Column
Zoektocht naar geluk is als een veldtocht naar Moskou
Ik keek televisie en zag ze een voor een uit een zweettent kruipen. Hoe hun zielen bloedden konden de camera's niet vaststellen. De ziel weegt weliswaar 21 gram maar is nog steeds onzichtbaar.
Door het tekort aan zuurstof en door de hitte in die indianentent zag je de hallucinaties vanuit hun poedelnaakte lichamen de donkere nacht in dampen. Vervolgens begonnen ze als waterbuffels over de vochtige grond te rollen. Ik concludeerde dat geen van hen groot geschapen was en ging deze column tikken.
Die scène speelde zich in het programma van Paul Witteman af waarin de coryfee en wat handlangers op zoek gaan naar geluk. Ik weet niet of Witteman nog meer taferelen van dien aard in petto had, maar gelukkig realiseerde ik mij op tijd dat mijn gemoed nog zo'n televisiehoogtepunt niet aan kon en zocht de beschutting van de pen.
De zoektocht naar geluk kan het best worden vergeleken met de 'verovering' van Moskou door Napoleon. De beste man had op een gegeven bijna geheel Europa onder zijn bewind, maar het monster in hem had nog steeds honger. Hij ging het ultieme geluk dan maar heel ver van huis zoeken. Hij besteeg zijn paard en reed met meer dan een half miljoen soldaten in zijn kielzog richting kou, sneeuw, ijs en huilende wolven in de steppen. Na de verschrikkelijke tocht kwam hij aan in Moskou en vond daar een verlaten, lege stad. Onder het gezang van de koude wind begon hij aan de terugreis, die nog desastreuzer was dan de heenreis. Van de 680 duizend soldaten overleefden uiteindelijk maar 40 duizend de gekte.
Ga je actief op zoek naar geluk, dan zullen de kou en leegte die je gaat aantreffen niet minder zijn dan die in het Moskou van 1812. Opgezocht geluk is een spaak in het wiel van je eigen kar die naar het geluk had kunnen leiden. Ik raad het niemand aan, omdat we al vanuit een kansarme positie beginnen aan de wedloop. De Pers Omar Khayyam was briljant en had het hele verhaal in de 11de eeuw al goed samengevat: 'Gelukkig is degene die nooit geboren is.'
'Als je op tv iets van jezelf prijsgeeft, is het gemeengoed'
Hij deed aan mindfulness, ging naar de kerk en onderging een aantal tests voor een tv-serie over geluk. Wat stak presentator Paul Witteman daarvan op?
We zitten met zijn allen in hetzelfde schuitje en moeten zien om te gaan met het feit dat zestig miljoen jaren van evolutie een miezerige soort heeft opgeleverd die alleen maar consumeert en dag en nacht met zijn wijsvinger over het scherm van een apparaatje schuift. Wij zijn de vereenzelviging van het verraad aan de natuur die ons had ontworpen om te jagen. Het kenmerkt deze consument dat hij een snelle toegang wil tot alles wat zijn hartje begeert. Meestal lukt hem dit. Zelfs liefde heeft een zwak voor steekpenningen en omkoperij. Maar geluk niet.
De mens kan dus in tenten gaan hallucineren, wildvreemde mensen op straat knuffelen, boeken aanschaffen die beweren de formule van geluk in pacht te hebben, maar verwacht niet te veel van het eindresultaat.
Geluk is de weegschaal in ons. Ergens diep in ons wordt voortdurend een balans gemaakt van de tijd die we hebben mogen beleven en hoe we die tijd zijn doorgekomen. Noem het de voortdurende terugblik die we op ons verleden werpen zonder ons ervan bewust te zijn.
Ben je gelukkig, dan is dat de bekroning van een levenswerk. En het is alleen weggelegd voor de mensen die toegang hebben tot de middelen. Heeft je moeder van je gehouden? Kon je aan je talenten werken? Heb je die talenten ten dienst gesteld van de medemens? Ben je bemind en heb je liefde gegeven? Heb je de dood van je eigen kind niet meegemaakt? Dan heb je waarschijnlijk genoeg in de spaarpot.
Het is daarom goed denkbaar dat mensen die in de armste gebieden onder erbarmelijke omstandigheden leven, gelukkiger zijn dan de naakte mannen in het televisieprogramma van Witteman, die uit de zweettent kropen, als halvegaren over de grond aan het rollen sloegen en 's ochtends zeer waarschijnlijk grassprietjes uit hun achterwerk hebben moeten vissen.
Derhalve een laatste woord aan het adres van degenen die zich hebben laten beïnvloeden door de verkooptechnieken van handelaars in geluk. Het vreselijke schrikkeljaar is over, dames en heren. Het is 2017, de dagen van het gezonde verstand zijn terug.
Die mooie categorie van de meest gelukkigen van Omar Khayyam, daar hebben we naar kunnen fluiten. Er zit niets anders op dan een heel leven lang sparen. In alle bescheidenheid zeg ik: lieve mensen, maak in het nieuwe jaar geen heilloze reizen naar verlaten steden.
