'Ze had het mes nog in haar handen'

Het is zaterdag 10 juli 2010 als Mohamed El Mouaden (47) laat op de avond een telefoontje krijgt. Het is de politie. Of hij thuis is en of ze zo even langs kunnen komen. Mohamed schrikt. 'Ik dacht: ik heb toch niets misdaan?'

Vlak voor middernacht, zijn twee kleine kinderen liggen al uren te slapen, gaat de bel. Mohamed heeft een angstig voorgevoel. 'Volgens mij is er iets met Yassin aan de hand', zegt hij tegen zijn vrouw.

De rechercheurs komen snel ter zake. Het gaat inderdaad over Yassin, zijn oudste zoon van 9, die hij tot zijn verdriet al jaren niet heeft gezien.

Wat hij hoort, treft hem als een mokerslag: Yassin is afgelopen middag overleden. 'Ze vertelden dat hij waarschijnlijk uit het raam was gevallen en dat het een ongeluk was.' Zijn zoontje is gevonden in Delft, in het huis van zijn moeder Donna M.

Mohamed is verbijsterd: Donna M. is zijn ex-vriendin en voor zover hij weet mag zij al een jaar geen contact met Yassin hebben. Op zijn zesde is hij uit huis geplaatst omdat zijn moeder een ernstige bedreiging was. Yassin staat al jaren onder toezicht van jeugdzorg.

Later ontdekt Mohamed dat het anders is gegaan dan hij in eerste instantie te horen krijgt. 'Yassin is zonder begeleiding naar zijn moeder gestuurd. Ik weet dat ze een mes heeft gepakt en op hem in heeft gestoken. Daarna heeft ze de politie gebeld en gezegd dat er iets ergs was gebeurd.

'Toen de politie kwam, stond ze nog met het mes in haar handen. De politie schreeuwde: leg dat mes neer, leg dat mes neer. Toen ze Yassin even later vonden, was het al te laat. Hij was overleden. Ik heb later gehoord dat hij minstens tien messteken had. Overal lag bloed.'

Komende maandag moet Donna M. zich voor de rechter verantwoorden. Er is onderzoek gedaan naar haar toerekeningsvatbaarheid.

Het is de vraag hoe het kan dat Yassin van Bureau Jeugdzorg die zaterdag zonder toezicht naar zijn moeder mag. Donna kampt met extreme woedeaanvallen, is totaal onvoorspelbaar. Ook de Kinderbescherming weet dat al jaren. 'Yassin heeft hier zichtbaar last van', schrijven ze in 2006. In de maanden voor Yassins dood had zijn moeder nog een woedeaanval tijdens een begeleid bezoekje aan haar zoon. 'Voor Yassin is het derde bezoek niet prettig verlopen', schrijft de gezinsvoogd. Tweeënhalve maand later laten ze hem toch alleen met zijn moeder meegaan.

Met Yassin ging het juist beter de laatste jaren, zegt Mohamed. Alsof hij was opgebloeid sinds hij bij zijn moeder was weggehaald. In een paar jaar tijd veranderde hij van een problematisch kind in een leuk, levenslustig joch. Zoals zoveel 9-jarige jongens was hij gek van auto's en voetbal. Op het veld speelde hij alsof zijn leven er van afhing, met rode wangen en het zweet op zijn voorhoofd. Ook had hij een uitzonderlijk goed geheugen voor namen en getallen. Hij wist lange telefoonnummers uit zijn hoofd en kende bijna alle wegen in Den Haag, inclusief routes van bus- en tramlijnen.

Rotterdam, elf jaar daarvoor

Mohamed studeert natuurkunde aan de TU Delft, maar komt als buitenlandse student nauwelijks rond. Als hij besluit zich op zijn baantje te storten in een Rotterdams hotel, ontmoet hij Donna, een temperamentvolle Antilliaanse. Ze krijgen een relatie. Maar al snel ontdekt hij haar duistere kant. 'Ze kon van het ene op het andere moment volledig omslaan. Vaak waren het ruzies om niks. Haar woede was onvoorstelbaar. Het was net een vulkaan.'

'Ze dreigde, schreeuwde, schold, gooide met alles wat ze kon vinden. Ze blowde veel: drie of vier joints per dag. Later heeft ze op de school van Yassin een keer een wachtruimte kort en klein geslagen.'

