenstanders, maar het zal eerst langs de Noren moeten dinsdag. Van Gaal zwaait voor de aftrap naar de supporters op de hoofdtribune, om in het met slechts 2200 toeschouwers gevulde Gradski stadion zijn stoel op te zoeken en nauwelijks op te staan. Het stadion mag niet vol vanwege corona en een straf vanwege spreekkoren in een vorig duel.

Vreselijke wedstrijd

Het is een onooglijke, vreselijke wedstrijd, zoals wedstrijden tegen kleinere landen als Montenegro, zeker uit, vrijwel nooit een groots schouwspel opleveren. De Montenegrijnen, die betere spelers als Jovetic en Marusic missen vanwege corona, vergrendelen hun doel met twee rijen verdedigers en blijven ook bij een achterstand lang volharden in die tactiek. Pas in de slotfase schakelen ze met overtuiging om.

Oranje doet pogingen te combineren, maar het gaat traag, breed en achteruit. Steeds blijven zoeken en van flank wisselen. Tot de strafschop in de 25ste minuut krijgt de ploeg geen enkele kans, terwijl Montenegro een paar keer dreigend uitbreekt. De penalty is een gelukje. Jankovic maakt een overtreding op Davy Klaassen, net binnen het strafschopgebied. Memphis Depay scoort voor het eerst deze avond.

Later doet hij dat nog een keer, waarmee hij naast Dennis Bergkamp en Arjen Robben komt op de eeuwige topschutterslijst van Oranje, met 37 goals. Alleen Van Persie, Huntelaar en Kluivert staan nog boven hem. Uiteindelijk keert de spanning terug, als de hele rechterflank openligt en invaller Vukotic doelman Bijlow handig omspeelt. De beschamende 2-2 is het toppunt. ‘Schandalig en verschrikkelijk', zegt aanvoerder Van Dijk. ‘We hadden de kwalificatie veilig moeten stellen. We willen allemaal de bal hebben, voetballen en scoren. Maar we moeten ook verdedigend denken.’

Dinsdag is de zinderende ontknoping, in een lege Kuip.