Zit rijkdom en succes in de naam?
Wie op het Gooise matras zetelt, in de Grachtengordel vertoeft of in de villawijken van Bloemendaal en Wassenaar woont, weet het al. Niet talent, prestaties of inzet maar ouders (of een partner) met de juiste naam is de gemakkelijkste weg naar rijkdom. Ook na tweeduizend jaar draait alles om afkomst.
De renaissance noch de Franse Revolutie, de Russische Revolutie, het liberalisme, het socialisme of welke -isme dan ook is erin geslaagd in de 21ste eeuw een egalitaire samenleving te creëren.
De Franse econoom Thomas Piketty schetst in de vandaag te verschijnen Engelstalige editie van het boek 'Kapitalisme in de 21ste eeuw' een beeld van de samenleving waarin rijkdom en succes nog altijd worden bepaald door geboorte. Dit is in zijn ogen een van de grote oorzaken van de toenemende inkomensongelijkheid in de wereld. En sinds de crisis is dat proces zelfs versneld.
Voormalig Wereldbank-econoom Branko Milanovic noemt het boek 'een keerpunt' in het economisch denken. Het blad Fortune hekelde het als een bewijs van de Franse aversie tegen kapitalisme. Inmiddels heeft The Economist - de bijbel van het kapitalisme - er niettemin een blog aan gewijd.
Piketty noemt de concentratie van rijkdom een natuurwet van het kapitalisme. In zijn onderzoek baseert hij zich op data vanaf het jaar nul. Daaruit blijkt dat de rijkdom van een kleine groep sneller groeit dan de gemiddelde welvaart. In de loop van de eeuwen is de waarde van grond, vastgoed en aandelen met 5 procent per jaar gestegen. Het bbp nam in die hele periode met gemiddeld 1,5 procent toe.
De enige uitzondering in die tweeduizend jaar was de periode tussen 1930 en 1980, toen door hoge successierechten en progressieve belastingen - tot 90 procent - korte tijd welvaart werd verdeeld. Maar in de jaren tachtig werden de belastingen wereldwijd verlaagd, blijkt ook uit de cijfers. In de 19de eeuw werd gemiddeld 20 tot 25 procent van het bezit door vererving verkregen, in de jaren tussen 1930 en 1980 was dat 5 procent en nu is het weer 15 procent.
In 1910 verdiende de rijkste 1 procent 18 procent van al het geld. In 1980 was gedaald tot 8 procent en nu haalt de rijkste 1 procent weer 18 procent binnen. Piketty zou dat willen corrigeren door de inkom stenbelasting voor topinkomens weer naar 80 procent te brengen en een vermogensbelasting van 10 procent in te voeren. En vooral moet de erfbelasting worden verhoogd.
Voorlopig krijgt Piketty hiervoor hooguit bij een trotskistische cel de handen op elkaar. Zelfs de Franse president Hollande lukt het niet er ook maar een begin mee te maken. Wie wil slagen in het leven, kan daarom veel beter een rijke partner aan de haak slaan dan academische titels op elkaar stapelen.
Nog bijna altijd geldt: wie voor een dubbeltje geboren wordt, wordt nooit een kwartje.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl
undefined