Eigenlijk weet Mohamed al gauw dat hij van haar af wil, maar als Marokkaan zonder verblijfsvergunning voelt hij zich afhankelijk. 'Mijn studievisum was verlopen en ze wist dat ik geen status had. Ze was erg opdringerig. '

Maar dan gebeurt er iets waardoor hij hoop krijgt: Donna raakt zwanger. Mohamed denkt dat het moederschap haar zal veranderen. Even lijkt dat zo. 'Tijdens de zwangerschap was ze zachter. Het waren onze beste maanden samen.' Maar na de geboorte van Yassin, op 27 mei 2001, wordt alles weer als vanouds.

Hij komt er tot zijn verdriet achter dat Donna 'vader onbekend' heeft ingevuld bij de geboorteaangifte van Yassin. Een keuze met desastreuze gevolgen: doordat hij officieel geen vader is, zal hij later machteloos blijken in alle jeugdzorgprocedures. Maar daarvan heeft Mohamed dan nog geen weet.

Na drie maanden lopen de ruzies zo uit de hand, dat hij Donna verlaat. 'Ik was gewoon niet tegen haar opgewassen.'

oerkreten

Yassin wordt alleen opgevoed door zijn moeder. Maar zij kan geen grenzen stellen. Zo wordt Yassin verschrikkelijk dik. 'Ze nam niet de moeite om voor hem te koken', zegt Mohamed. 'Ze ging elke dag met hem naar McDonald's of Kentucky Fried Chicken. Op zijn vierde woog hij 45 kilo. Hij kon nauwelijks rennen.' Een gedragsdeskundige noteert in die tijd dat sprake is van 'morbide overgewicht'.

'Ze hield hem altijd binnen', zegt buurman Theo Bader. 'Ik ging weleens met Yassin voetballen, maar dan stond hij daar maar te staan. Hij kon niet spelen zoals andere kinderen. Ik vond hem eenzaam. Ik had later ook het idee dat hij nauwelijks naar school ging.'

Yassin is ook weleens geslagen door zijn moeder, blijkt uit het dossier van jeugdzorg. 'Al toen hij acht maanden was, kwamen een tante en een nichtje van Donna me waarschuwen', zegt Mohamed. 'Ze hadden gezien dat Donna de baby hard door elkaar schudde omdat hij niet stopte met huilen.'

Pas op zijn vierde leert Yassin praten. 'Daarvoor stootte hij een soort kreten uit', zegt Bader. 'Ik dacht eigenlijk dat hij zwakbegaafd was. Totdat ik hem een keer 'Volkswagen' hoorde mompelen bij het zien van een auto.'

Bader hoort Donna door de muren heen tekeer gaan. 'Ze krijste en gooide met ramen en deuren. Ik dacht geregeld: dat mens is niet normaal. 'Ik maak je dood', riep ze soms tegen het jochie. Dat was geen gewoon schreeuwen, het waren oerkreten.' Toch geloofde Bader dat Donna wel van haar zoon hield. 'Misschien hield ze wel te veel van hem. Ze was overbezorgd.'

Ook Yassin gedraagt zich vreemd. 'Hij kreeg woedeuitbarstingen, net als zijn moeder', zegt vader Mohamed. 'Als hem iets niet zinde, gooide hij met dingen.' Bader: 'Hij zei een keer tegen me: Theo, als ik later groot ben, dan maak ik je dood. Zoiets zegt een kind gewoon niet.'

In de zomer van 2006 wordt het Bader te veel, als hij Donna meermaals hoort schreeuwen dat ze Yassin dood zal maken. 'Ik zei: als jij niet binnen een paar weken hulp zoekt, doe ik het voor je.'

Als hij de woningbouwvereniging belt, raden ze hem aan een dossier bij te houden van de geluidsoverlast. Op 23 augustus 2006 noteert Bader: 'Mevr. is vreselijk tekeergegaan. Heeft haar zoon (meerdere malen) met de dood bedreigd. Voorwerpen stuk gegooid. Politie is geweest en maatschappelijk werk. Mevr. doet gewoon de deur niet open.'

De Raad voor de Kinderbescherming onderzoekt diezelfde zomer of Yassin nog veilig is bij zijn moeder. De huisarts stelt in het verslag onomwonden dat moeder Yassin niet aankan en dat 'de opvoeding haar pedagogische kwaliteiten te boven gaat'. Hij zegt ook dat Donna weleens heeft aangegeven Yassin kwijt te willen.

