Advocaat heeft niets te verliezen en alles te winnen

Vijf kwalificatieduels met als opdracht: minimaal twaalf punten en misschien meer en vervolgens eventueel een play-off om het eindtoernooi in Rusland te kunnen bereiken. Vrijdag wacht de eerste en op papier eenvoudigste klus: Nederland - Luxemburg, waarbij tevens een schuin oog op Zweden - Frankrijk gericht is. In de hoop dat Frankrijk wint, want anders heeft Nederland de kwalificatie sowieso niet meer in eigen hand.

De terugkeer van Advocaat bij Oranje is omstreden, en dan niet alleen om het gehakketak over wie de opvolger van de ontslagen Danny Blind moest worden: hij of Henk ten Cate. De reis van technisch directeur Hans van Breukelen langs beide kandidaten leidde tot schier oneindige polemiek.

Met Advocaat keert de KNVB terug naar zekerheden uit het verleden. In 2004, toen het imago van het Nederlands elftal na een wisselvallig EK in Portugal, met Dick Advocaat als bondscoach, inktzwart was gekleurd, toog toenmalig KNVB-directeur Kesler naar Barcelona om aan Johan Cruijff te vragen wat die zou vinden van de aanstelling van de bijna totaal onervaren trainer Marco van Basten. Alles moest anders.

Cruijff sprak zijn zegen uit over de aanstelling. Anno 2017 is het imago zeker zo slecht als in 2004, met een elftal dat matig presteert, in een bond die in de top bestuurlijk tot een puinhoop is geïmplodeerd. En nu keert uitgerekend Dick Advocaat terug, de boeman van toen, de trainer van inmiddels bijna 70 jaar.

Zijn rentree geeft aan hoe de KNVB in cirkels draait om zijn eigen geschiedenis. Advocaat is bondscoach in vier decennia. Assistent in de jaren tachtig van de vorige eeuw, assistent en hoofdcoach in de jaren negentig. Bondscoach dus in de het eerst decennium na de eeuwwisseling. Opnieuw assistent in een korte periode in 2016, gedurende drie maanden van Danny Blind, en nu weer hoofdcoach, als opvolger van Blind.

Dinsdag is zijn presentatie, en die van Gullit, de eerste assistent. Tegen de avond gaan ze trainen met de selectie, die na sessies in Nederland en Portugal eindelijk op sterkte is, inclusief Robben, Strootman en Wijnaldum. In elk geval is dan een vreemde situatie voorbij, waarin Fred Grim en Frans Hoek, twee voormalige keepers, verantwoordelijk waren voor Oranje, tijdens oefenduels met Italië, vlak na het ontslag van Blind, en, afgelopen week, Marokko en Ivoorkust. Onderwijl overlegden ze voortdurend met Advocaat.

Grim raakte wat verveeld, vorige week in Agadir, op vragen over wie nu de baas was in Marokko, waar het Nederlands elftal met 2-1 won. 'Dick is bondscoach.' Maar de bondscoach was nog even bij Fenerbahçe, dat de derde plaats probeerde veilig te stellen in de Turkse competitie, hetgeen lukte. Ze overlegden per telefoon. Ja, ook over de opstelling. Of Grim al contact had gehad na de wedstrijd, luidde een andere vraag. Nee, zo snel ging dat ook weer niet. En tijdens de rust ook niet, zei hij, hoewel je dat met Advocaat nooit weet. De Hagenaar ziet alles en heeft op de vreemdste momenten weleens gebeld met deze of gene, om te melden dat hem iets niet beviel. Hij moet de juiste scherpte in de ploeg brengen, wat hij als weinig anderen kan.

Met Advocaat keert een onwaarschijnlijke voetbalfreak terug in Zeist, een voetbalbezetene bijna. Het vreemde is dat hij, naarmate zijn leeftijd vordert, geen rust in zijn lijf vindt. Advocaat is in de laatste acht jaar van zijn loopbaan met onwaarschijnlijke snelheid van baan gewisseld. Metaforisch gezien lijkt hij op een fervent lezer met een stapel boeken die allemaal uit moeten voor het einde van de vakantie. Een onmogelijke klus, zodat hij telkens een boek weglegt na één of twee hoofdstukken, als het niet helemaal bevalt. Hup, volgende boek.

Tiende baan

Sinds zijn vertrek bij Zenit in St. Petersburg in 2009 is Advocaat toe aan zijn tiende baan, exclusief die korte periode dat hij Giovanni van Bronckhorst op weg hielp bij Feyenoord als adviseur. Als bondscoach van België kocht hij zijn contract af, bij AZ was hij twee keer tijdelijk actief na het ontslag van eerst Koeman en later Verbeek. Met Rusland bereikte hij het EK van 2012, om na de groepsfase uit het toernooi te verdwijnen.

In Servië waren de kansen verkeken na een drone-incident, bij PSV miste hij de titel van 2013. Hij was gekomen om het kampioenschap in het eeuwfeest te winnen, met een puike selectie met onder anderen Van Bommel. Strootman en Wijnaldum. Hij hield Sunderland in de Premier League, maar ging kort daarna in het nieuwe seizoen toch weg. Fenerbahçe, waarheen hij vertrok toen hij na drie maanden assistentschap bij Oranje weer opstapte, eindigde als derde, geen grootse prestatie.

Wat heeft hij te verliezen? Niet zoveel. Hij is 69 jaar. Zijn contract loopt tot en met de kwalificatiereeks. Bereikt hij alsnog het WK, dan doet hij ook Rusland, het land dat hij uitstekend kent. Wat heeft hij te winnen? Veel. Alsnog het WK halen is hoe dan ook een topprestatie. Zijn de spelers goed genoeg om het WK te halen? Dat valt te bezien, in deze tijden van de aflossing van generaties.

Zeker is alleen dat de combinatie van ouderen (Robben-Sneijder), een ervaren middengroep (Blind, Wijnaldum, Strootman) en jongeren beter moet kunnen dan tijdens de laatste wedstrijd van Blind: Bulgarije-uit was een dieptepunt, qua voetbal.