Zorg, de kwestie die voor het sociaal akkoord te heikel was

Er is al een sociaal akkoord; komt dat zorgakkoord nu uit de lucht vallen?

De gesprekken over het zorgakkoord horen bij het overleg over het sociaal akkoord. Dat werd aan twee 'tafels' gevoerd. De ene concentreerde zich op de arbeidsmarkt, de andere op zorg. De gesprekken aan de arbeidsmarkttafel, onder leiding van minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher (PvdA), kregen vaart terwijl die aan de zorgtafel steeds stroever verliepen. Daarop werd besloten het overleg te splitsen.

Op 11 april kon zo het akkoord over de arbeidsmarkt worden gesloten. Alleen over versobering van het pensioensparen gaat het overleg daar nog door. Aan de zorgtafel onderhandelen de beide bewindslieden van Volksgezondheid intussen verder: minister Edith Schippers (VVD) en staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA).

Het kabinet heeft belang bij een akkoord met de bonden en de werkgevers in de zorg. Dat maakt de kans groter dat het bij de oppositie steun vindt voor de voorgestelde maatregelen. Die steun is nodig voor een meerderheid in de Eerste Kamer.

Waarom lukt het overleg over de arbeidsmarkt wel en over de zorg nog niet?

Het overleg over de arbeidsmarkt ging over vrij abstracte onderwerpen als de werkloosheidsuitkering WW, flexibel werken en ontslagrecht. Die regelingen gaan veranderen.

Aan de zorgtafel gaat het over bezuinigingen in de langdurige zorg die direct concrete gevolgen hebben voor wie nu zorg krijgt en voor de mensen die de zorg verlenen. Die gaan mogelijk honderdduizend werknemers hun baan kosten.

Wat behelst het zorgoverleg?

De regeringspartijen VVD en PvdA willen in de zorg 5 miljard bezuinigen. Het gaat vooral om grote hervorming van de langdurige zorg, oftewel de volksverzekering AWBZ, die 'onverzekerbare zorg' dekt. In de praktijk zijn dat de verpleeg- en verzorgingshuizen, de dagbesteding voor thuiswonende gehandicapten, de thuiszorg en de verpleging voor zelfstandig wonende gehandicapten. Dat kost dit jaar 27 miljard euro.

VVD en PvdA willen de AWBZ splitsen. Voor gehandicapten en ouderen die erg veel zorg nodig hebben, blijven verpleeg- en verzorgingshuizen bestaan, betaald uit de AWBZ. Dat mag zo'n 12 miljard kosten. Psychiatrische instellingen worden voortaan betaald via de ziektekostenverzekering, net als thuisverpleging - samen 2 miljard euro. Begeleiding en de dagbesteding van thuiswonende gehandicapten, goed voor 10 miljard euro, wordt overgedragen aan de gemeenten. Er wordt 1,6 miljard op bezuinigd. De huishoudelijke hulp voor gehandicapten wordt beperkt tot de minima. Dat moet 1,1 miljard opleveren. Vooral door deze laatste maatregelen raken hulpbehoevenden hun zorg kwijt en verliezen werknemers hun baan. Per saldo groeit de werkgelegenheid de komende jaren nog met zeventigduizend banen, maar dat zijn er zestigduizend minder dan zonder de bezuinigingen.

Wat is de diepere achtergrond van het moeizame verloop?

'De' zorg bestaat niet. Als wordt overlegd over het vrijwillig bevriezen van salarissen bijvoorbeeld, raakt dat een tiental cao's. Die voor academische ziekenhuizen is afgelopen en het cao-overleg ligt daar stil in afwachting van een zorgakkoord. De cao voor de algemene ziekenhuizen loopt tot 2015 - en bevat loonsverhogingen. Een cao openbreken om de verhoging te schrappen is ongekend.

Ook de arbeidsmarkten zijn onvergelijkbaar. In de thuiszorg werken mensen met andere kwalificaties dan in academische ziekenhuizen. De vraag is of iedereen in de zorg solidair wil zijn met de thuiszorg.

Een ander probleem is eerder politiek van aard. Abvakabo FNV, de grootste bond in de zorg, stelt zich activistisch op voor behoud van werk in de thuiszorg. Dat maakt de bond niet compromisbereid. Daar komt bij dat bondsvoorzitter Corrie van Brenk FNV-voorzitter wil worden. Zij is nu nog de enige kandidaat. Ruzie met het kabinet is goed voor haar profiel, zeker als Ton Heerts zich eveneens kandidaat stelt. Heerts sloot het sociaal akkoord af met het kabinet.

undefined