Zeedieren sterven massaal door hittegolf Amerika: dit gaat vaker gebeuren, vrezen biologen

De afgelopen weken werd aan de westkust van de VS en Canada hitterecord na hitterecord gevestigd. Onderzoekers berekenden hoe groot de kans was dat de hittegolf van eind juni zou ontstaan, en concludeerden dat het vrijwel onmogelijk is dat dit zonder klimaatverandering had gekund. Maar nu treft de warmte ook het waterleven hard. Dit is een voorbode van wat de opwarming van het klimaat vaker teweeg kan brengen, vrezen biologen.

‘Dit is te vergelijken met een catastrofale instorting van een gebouw, waarbij het dodental blijft oplopen en je blij bent dat je overlevenden vindt’, beschrijft Christopher Harley, marien bioloog aan de Universiteit van British Columbia. Dieren die in het getijdegebied leven, zoals zeesterren, mosselen en andere schelpdieren, zijn massaal gestorven.

‘We beginnen nu pas goed te zien hoe groot de schade onder de zeepokken is, nu delen van hun schelpjes wegspoelen en blijkt dat ze dood en leeg zijn.’ Alleen al op een strand bij de stad White Rock, bij bioloog Harley in de buurt, liggen tientallen miljoenen dode zeepokken op een kuststrook van één kilometer lang, laat hij weten. Hoeveel dieren er in dit kustgebied precies zijn gestorven laat zich lastig schatten, maar het zullen er miljarden zijn, zegt hij.

Zalmen

Het blijft niet bij zeedieren: er zijn ook grote zorgen over het lot van zalmen in rivieren aan de westkant van Amerika. Zo is er een reëel risico dat de meeste jongen van de Chinookzalmen in de rivier de Sacramento de zomer niet overleven door het warme weer, schrijft het California Department of Fish and Wildlife.

Ook de oorzaak van de afstervingsgolf aan de kust is zonder twijfel de hitte, volgens marien bioloog Harley. ‘We hebben temperaturen op de rotsen gemeten die hoger zijn dan ik ooit heb meegemaakt in dit deel van de wereld.’ Daarbij valt op dat vooral dieren die in de schaduw zitten nog leven. ‘Dat patroon is opvallend consistent.’

Veel diersoorten zullen binnen een paar jaar zijn hersteld, verwacht hij, al doen sommige mosselen die zich traag voortplanten er mogelijk langer over. De vraag is wat de massale sterfte betekent voor de rest van het ecosysteem, zoals de brilzee-eend, die in het gebied overwintert en veel voedsel zal mislopen. ‘Maar de grootste zorg is dat dit soort schadelijke hittegolven zo vaak gaat voorkomen dat soorten nooit volledig herstellen.’

Dat het soms zo heet wordt dat zeedieren erdoor sterven, is een bekend fenomeen, zegt Nicole de Voogd, bijzonder hoogleraar mariene ecosystemen aan de Universiteit Leiden en verbonden aan Naturalis. Ook in de Nederlandse zeeën zijn bij hittegolven in het verleden onder meer mosselen en kokkels gestorven.

Dieren in ondiep water zijn het gevoeligst voor acute hitte, omdat water op grotere dieptes trager opwarmt. ‘Zeker organismen die vast zitten en die niet kunnen ‘vluchten’, zoals mosselen.’ Ook veel koraalriffen kunnen slecht tegen hitte: tropische koralen leven samen met micro-organismen die zonlicht omzetten in voeding, zoals planten dat doen. Bij te hoge temperaturen stoten de koralen deze micro-organismen af, waardoor ze verbleken en voedselgebrek dreigt. Blijven de temperaturen te lang hoog, dan kunnen grote stukken rif afsterven.

Overigens kan warmte ook om andere redenen schadelijk zijn, zegt De Voogd: zo kan ze de groei van algen stimuleren. Bij het rottingsproces hiervan wordt zuurstof opgenomen, waardoor de zuurstofconcentraties in het water zo laag worden dat dieren sterven.