In hetzelfde onderzoek noemt een juf van school het 'zorgwekkend dat Yassin opeens ontzettend kan gaan schreeuwen en gillen'. De Raad oordeelt dat een ondertoezichtstelling nodig is, een zware juridische maatregel. In het voorjaar van 2007 krijgt Yassin door de kinderrechter een gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg toegewezen.

Vader Mohamed heeft hem dan al in geen maanden gezien. 'Alle problemen kwamen volgens Donna door mij. Ze beschuldigde me van seksueel misbruik. De gezinsvoogd zocht contact met mij, maar hield vol dat het beter was als ik op afstand zou blijven. Dat heb ik gedaan, omdat ik vertrouwde op hun ervaring. Ik geloofde dat zij wel wisten wat het beste voor hem was.'

Bovendien stuurt Donna hem dreigbrieven, omdat hij inmiddels een nieuwe vrouw en twee jonge kinderen heeft. In de aanhef staat 'Aan de hoer'. Ook valt er een kaart met pistool op de mat: I declare war.

Donna weigert intussen mee te werken met jeugdzorg. Ze dreigt de gezinsvoogd iets aan te doen als die zich nog langer met haar bemoeit.

In de zomer van 2007 escaleert de situatie zo dat Yassin uit huis wordt geplaatst. Vader Mohamed is het daarmee eens, al vraagt hij zich af waarom hij zelf Yassin niet zou mogen hebben.

'Ik had een stabiel gezin, een vrouw, een huis en een kind. Yassin en ik hadden een heel speciale band. Ik hield veel van hem. Maar ze zeiden altijd dat het zo rustiger voor hem was. Ik had het gevoel dat ze alles deden om vooral Donna niet te kwaad te maken.' Bureau Jeugdzorg stelt dat Mohamed geen aanspraak kon maken op Yassin, omdat hij juridisch nooit als vader is erkend.

'kampkanjer'

Na die zomervakantie gaat Yassin naar de Blokpoelschool in Den Haag, in het speciaal onderwijs. 'Hij kwam binnen als een behoorlijk angstig, agressief mannetje. Hij liep vaak weg uit de klas, uit boosheid', zegt Lia Perrenet, hoofd van de school.

'Vooropgesteld: Donna was een moeder die heel gek was op haar kind', zegt Perrenet. 'Ze was heel betrokken bij alles wat hij deed. Té betrokken zou je kunnen zeggen. Ze was overbezorgd. Yassin kreeg nauwelijks kans om zich te ontwikkelen. Dat hij uit huis is geplaatst, is heel goed voor Yassin geweest. Hij kreeg eindelijk de ruimte.'

Perrenet maakt veel uithuisplaatsingen mee onder leerlingen. 'Dat is echt niet altijd zaligmakend. Maar Yassin is eerlijk gezegd een van de weinige kinderen op wie het echt een goede uitwerking had.'

Binnen een half jaar valt Yassin 10 kilo af. Ineens kan hij zijn beste vriendje Hansje bijhouden met rennen en voetballen. 'Op het laatst was hij een voorbeeldige leerling, de rust zelve', zegt leerkracht Andrea Kreuning. 'Hij kon best goed leren. Vooral rekenen, daarin was hij een ster. Hij had ook steeds minder woedeaanvallen.'

Een paar weken voor zijn dood gaat Yassin nog met klasgenootjes op kamp. Op de foto's straalt hij. Omdat hij zich zo netjes gedraagt, wordt hij aan het eind gekozen tot 'kampkanjer'. Leerkracht Carla Nicolaas: 'Daar genoot hij van, je had dat koppie moeten zien.'

Toch mist Yassin zijn moeder. 'Hij had het vaak over haar', zegt Perrenet. In 2009 heeft hij haar een langere periode niet gezien. Bureau Jeugdzorg legt Donna op dat ze haar zoontje alleen nog mag bezoeken als ze zich laat behandelen bij de ggz. Maar bij de intake zegt ze tegen de psychiater dat ze geen klachten heeft. Resultaat: er komt geen behandeling en Donna kan op de oude voet verder.

Het is een terugkerend patroon: Donna belooft mee te werken aan hulpverlening, maar haakt telkens af. In februari 2010 schrijft de gezinsvoogd: 'Doordat zijn moeder deze problematiek ontkent, is er niet te werken aan de verbetering van de thuissituatie.'

