Bij Koen Verweij was de levenslust altijd groter dan de ernst op het ijs

De grillige schaatsloopbaan van Koen Verweij laat zich opsommen in twee woorden: gemiste kans. Ook al veroverde de 31-jarige Noord-Hollander olympische medailles in alle kleuren, plus een wereldtitel allround, te vaak zat zijn levenslust uitzonderlijke prestaties in de weg.

Verweij maakte vooral naam door zijn Amerikaans aandoende branie. Op sociale media liet hij zichzelf graag zien met zijn lange blonde lokken op een Harley Davidson, al dan niet vergezeld door een vriendin. Zijn afscheid was typerend: het nieuws van een afgebroken liefdesrelatie (door schaatsster Jutta Leerdam) kwam een dag eerder dan zijn afscheid als sportman (officieel wegens rugklachten).

Dat einde leek al onvermijdelijk toen Verweij zich afgelopen december niet wist te plaatsen voor de Winterspelen van Beijing. Die mislukte kwalificatie, na jaren waarin hij niet als topsporter leefde, maakte voorgoed een einde aan zijn steeds onwaarschijnlijker klinkende wens om af te rekenen met het sportieve trauma van Sotsji, in 2014.

Bij die Winterspelen, met achtmaal goud en 24 medailles de meeste succesvolle aller tijden voor Nederland, overheerste bij Verweij de teleurstelling. Hij greep net naast het goud op de 1.500 meter. De marge was in tijd uitgedrukt miniem: 0,003 seconde. De Pool Zbigniew Brodka finishte in 1.45,006, Verweij in 1.45,009. Vertaald naar afstand was het gat tussen hem en de introverte Poolse brandweerman: 4 centimeter.

Die nipte nederlaag kwam hard aan bij Verweij, die als een goudhaantje te boek stond sinds hij als junior snellere tijden reed dan Sven Kramer. Anders dan de meeste concurrenten van Kramer, die schuchter in zijn schaduw rondreden, daagde hij de allroundkoning uit Friesland luidruchtig uit.

‘Als hij iets doet, denk ik: dat kan ik ook. En dat zeg ik ook. Hij vindt dat wel grappig. Ik denk dat hij dat bij zichzelf herkent en dat het nieuw voor hem is. Er zijn geen andere jongens die dat doen’, zei Verweij als 17-jarig lid van Jong Oranje tegen de Volkskrant.

Vol zelfvertrouwen

Aanvankelijk vond de gevestigde orde die branie geinig. Een ‘toyboy’ werd Verweij genoemd door schaatssters, een lekker knaapje, met genoeg lef en zelfvertrouwen om rond te rijden op witte schaatsen met zachte kleurtjes. ‘Volgend jaar krijg ik witte met babyblauw. Of misschien met babyroze. Dat is heel vies.’

Maar zijn gebrek aan beroepsernst brak hem al snel op. Na een jaar bij TVM, destijds de toonaangevende schaatsploeg rondom Kramer en Ireen Wüst, kon hij vertrekken. Het bleek de opmaat tot een zwerftocht langs zeker tien trainers en ploegen, tot in Rusland aan toe.

Dankzij zijn uitstraling en bekendheid bleef Verweij jarenlang interessant voor sponsors en andere geldschieters. Veel trainers raakten geïnspireerd door zijn natuurlijke aanleg en werklust. Toch maakte hij de verwachtingen zelden waar. Zijn naam werd synoniem voor gedoe, het gat tussen zijn ambities en ijver te groot.

‘Koen, die moet gewoon een schop onder z’n kont hebben’, sneerde Sven Kramer in 2016 in NRC. ‘Dat weet hij zelf ook wel. Het blijft zonde. De commerciële waarde wordt bepaald door de continuïteit van je prestaties. En die laat bij sommigen te wensen over. Daar kan ik niets anders van maken.’

Dat Verweij zijn talent verspilde, realiseerde Kramer zich als geen ander. Met het oog op de olympische ploegenachtervolging was de Noord-Hollander een jaar voor de Winterspelen van Sotsji teruggehaald naar TVM, onder meer om Kramer aan goud te helpen op de ploegenachtervolging. Verweij greep zijn kans en draaide het beste seizoen uit zijn loopbaan.

Hoewel hij net naast het goud op de 1.500 meter greep, werkt het plan voor de landenwedstrijd. Kramer, Verweij en Jan Blokhuijsen wonnen de hoofdprijs. Een maand later won Verweij ook de wereldtitel allround, al deed zesvoudig kampioen Kramer vanwege een operatie niet mee.

Liever een BN’er

Daar bleef het bij. De TVM-ploeg werd opgeheven en Kramer verkaste naar de ploeg van Jac Orie. Hij deed geen poging om Verweij ook onder dak te brengen: zijn gouden ploeggenoot op de olympische achtervolging was nu immers zijn voornaamste concurrent. Die sluwe zet bleek, achteraf, de nekslag voor Verweij.

Terwijl Kramer zich in volle ernst op het schaatsen bleef richten, en na 2014 nog drie wereldtitels allround aan zijn erelijst toevoegde, leefde Verweij zich uit in het schnabbelcircuit. In het programma Sterren Springen dook hij onbekommerd van de tienmeterplank. Hij tekende een reclamecontract bij ondergoedfabrikant Björn Borg. Het lichtvoetige en lucratieve leven als BN’er lokte hem weg van het ijs.

Ondanks diverse pogingen tot een comeback werd Verweij van lieverlee een figuur in de marge van het topschaatsen, het schrikbeeld van een sportman die zijn talent verkwanselt. Zijn bekendheid en ervaringen stelde hij de afgelopen jaren in dienst van Jutta Leerdam, de wereldkampioene sprint die een verlangen naar roem wel weet te verenigen met beroepsernst. Zij is 23 jaar, even oud als Verweij was op zijn hoogtepunt. Zij kiest voor topsport.