Zelfs in de corona-ambulance in Mexico-Stad moeten de patiënten wachten

Zes ambulances blokkeren elkaar de doorgang in de smalle doodlopende straat achter het ziekenhuis. Deze fuik in een dichtbevolkte gemeente aan de rand van Mexico-Stad is de enige in- en uitgang tot een van de honderden covid-ziekenhuizen in Mexico. Wanneer een ambulance arriveert of vertrekt, moet een andere ambulance plaatsmaken, als een tergend traag spelletje Tetris. Aan het eind van deze dag registreert de overheid 1743 nieuwe coronadoden.

Roberto Cruz (21) is chauffeur van de enige covid-ambulance van de kleine eerstehulppost van het Rode Kruis in Atizapan de Zaragoza. Cruz en zijn collega Yoselin Ramírez (33) duwen een brancard met een coronapatiënt hun ambulance in. De patiënt ligt als een kwetsbaar museumstuk onder een plastic capsule. ‘Nu is het wachten’, zegt Cruz vanachter zijn gezichtsbedekkende masker met luchtfilter. Hij kan niet weg zolang een andere ambulance de route verspert. Het is een warme dag, het zweet loopt over zijn gezicht.

Coronabrandhaard

Dit keer staat er geen leven op het spel. De patiënt is aan de beterende hand en wordt verhuisd naar een andere locatie om plaats te maken voor een nieuwe covid-zieke. Veel andere Mexicaanse covid-patiënten stierven wel onderweg naar het ziekenhuis. In metropoolregio Mexico-Stad, een coronabrandhaard van 20 miljoen inwoners, is 90 procent van de ziekenhuisbedden bezet. ‘Begin januari moesten we soms langs vier ziekenhuizen voordat we ergens een plek vonden’, vertelt Cruz.

Mexico bevindt zich in een tweede golf die het land vrijdag voorbij India stuwde naar de derde plek op de wereldranglijst van coronadoden. Inmiddels overleden officieel 155 duizend Mexicanen aan corona. Oversterftecijfers tonen dat de omvang van de epidemie zeker drie keer zo groot is. Omstreeks het moment waarop de Mexicaanse overheid live op nationale televisie de eerste vaccinatie uitzond, de dag voor Kerst, voerde het virus het tempo opnieuw op. Sindsdien zijn 34 duizend mensen overleden, in een maand tijd een kwart van het aantal Mexicaanse covid-doden in heel 2020.

De overheid staat grotendeels met lege handen tegenover de oplopende curve, en de bodem van de gereedschapskist is in zicht. In december schaalde Mexico-Stad na lang dralen opnieuw op naar code rood en sloten winkels en restaurants nogmaals voor enkele weken hun deuren. Dagelijkse overheids-sms’jes in kapitalen en met veel uitroeptekens weerhielden mensen er niet van elkaar op te zoeken tijdens de feestdagen. Sinds half januari staan de tafeltjes weer op de terrassen. Posters van mannen en vrouwen met mondkapje op (‘Draag het uit liefde’) zijn behang in de winkelstraat. Het kapje wordt op straat weliswaar gedragen, maar houdt binnen families het virus niet tegen.

President

De links-populistische President Andrés Manuel López Obrador (67) onderstreepte deze week het falen van het Mexicaanse covid-beleid door zelf besmet te raken. ‘Zoals altijd ben ik optimistisch’, twitterde hij maandag. Hij had ‘lichte symptomen’. Zijn optimisme grensde het afgelopen jaar aan roekeloosheid. Zodra zijn eigen coronateam de maatregelen afschaalde, hervatte hij zijn werkbezoeken, veelal zonder mondkapje. Het gedrag van de optimistische president druiste rechtstreeks in tegen de eindeloos herhaalde adviezen van corona-tsaar Hugo López-Gatell. Deze viceminister deed er zelf een schepje bovenop door (zonder mondkapje) op strandvakantie te gaan.

‘Samen komen we vooruit’, schreef de president eveneens in zijn tweet. Ambulancechauffeur Cruz haalt de schouders op. ‘Hij heeft het altijd over gelijkheid, maar hij hoeft niet naar een publiek ziekenhuis waar hij moet wachten op een bed.’ López Obrador krijgt een behandeling, en ontspringt de dans met ongewisse afloop in een te volle kliniek. Veel patiënten zijn bang voor het ziekenhuis, zeggen Cruz en Ramírez. ‘Ze geloven dat je de beademing niet overleeft.’ Angst weerhoudt mensen ervan om te bellen naar het noodnummer, zeggen de twee collega’s, totdat ze paars van het zuurstoftekort moeten aansluiten in de rij.

Aan de achterzijde van het covid-ziekenhuis staat medewerker Luis David Flores (25) naast een open schuifdeur. Op het raam hangt een A4’tje met een geschreven tekst: ‘NOODGEVALLEN COVID 19 :)’, een glimlach als laatste wapen tegen de dood. ‘Vorige week zaten we vol’, zegt hij. Hoe de situatie nu is, weet hij niet precies, hij staat hier slechts om op zijn lijst te registreren wie in en uit gaat. In de wachtruimte zit een hoestende vrouw. Een ambulance schuift een paar meter op zodat Cruz en Ramírez met hun patiënt kunnen vertrekken. Cruz manoeuvreert achteruit het straatje uit, maakt de bocht en schiet het drukke verkeer van Mexico-Stad in.

‘Best vermoeiend’

Dik twee uur nadat het verzoek binnenkwam bij het Rode Kruis keren Cruz en Ramírez terug op hun post. Gisteren waren ze een hele dag kwijt aan het verhuizen van vijf patiënten. Meteen door naar de volgende oproep gaat niet, na elke covid-rit moet de ambulance gedesinfecteerd en geven zij elkaar een ontsmettende douche. De jonge medewerkers blijven nuchter onder hun zware taak. Het feit dat mensen naar feestjes en familiebezoeken blijven gaan is ‘frustrerend’, een pandemie van inmiddels tien maanden is ‘ja, soms best vermoeiend’.

‘Het begin van de vaccinaties is een licht van hoop’, stelde het hoofd coronabeleid López-Gatell op 24 december. ‘Nu hebben we een instrument dat effectief beschermt.’ Sindsdien vaccineerde Mexico 650 duizend mensen, een half procent van de bijna 130 miljoen inwoners. Ambulancemedewerker Ramírez kreeg reeds haar twee doses van het Pfizer-vaccin, haar collega Cruz nog niet. Mexico keurde de vaccins van Pfizer en AstraZeneca goed en wacht gespannen op de eigen testresultaten van vaccins uit de VS, China en Rusland. Het einde van de eerste leveringen is in zicht. Aan het virus voorlopig geen tekort.