Zorgt extra asfalt voor minder files of juist voor meer gebruik? Kabinet blijft inzetten op meer wegen

De asfaltlobby en de milieulobby kunnen sinds woensdag naar hartenlust twisten over de Tacitusbrug bij Ewijk. Die biedt beide kampen nieuwe munitie in hun eeuwige discussie over de vraag of meer asfalt helpt tegen het fileprobleem. 'Ja', zegt de asfaltlobby waarschijnlijk op basis van de filecijfers van de Verkeersinformatiedienst (VID) over 2017. 'Nee', roept de milieulobby vermoedelijk na bestudering van exact dezelfde nieuwe cijfers.

De VID maakte gisteren bekend dat het notoire fileknelpunt op de A50 is verdwenen na opening van de nieuwe, grotere brug over de rivier de Waal. Eén punt voor de asfaltlobby, want na wegverbreding zijn de files weg. Tegelijkertijd meldt de VID dat het knooppunt Bankhoef, 10 kilometer ten zuiden van de Tacitusbrug, de hoogste nieuwe binnenkomer is in de top 50 van Nederlandse fileknelpunten. De filedruk bij de T-splitsing van A50 en A326 is dit jaar maar liefst 151 procent toegenomen. Eén punt voor de milieulobby, want de verdwenen files voor de Tacitusbrug zijn slechts een stukje naar het zuiden verplaatst.

Voor het eerst sinds de Nederlandse economie weer groeit, is de jaarlijkse filedruk niet gestegen, blijkt uit een voorlopige inventarisatie van de VID. Eén punt voor de asfaltlobby, want in 2017 zijn een aantal snelwegprojecten gereedgekomen. Was dat asfalt niet neergelegd, dan was de filedruk (het aantal filekilometers vermenigvuldigd met de duur van de file in minuten) dit jaar vrijwel zeker gestegen. Maar ook dit gegeven kan anders worden uitgelegd: de filedruk is ondanks al dat extra asfalt immers ook niet gedaald, en volgend jaar stijgt het aantal files dan vrijwel zeker weer (ceteris paribus, dus als er geen nieuw asfalt bij komt). Puntje voor de milieulobby.

'We zien elk jaar flinke verschuivingen in het wegverkeer', zegt verkeersredacteur Bas van de Beek van de VID. 'Vooral na wegverbredingen op een deel van een traject. Daardoor rijdt het verkeer op dat deel door, maar staat het bij de volgende trechter weer stil.' Mobiliteitsadviseur Ben Immers stelt in een reactie dat wegverbreding vruchten afwerpt. 'Maar meer asfalt lost zeker niet het hele fileprobleem op. Als je de wegen uitbreidt, neemt het gebruik ervan ook toe.'

De afgelopen jaren is ruim 700 kilometer aan extra rijstroken aangelegd. Dat heeft een deel van de files helpen oplossen, zegt Van de Beek. Zo hebben wegverbredingen van de A1 bij Diemen en de A12 bij Oosterbeek het aantal files verminderd. Door de wegverbreding van de route Schiphol-Almere daalde de filedruk bij Amersfoort met 95 procent. De Velsertunnel heeft de files op de A9 bij Velsen grotendeels verholpen.

Dat het verkeer nu wat beter doorrijdt op de A1, zegt volgens beide kenners echter niet zoveel. Files stimuleren forensen hun werktijden meer te spreiden, omdat ze de file willen mijden. Die gedragsprikkel verdwijnt als de snelweg wordt verbreed en de files verminderen. Van de Beek: 'Je zult zien dat die weggebruikers weer wat langer in bed blijven liggen en dat het dan ook op de A1 weer vaststaat. De files zullen alleen maar toenemen, vooral als de economische groei aanhoudt. Van de Beek: 'Er komen meer auto's en mensen kunnen ook niet eeuwig hun rijtijden aanpassen. De beste remedie tegen de file is de file.'

Ook de komende jaren zet het kabinet vol in op extra asfalt. Tot 2030 komen er in Nederland nog duizend kilometer aan nieuwe rijstroken bij, zegt een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De A16 wordt bij Rotterdam verlengd en de A27 wordt verbreed.

_{Aanvullingen & verbeteringen:
In een eerdere versie werd de Tacitusbrug ten onrechte de Waalbrug genoemd.}