Ziekenhuizen: eisen aan spoedzorg voor ouderen te hoog, kosten dreigen uit de hand te lopen

Strengere normen hebben er mede toe geleid dat ziekenhuizen het aantal spoedeisende hulpposten gestaag afbouwen. In 2003 waren er nog 103 posten 24 uur per dag open, nu zijn dat er nog 83. Dit jaar sluiten posten in Hoogeveen, Stadskanaal, Den Haag en Tilburg.

Eén op de drie spoedpatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is tegenwoordig 65 jaar of ouder. In totaal bezoeken ruim 800 duizend ouderen jaarlijks een spoedeisende hulp. Dat aantal neemt elk jaar verder toe. Ook de aandoeningen waarmee zij op een spoedpost belanden worden steeds complexer, waarschuwde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) eerder dit jaar.

De eisen die de medisch specialisten stellen aan de zorg voor ouderen, zijn volgens de ziekenhuizen – gesteund door onder meer huisartsen en zorgverzekeraars – onwenselijk hoog. De specialisten willen dat een arts op de spoedeisende hulp altijd binnen 30 minuten telefonisch kan overleggen met een medisch specialist met kennis van multimorbiditeit (meerdere ziektes en hun onderlinge verband) en combinaties van medicijnen en ouderen. En dat die medisch specialist binnen twee uur fysiek aanwezig kan zijn. Die wens wordt ondersteund door de verpleegkundigen. ‘Dat is inderdaad ambitieus’, zegt Huib Cense, chirurg en vicevoorzitter van de Federatie Medisch Specialisten, ‘maar echt noodzakelijk’.

Volgens de ziekenhuizen wordt daarmee een onwerkbare situatie gecreëerd. Zij zijn bang dat door de strengere kwaliteitseisen de kosten – 9,1 miljoen extra, blijkt uit een berekening van de Nederlandse Zorgautoriteit – zullen toenemen.

Voor de ziekenhuizen is een gewone arts of een verpleegkundig specialist ‘met geriatrische expertise’ kundig genoeg. ‘Dan is de kwaliteit gewaarborgd en is het door de krapte op de arbeidsmarkt voor ons haalbaar om ook in 2021 de roosters rond te krijgen’, zegt Yvonne Snel, directeur van de Vereniging Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen, het samenwerkingsverband van 28 regionale ziekenhuizen.

Spagaat

Het verschil van inzicht toont de spagaat waarin de ziekenhuizen met een spoedeisende hulp de laatste jaren in terecht zijn gekomen: aan de ene kant verlangen wetenschappelijke artsenverenigingen en patiënten steeds strengere kwaliteitsnormen, met betere zorg als gevolg. Tegelijkertijd brengen die normen hogere kosten en logistieke problemen met zich mee: ook op spoedeisende hulpposten in de regio met gemiddeld drie patiënten per nacht moet een hele batterij aan zorgpersoneel klaarstaan voor het geval zich een noodsituatie voordoet.

Volgens Suzanne Kruizinga, lid van de raad van bestuur van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen, maken ‘nog meer regels en nog meer richtlijnen het systeem kapot als je niet ook gaat werken aan duurzame oplossingen voor de spoedzorg’. Zij vreest dat er nog meer geld naar ‘dure zzp’ers en naar dure beschikbaarheidsdiensten’ zal moeten, wil een regionaal ziekenhuis aan de normen kunnen voldoen.

Zorgorganisaties leggen de eisen waaraan de zorg in Nederland moet voldoen onderling vast in zogeheten kwaliteitskaders. Voor de spoedzorg hebben elf partijen hun normen na vier jaar overleg vastgesteld, over het merendeel werden ze het eens. Het Zorginstituut gaat nu onderzoeken of de partijen toch niet tot overeenstemming kunnen komen over de zorg voor ouderen op de spoedeisende hulp. Lukt dat niet, dan heeft het Zorginstituut in het uiterste geval de bevoegdheid de knoop door te hakken.