ZWAKKE STATEN, KRACHTIGE WAPENS
VANDAAG arriveert de secretaris-generaal van de Verenigde Naties in Irak. Dan zal duidelijk worden of overmorgen het Olympisch slotvuurwerk in Nagano wel of niet de opmaat wordt voor een veel groter vuurwerk boven Bagdad en omstreken....
Wat het resultaat van de missie van Kofi Annan zal zijn weten we niet. Maar zelfs wanneer Saddam Hussein op het laatste moment inbindt is er geen reden tot tevredenheid over de recente verrichtingen van de internationale gemeenschap.
Anti-Amerikaanse profileringsdrang bij landen als China, Rusland en Frankrijk, gepaard gaande aan kortzichtig najagen van commercieel en ander eigenbelang, plus de angst zelf het doelwit van terroristische acties te worden, leidden de afgelopen weken tot een wijdverbreide onwil uitvoering te geven aan resoluties die eerder plechtig door de Veiligheidsraad waren aangenomen.
Dit is verontrustend. Niet alleen omdat Saddam erdoor werd aangemoedigd. De verwarring over wat er tegen Saddam moet en kan worden ondernomen weerspiegelt een nog veel groter probleem. Een probleem dat zelfs wanneer Saddam ten val komt, de wereld nog niet uit is -al zou het de zaak wel vergemakkelijken.
Dat probleem is de dreigende verspreiding van massavernietigingswapens onder tweede- en derderangsmogendheden en daarmee gelieerde terroristische hit-squads.
Volgens een brief van de regering-Blair aan het Lagerhuis hebben de VN-inspecteurs vastgesteld dat Irak meer dan achtduizend liter anthrax (miltvuur) heeft produceerd. Met honderd kilo anthrax, vanaf een hoog gebouw in een dichtbevolkt gebied losgelaten, kunnen tot drie miljoen mensen worden gedood.
De inspecteurs spoorden ook vier ton VX op, het zenuwgas waarvan een druppel dodelijk is. Al dit materiaal - waarvan het bestaan eerder door Bagdad werd ontkend - is vernietigd, maar volgens de VN-inspecteurs beschikt Irak over verborgen middelen voor de aanmaak binnen enkele weken van nieuwe chemische en biologische wapens.
Vroeger waren massavernietigingswapens het domein van de technologisch meest-ontwikkelde staten. Tijdens de Koude Oorlog hadden de sterkste staten de krachtigste wapens. Nu krijgen we de combinatie zwakke staten met krachtige wapens. Dat bevordert de stabiliteit in de wereld niet. Bovendien zijn de kandidaat-bezitters dictatoriale, antiwesterse staten, gedreven door nationalistisch of religieus fundamentalisme.
Moet de wereld zich teweer stellen? Nee, zeggen sommigen. Jaren geleden werd deze opstelling al geformuleerd in een Adelphi Paper van het Londense Institute for Strategic Studies. Dit standpunt luidt 'More may be better': de spreiding van kernwapens zal de wereld juist stabieler maken, zoals ook het feit dat tijdens de Koude Oorlog zowel Amerika als de Sovjet-Unie kernwapens hadden door de wederzijdse afschrikking voor een heilzaam evenwicht zorgde.
Een echo daarvan klinkt door in het stuk van Joris Cammelbeeck, vrijdag 13 februari op deze pagina. Ook Cammelbeeck verwijt het westen een tweeslachtige houding tegenover Saddam Hussein, maar schrijft dan: 'Bijna tien jaar na de Koude Oorlog blijken westerse politici de belangrijkste les uit die periode al te zijn vergeten. Namelijk dat het bezit van massavernietigingswapens zelfs dictaturen en misdadige leiders (Stalin, Mao) noopt tot rationeel gedrag.'
Als hiermee wordt bedoeld dat agressieve types als Saddam Hussein in het bezit moeten worden gelaten van hun verboden massavernietigingswapens, lijkt mij dat een slecht advies.
Het Adelphi Paper ging over kernwapens. Nu komt de grootste dreiging van chemische en vooral biologische wapens. Dit zijn wapens die ook 'anoniem' kunnen worden ingezet, zonder dat het adres van de afzender erop staat. En dan werkt de wederzijdse afschrikking niet meer.
De belangrijkste les uit het verleden is dat bij bewezen onberekenbaarheid maar niet al te veel op rationeel gedrag moet worden vertrouwd. Dat ging met Hitler al verkeerd. Meer recent laten de aanslag op het World Trade Centre in New York en de aanval met gifgas op de Tokiose metro zien dat fanatieke gekken de wereld nog niet uit zijn. Om van de bloedbaden in Algerije maar te zwijgen.
De werkelijkheid is dat alle beschaafde landen, ook de niet-westerse, tegenover de nieuwe dreiging in dezelfde boot zitten en daarom gezamenlijk moeten handelen.
En wat Amerika betreft: zonder Washington was er gewoon helemaal niets gebeurd. Dan had de wereld de andere kant opgekeken, terwijl Saddam Hussein ijverig bezig was met de aanmaak van biologische en andere massavernietigingswapens.
Laat links een oude fout niet herhalen door nogmaals, nu op internationaal niveau, soft on crime te zijn. Als Saddam toegeeft komt dat doordat althans een aantal (vooral de Engels-sprekende) landen bereid was in het uiterste geval ook op te treden.
