nieuws
Zorg omwonenden Tata Steel gegrond: veel meer schadelijke stoffen afkomstig van terrein dan gerapporteerd
Inwoners van de IJmond zijn in de afgelopen jaren blootgesteld aan veel meer schadelijke stoffen afkomstig van het Tata Steel-terrein, dan het bedrijf in rapportages aan de overheid heeft gemeld.
Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat de werkelijke uitstoot afkomstig van het Tata Steel-terrein vele malen hoger is dan in de milieujaarverslagen van het bedrijf staat. Daardoor is de hoeveelheid PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) en zware metalen die bij bewoners van omliggende dorpen terechtkomt veel hoger.
Het RIVM onderzocht de herkomst van het neergedaald stof en de stoffen in de lucht in IJmond, en concludeert nu wat bezorgde omwonenden al jaren vermoeden: Tata Steel is de ‘hoofdbron’ van de uitstoot van fijnstof, metalen en PAK’s.
Het rapport volgt op onderzoek van vorig jaar. Daaruit bleek dat de concentratie van schadelijke PAK’s en zware metalen, zoals lood, in stof in steden en dorpen rond Tata Steel in 2020 veel hoger was dan in 2019. Ondanks maatregelen die Tata Steel nam om de uitstoot tegen te gaan.
Grafietwolken
Uit dit nieuwe rapport blijkt dat onduidelijk is hoeveel uitstoot er van het Tata Steel-terrein komt. Grote bedrijven zijn verplicht om een milieujaarverslag te publiceren, waarin staat hoeveel schadelijke stoffen ze uitstoten. Maar op het terrein van Tata Steel zijn ook een aantal andere bedrijven gevestigd, die een deel van het werk van de staalfabrikant verrichten. Hoeveel schadelijke stoffen zij uitstoten is onduidelijk, omdat deze bedrijven niet verplicht zijn om een milieujaarverslag op te stellen. Daarvoor zijn ze niet groot genoeg.
Een van die bedrijven, Harsco Metals, is verantwoordelijk voor de omstreden grafietwolken. Juist in deze uitstoot trof het RIVM in een eerder onderzoek zware metalen aan, die schadelijk zijn voor jonge kinderen. De grafietregens veroorzaakten de afgelopen jaren veel overlast en onrust onder de bewoners van omliggende dorpen, zoals Wijk aan Zee.
De Tweede Kamer vergadert volgende week opnieuw over de toekomst van Tata Steel. Het bedrijf zegt te willen vergroenen, maar kan dat naar eigen zeggen alleen doen met miljardensteun van de overheid. Eind vorig jaar beweerde Tata Steel, na aandringen van de overheid, de uitstoot van de schadelijke stoffen met de helft te zullen verminderen.
‘Geen compleet beeld’
Het RIVM onderzocht voor dit rapport de concentraties fijnstof, zware metalen en PAK’s en vergeleek die met emissiejaarverslagen. Uit die vergelijking bleek dat de werkelijke concentraties van zware metalen en PAK’s veel hoger waren, voor sommige PAK’s zelfs met een factor 1.000. Volgens onderzoekers van het RIVM geeft de informatie die de staalfabrikant jaarlijks aanlevert ‘geen compleet beeld’ van de uitstoot afkomstig van hun bedrijfsterrein. Het grote verschil is volgens het RIVM mogelijk te verklaren doordat de uitstoot van de zogeheten onderaannemers op het terrein niet mee zijn genomen.
Daarnaast zijn schadelijke stoffen die niet uit schoorstenen komen niet meegenomen in de modellen, aldus het RIVM. Bijvoorbeeld verwaaiing van opgeslagen grondstoffen en de uitstoot die ontstaat bij incidenten. Het instituut doet daarom de aanbeveling om te werken aan ‘een zo compleet mogelijke melding en registratie’ van de emissie op het Tata Steel-terrein.
De Omgevingsdienst (OD) Noordzeekanaalgebied ziet namens de provincie Noord-Holland toe op de jaarlijkse milieurapportages van Tata Steel. Deze dienst heeft deze verslagen al die jaren gecontroleerd en geaccordeerd. De OD geeft geen commentaar.
Schade aan mens en omgeving
In een reactie op het rapport zegt de dorpsraad van Wijk aan Zee dat het RIVM bevestigt was ze al wisten. Dat in de IJmond veel fijnstof, metalen en kankerverwekkende PAK’s in de lucht en op de grond zitten. ‘En dat een aanzienlijk deel (…) afkomstig is van het terrein van Tata Steel.’
De dorpsraad noemt het rapport ‘schokkend’. ‘Na 160 pagina’s is het beeld verrezen van een bedrijf dat het koud laat wat voor schade het aan mens en omgeving aanricht. Het gooit namelijk ieder jaar veel fijnstof en meer dan duizend ton grof stof over de schutting, maar weet niet precies wat. En misschien nog erger: het wil het ook niet weten. Wij hebben een donkerbruin vermoeden: om de eigen operatie niet te hoeven beknotten.’
Onlangs werd bekend dat milieuorganisatie MOB van milieuactivist Johan Vollenbroek zich met Tata Steel gaat bemoeien en een juridische procedure begint om de fabriek dicht te krijgen. Inmiddels is een verzoek bij de provincie Noord-Holland gedaan voor het intrekken van de natuurvergunning van het bedrijf. Dit zou in de praktijk betekenen dat het staalbedrijf zou moeten sluiten.
Vorige week erkende directeur Hans van den Berg van Tata Steel in een interview met NH Nieuws dat het bedrijf te laat is begonnen met verschonen en vergroenen.
In gesprek
De staalfabrikant laat in een reactie weten dat ze het rapport pas vrijdagochtend ontvangen hebben en daardoor ‘lastig’ kunnen reageren. Wel zegt het bedrijf alvast dat ze het ‘erg’ vinden als mensen in de omgeving van de fabrieken zich zorgen maken. ‘We zijn en blijven dan ook graag in gesprek met alle partijen: de omwonenden, de landelijke overheid, regionale overheid en gemeenten.’
Over de uitstoot op het Tata Steel-terrein zegt een woordvoerder dat de onderaannemers ‘zelfstandige bedrijven zijn’ en dat Tata Steel daarom niet rapporteert over hun emissies. Daarnaast kunnen de emissies van incidenten niet altijd gekwantificeerd worden, aldus het bedrijf.