Toch wordt voorjaar 2010 een nieuwe poging tot contact gedaan. Om de twee weken mag Donna onder begeleiding van de gezinsvoogd bij Yassin langs. Twee keer gaat het goed, maar bij de derde ontmoeting krijgt Donna een woedeaanval.

Besloten wordt de bezoekjes voort te zetten, maar steeds onder begeleiding. Het is voor de betrokkenen daarom een raadsel hoe het kan dat Yassin op die fatale zaterdag in juli zonder gezinsvoogd op bezoek was in de flat bij zijn moeder in Delft. 'Wij wisten niet beter of de bezoeken tussen moeder en zoon waren onder begeleiding', zegt Perrenet van de Blokpoelschool.

Vader Mohamed is verbijsterd dat Bureau Jeugdzorg zijn zoontje alleen heeft gelaten met zijn moeder. 'Ze wisten van haar woedeaanvallen.' Er is hem later verteld dat Yassins gezinsvoogd met vakantie was en dat een vervanger besloot dat de bezoekjes zonder begeleiding konden doorgaan. 'Hoe kan het dat iemand die niks van de zaak weet, daarover mag beslissen? Ze hebben grote fouten gemaakt.'

Volgens Bureau Jeugdzorg Haaglanden was het onbegeleid bezoek weloverwogen. Een woordvoerster: 'De eerdere bezoeken onder begeleiding waren goed gegaan. Natuurlijk wisten we dat moeder boos kon worden op alles en iedereen. Maar ze is nooit gewelddadig geweest richting haar zoon. Dezelfde risico-inschatting zouden we nu weer maken.'

De Inspectie Jeugdzorg vindt echter dat de hulpverlening steken liet vallen. In een onderzoeksverslag: 'Bureau Jeugdzorg heeft weliswaar afstemming gezocht met de ggz over de problematiek van moeder, maar heeft onvoldoende concrete informatie gegeven, gevraagd en gekregen om een risico-inschatting te maken voor de onbegeleide omgang.'

mortuarium

Begin van de avond van 10 juli wordt Donna geboeid afgevoerd van de plaats waar Yassin is doodgestoken. In het voorbijgaan komt ze op de trap buurman Theo Bader tegen.

'Ja, Theo, ze begrijpen me niet', zegt ze tegen hem.

'Zij ook al niet?', mompelt hij.

Bijna een week later staat Mohamed in het mortuarium naar zijn zoon te kijken. Voor het eerst in jaren ziet hij zijn jongen weer van dichtbij. 'Ik herkende hem bijna niet meer. Het leek wel een atleet. Hij was zo'n mooie, slanke jongen geworden. Ik voelde alles aan emoties wat je je kunt bedenken.'

Even denkt hij terug aan de laatste keer dat hij hem in leven zag, op het plein van de basisschool. Leunend tegen het hek zag Mohamed zijn zoontje toen in de verte rennen en spelen. 'Van zijn voogd mocht ik alleen van een afstandje kijken, anders zou ik hem te veel ontregelen.' Yassin heeft nooit geweten dat hij er stond.

De advocaat van Donna M. zegt in een reactie het verhaal 'in grote lijnen' te herkennen. 'Cliënte zegt wel dat ze geen mes meer in de handen had toen de politie kwam en ze heeft de wachtruimte op school nooit kort en klein geslagen.'

Onnatuurlijke dood

Jaarlijks sterven rond de acht kinderen in de jeugdzorg een onnatuurlijke dood (suïcides en ongevallen niet meegerekend). In 2011 kwamen drie kinderen door mishandeling om het leven die onder toezicht stonden van Bureau Jeugdzorg. De inspectie oordeelde onlangs dat Bureau Jeugdzorg Gelderland faalde in de zaak van een 3-jarige peuter die begin 2011 stierf na mishandeling door de nieuwe vriend van zijn moeder. Het kind zat in een pleeggezin, maar tijdens een onbegeleid bezoek aan zijn moeder werd hij mishandeld met de dood tot gevolg. Evenals in de zaak van Yassin, was de inspectie hier van oordeel dat ernstige fouten zijn gemaakt in de communicatie tussen Bureau Jeugdzorg en de ggz-instelling die de moeder begeleidde.

undefined