Hoe het Brabantse boerendorp Bergeijk zich ontpopte tot internationaal centrum van goede smaak

Reisjournalist Sander Groen verkent om de week een onvermoede bestemming in Nederland of net over de grens. Aflevering 32: Rietveld in Bergeijk.

Gispen en Pastoe, die namen kent Groen wel. Maar een weverij op het platteland die voortkwam uit een socialistische landbouwcoöperatie, wat had die nou met Goed Wonen te maken? In de jaren vijftig, als de donkere interieurs met eikenhouten banken en kasten massaal worden verruild voor witte muren, lichte meubels en frisse gordijnen, draait Weverij De Ploeg in Bergeijk overuren. Hun geweven stoffen in moderne dessins gaan de hele wereld over. Het bedrijf breidt alras uit: Gerrit Rietveld bouwt een fabriek en bungalows, Martin Visser ontwerpt meubels, Mien Ruys tekent een park en plantsoenen. Zo ontpopt een Brabants boerendorp zich tot internationaal vermaard centrum van goede smaak. Wandel mee door modernistisch Bergeijk.

Weverij De Ploeg

Zeeën van licht vallen binnen door de glazen voor- en achterpuien en de opvallende sheddaken van Weverij De Ploeg, het enige fabrieksgebouw dat Gerrit Rietveld ontwierp. De omringende landschapstuin is van Mien Ruys. Het gebouw is een rijksmonument en biedt sinds 2016 onderdak aan tentoonstellingsbouwer Bruns.

Hoofdkantoor

Hier begon de opmars van Bergeijk als stijlenclave: het 19de-eeuwse voormalige notarishuis tegenover de protestantse kerk fungeerde vanaf 1923 als hoofdkantoor van De Ploeg. Door Gerrit Rietveld werd het verbouwd en uitgebreid, maar een nieuwe eigenaar (een architect, nota bene) maakte die ingrepen weer ongedaan.

Rietveldabri

Wie met het openbaar vervoer naar Bergeijk reist, stapt uit bij een Rietveld. Bij bushalte Hof staat de enige door hem ontworpen abri. Het bushokje dateert uit 1963 en valt met zijn strakke lijnen, moderne materialen en primaire kleuren (blauwe glazuurtegels, rood en geel glas) te herkennen als een Rietveld pur sang.

Rietveldklok

Aan het begin van de toegangsweg naar De Ploeg staat een door Rietveld in 1963 ontworpen straatklok, in zwart-wit beton met strakke lijnen en vierkante uurwerken, geplaatst ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van De Ploeg. Het omringende plantsoen met door spoorbielzen afgebakende bloemperken werd ontworpen door Mien Ruys.

Villa Van Daalen

Gerrit Rietveld ontwierp ook tweeëndertig eengezinswoningen, maar dat plan werd niet uitgevoerd. Wat er wél kwam, was een ruime woning voor mededirecteur Roelof van Daalen, waarvoor Rietveld ook het interieur ontwierp. Het huis is nog altijd in bezit van de familie en verkeert nagenoeg in originele staat.