Zestiende brandstichting legt kerk in as

Van onze verslaggever

JOURE

Fier, trots en welhaast vanzelfsprekend op het feest van de gedachtenis van Christus' sterven en verrijzen, is het blijven staan op de stalen spanten, die nog slechts het afgebladderde geraamte vormen van wat precies tien jaar de gereformeerde kerk van Joure is geweest.

De Oerdracht heette dit multifunctionele zalencentrum. Kern was weliswaar de kerk van de gereformeerde gemeente van tweeduizend zielen, maar er werden ook bruiloften en partijen gehouden. Ja, zelfs modeshows, zegt een omwonende alsof hij het zelfs nauwelijks meer gelooft. Er konden wel duizend mensen in, beaamt een ander.

Ze staan, zaterdagavond, aan de voet van het verminkte gebouw in groepjes te praten over de jongste ramp die De Jouwer heeft getroffen. Brandtoeristen veroorzaken een ongebruikelijke verkeersdrukte. Vroeger hield hier, aan de Elias Annes Borgerstraat, bij het watertje De Overspitting, het dorp op. De turf werd er overgedragen en vanuit het veilinggebouw in skûtsjes verscheept naar grotere plaatsen in de buurt, zoals Sneek en Heerenveen.

Op de tuinen van weleer staan nu bejaardenwoningen. De Oerdracht was het begin van zo'n typische wijk uit de jaren zestig en zeventig. Eindeloos veel rijtjeshuizen en wat zielloze publieke gebouwen. De openbare en christelijke basisschool en sporthal De Stuit aan de Borgerstraat zijn onlangs ook, zij het gedeeltelijk, door brand verwoest.

De Oerdracht was de zestiende brandstichting in een openbaar gebouw in Joure sinds op nieuwjaarsdag 1993 de kantine van de mavo Jonkerslân in de as werd gelegd. Precies een week voordat de gereformeerde kerk in vlammen opging werd in de koepel van de Jouster Toer, de uit 1644 daterende toren van de hervormde kerk, brand gesticht. De brandweer kon tijdig worden gealarmeerd en wist dit monument, hèt symbool van de hoofdplaats van de gemeente Skarsterlân, te behouden.

Maar hoe lang nog, is de bange vraag die de Jousters bezig houdt. Welk gebouw is nu aan de beurt? En is het de volgende keer weer een gebouw zonder mensen? Voorlopig is in de motieven en de methodiek van de dader(s) weinig lijn te ontdekken. De branden breken meestal uit binnen een of twee uur na sluitingstijd van de cafés - drie uur - in het weekend en gaan vaak gepaard met inbraken. De totale schade is opgelopen tot ver boven de tien miljoen gulden.

In de week voor Pasen hebben de autoriteiten de publiciteit gezocht. Rechercheur Jan de Vries uit Sneek, die het onderzoek leidt, verklaart in de regionale media dat de zwijgzaamheid van de bevolking van Joure hem tegenvalt. Daarvoor is de zaak te ernstig. De Vries is ervan overtuigd dat het om een wisselende groep jongeren van tussen de 15 en 25 jaar gaat, van wie één zich heeft ontpopt als de onbetwistbare leider die de anderen angst inboezemt en door intimidatie het zwijgen oplegt. Jongeren uit normale gezinnen, waarvan het voor de ouders moeilijk is de feiten te accepteren. Juist bij die ouders, bij buren, verenigingen, clubs en caféhouders moet meer bekend zijn.

Ook burgemeester Kuiper van Skarsterlân roept de bevolking op het zwijgen te verbreken. De politie heeft een behoorlijk beeld van de groep vandalen, maar vooralsnog ontbreken de bewijzen. Zijn grote zorg is dat de politie voldoende mankracht heeft om alle tips na te trekken. Skarsterlân heeft, zoals vele plattelandsgemeenten met relatief weinig incidenten, flink moeten inleveren. Vandaag vraagt Kuiper de regio-Friesland om extra politiesteun.

Maar lang niet alle Jousters zijn het met de officiële lezing eens. Er wordt - anoniem, want de angst is verlammend - gesproken over een wellicht oudere pyromaan. Iemand die iets op Joure tegen heeft of zich door de plaatselijke autoriteiten slecht behandeld voelt. Ook onder de hervormden en gereformeerden die zaterdagavond samen op weg gaan naar de hervormde kerk voor een dienst die eigenlijk in De Oerdracht zou worden gehouden.

De kerk is afgeladen. Bijna even geruisloos stroomt schuin aan de overkant van de Midstraat wat later de rooms-katholieke kerk vol. In de gure wind en onder het luide gebeier van kerkklokken lopen godvrezende burgers en jongeren, die hun heil zoeken in het half dozijn kroegen en die ene disco, elkaar zwijgend voorbij. In Joure is iedereen opeens verdacht.

De volgende ochtend steken de gereformeerden echt de Rubicon over. Ze vieren paasmorgen in de roomse kerk. Opnieuw is het tjokvol. 'Hij gaat u voor in wolk en vuur, gunt aan uw leven rust en duur.' Dominee Cor Waringa zegt dat het er nu op aan komt een gemeente van levende en actieve mensen te zijn. 'We moeten verder. De brand is maar een schijntje van wat mensen niet ver van ons, in het voormalige Joegoslavië, nu al jaren meemaken. We gaan verder. Na de nacht van vernietiging komt de morgen van verrijzenis.'

De angst heeft op dit relatief welvarende centrum van handel en nijverheid, waarvan de zeventiendeeeuwse geschiedschrijver Schotanus opmerkte dat het was 'ghewassen tot een vleck en 't fatsoen van een stadt', een verstikkende invloed. Bij steeds meer mensen krijgen woede en verontwaardiging de overhand. Zoals bij Luuk Hazelhoff, voorzitter van de hervormde kerkvoogdij. Hij heeft opgeroepen tot een burgerwacht. Diverse mensen hebben zich aangemeld.

Burgemeester Kuiper, en hij niet alleen, is bang voor een volksgericht. 'Ik ben er voor dat burgers hun verantwoordelijkheid oppakken, dat ze verdachte signalen doorgeven aan de politie en wat vaker een blokje omlopen met de buren. Maar we moeten opletten dat woede en agressie niet worden afgereageerd op mensen die er niets mee te maken hebben.'

Zolang het vuur er nog niet is gedoofd, is het in Joure gedoemd onrustig te blijven.