Deze extra Editie met persoonlijke zoektochten laat zien hoe sterk het koloniale verleden doorwerkt

Toen ze als kind net in Nederland woonde, wilde Wonny Stuger (61) mensen vaak uitleggen hoe het toch kwam dat er plotseling een Surinaams gezin in Katwijk was. ‘Wij zijn hier’, zei ze dan, ‘omdat jullie heel lang daar zijn geweest.’ Dit ogenschijnlijk simpele zinnetje vormt de rode draad in de verhalen die u in deze speciale editie leest.

De destijds 11-jarige Wonny ontdekte dat veel mensen inderdaad geen idee hadden: ze wisten niets over de koloniale geschiedenis in Suriname of op de Antillen, niets over de rol van het Nederlandse bewind daar en de impact ervan op vele generaties, tot op de dag van vandaag. Inmiddels lijkt de Nederlandse blik op het koloniale verleden te veranderen.

Meer aandacht

Het afgelopen decennium kregen we meer oog voor de schaduwzijden van de eigen geschiedenis. Op school, in musea, online, op tv en in kranten en boeken.

Een nieuwe lichting academici publiceert kritische boeken en studies, met soms pijnlijke conclusies. In Amsterdam, Rotterdam en Utrecht onderzochten historici in hoeverre slavernij de ontwikkeling van die steden en hun inwoners beïnvloedde.

Maatschappelijke beweging

Ook op maatschappelijk niveau is er beweging: Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, bood op 1 juli 2022 excuses aan voor de betrokkenheid van zijn voorgangers bij de slavernij. Een jaar eerder deed de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema hetzelfde.

Tijdens Keti Koti (‘ketenen gebroken’) wordt jaarlijks op verschillende plekken gevierd en herdacht dat op 1 juli 1863 de slavernij in Suriname en op de Antillen werd afgeschaft. Desalniettemin moesten tot slaaf gemaakte mensen in Suriname nog tot 1873 dwangarbeid verrichten op de plantages.

Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme sprak zich in de Volkskrant uit voor een nationale vrije dag op 1 juli. Zijn oproep volgde op een petitie van het progressieve platform De Goede Zaak.

Verder valt te denken aan het fenomeen Zwarte Piet dat langzaamaan verdwijnt, de massale demonstraties tegen racisme in de zomer van 2020 en het bevragen van straatnaamgeving en standbeelden van historisch omstreden figuren als J. P. Coen.

Persoonlijke verhalen

Hoewel de koloniale historie en het slavernijverleden dus steeds meer als integraal onderdeel van de Nederlandse gedeelde geschiedenis wordt gezien, blijven deze aspecten voor velen vaak nog abstract, lang geleden en ver weg of ‘iets wat niet over mij gaat’.

Om die reden besloot de Volkskrant de impact van de Nederlandse koloniale geschiedenis op het Caribisch gebied en Suriname inzichtelijk te maken aan de hand van de familiegeschiedenissen van Nederlanders met een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond.

• Zo doorbrak Emiliano de Witt de keten van trauma in zijn familie door boven te halen wat generaties lang werd weggestopt.
• Helen Albers, blond haar en blauwe ogen, ontrafelde hoe het leven als tot slaaf gemaakte eruitzag voor drie vrouwen in haar familielijn.
• Denussa Frijde besloot naar het binnenland van Suriname te reizen, op zoek naar het land van haar voorvader, het marronse opperhoofd Agbago Aboikoni.
• Norine Ramsahai, opgegroeid in Suriname en geëmigreerd naar Nederland, onderzocht het antwoord op de vraag bij wie zij hoort.
• Jochem Sprenger, nazaat van een Zeeuws patriciërsgeslacht, ontdekte dat zijn voorouders tot aan hun nek in de slavenhandel zaten. Hoe gaat hij daarmee om?

Het is een greep uit de persoonlijke verhalen die in deze editie een gezicht geven aan een belangrijk deel van de Nederlandse geschiedenis.

Wij danken de hoofdpersonen voor hun openheid en moed en wensen u veel leesplezier.

Ianthe Sahadat, Elsbeth Stoker en Fleur de Weerd