Zakenlieden zien goud blinken in het gebit

Een tekort aan tandartsen, marktwerking in de gezondheidszorg en klanten die veel geld over hebben voor een mooi gebit; succes verzekerd voor ondernemers, ook als ze niet in het bezit zijn van een tandartsdiploma. Wie de eigenaar is van een keten van tandartspraktijken lijkt verzekerd van een goudgerande toekomst.

Nederland telt ongeveer achtduizend tandartsen, werkend in ongeveer 5500 praktijken, schat de tandartsorganisatie NMT. De uitbater van een gewone praktijk, waar geen cosmetische behandelingen of gebitsreconstructies worden geboden, moet het hebben van de omzet. Niet van extra hoge tarieven; er is een college dat alle tarieven in de gezondheidszorg centraal vaststelt, ook voor tandartsen. Privé-praktijken die zich toeleggen op gebitsrestauraties hebben niet met die voorgeschreven tarieven te maken.

De tandartsen die bij een ondernemer in loondienst zijn - ze komen vaak uit het buitenland - krijgen een bescheiden loon, plus een percentage van de omzet. De eigenaar van de praktijk voert een strakke regie: lange werktijden, een hoge productiesnelheid en materialen worden aangeschaft bij voordelige leveranciers. Toch is succes niet altijd verzekerd. Het afgelopen jaar gingen drie ondernemingen failliet.

Hoewel, failliet...

De zakenman Frans van Loenen uit 's-Graveland staat centraal in de eerste zaak. Op 31 oktober 2003 koopt hij vijf tandartspraktijken in Almere, alle onderdeel van de noodlijdende bv Evadent. Van Loenen betaalt er een euro voor en neemt de schuld van zeshonderdduizend euro over. Nog geen twee weken na de koop doet hij iets opmerkelijks: hij vormt de praktijken, tot dan nevenvestigingen van de bv, om tot zelfstandige stichtingen. Waarom eigenlijk? Die mogen toch geen winst maken? 'Er zijn ook bedrijfsmatige stichtingen', zegt Van Loenen. 'Een bedrijf moet niet in handen zijn van aandeelhouders', vindt hij.

Een jaar later, op 18 november vorig jaar, gaat Evadent failliet. De vijf praktijken waarvan Van Loenen directeur is, functioneren tot op de dag van vandaag. Sinds de overname vertrokken veel tandartsen uit Almere. Van Loenen dwong hen, zeggen ze, minder goede zorg te leveren. 'Het heeft goud geld gekost,' zegt Van Loenen over het Evadent-avontuur.

De curator schat de schuld van Evadent op 'misschien wel meer dan een miljoen euro'. Ze weet niet zeker of die te verhalen is op de vijf stichtingen. De zorgverzekeraar Agis onderzoekt of Van Loenen te hoge rekeningen heeft ingediend.

Nummer twee die failliet ging, maar doorging met een andere eigenaar, is Flexdent, opgericht in 2002. In een paar jaar tijd groeit Flexdent uit tot een keten van zeven tandartspraktijken: in Utrecht, Almere, Alkmaar, Den Helder, Hoorn, Heerenveen en Leeuwarden. Eigenaar is de Friese zakenvrouw Joukje Boerstra. Na het faillissement, volgens de curator veroorzaakt door een te snelle groei, worden de praktijken eind vorig jaar ver onder de prijs verkocht. De schuld bedraagt volgens de curator anderhalf tot twee miljoen euro. 'Te snel gegroeid?', zegt Boerstra. 'Je kan ook zeggen dat ik niet genoeg tijd kreeg. Iemand anders besliste dat het financiële plafond was bereikt.'

Vijf praktijken gingen naar de commanditaire vennootschap Comfident, die er een half miljoen euro voor betaalde. Directeur is de Heerenveense interim-manager Lourens Slagter, via zijn bv LenK Intermediate. De stille vennoten zijn vier particuliere geldschieters. Slagter houdt zich tegenwoordig fulltime bezig met de praktijken. 'Tandheelkunde is in wezen niet anders dan een garage waar je je auto laat onderhouden', zegt hij. 'Het verschil is alleen dat het medisch onderzoek betreft.' De Flexdent-praktijk in Almere werd gekocht door Orthocenter, een keten van achttien orthodontistenpraktijken (voor gebitscorrectie), waarvan er een de benedenbuurman is van Flexdent Almere. 'Je moet de regie een beetje in de hand houden', zegt Orthocenter-directeur Dick Zijderlaan. De zevende Flexdent-praktijk, in Utrecht, werd gekocht door Erik van der Staay, voormalig interim-manager van Flexdent, en maakt inmiddels deel uit van een nieuwe onderneming, het Tandheelkundig Centrum Utrecht. Eigenaren: Erik van der Staay en de Bilthovense adviseur Joep van de Veerdonk, die ook al een praktijk bezat.

De derde die failliet ging, was de Haagse tandarts Marc van Nierop. Zijn geval is een persoonlijk drama, maar ook kenmerkend voor de harde methoden in het gevecht om de tandartspraktijken.

Eind jaren negentig bezit Van Nierop drie praktijken in Den Haag, maar door slechte adviseurs, mismanagement en een leven op te grote voet, ging hij ruim een jaar geleden failliet.

Kort voor zijn faillissement komt Van Nierop in loondienst bij het bedrijf M.B.S. Finance van de zakenman Jos van Kleef, toen de eigenaar van de Haagse tandartspraktijk Valkenbosplein. Het patiëntenbestand was eind 2003 voor een euro overgedragen aan de stichting Welldent, waarvan Van Kleef bestuurder was. Dat kwam goed uit, want toen Van Nierops praktijk in de zomer van 2004 de poorten sloot, konden de patiënten snel worden aangeschreven door een concurrent, IVM Nederland, Instelling voor Mondzorg, die het bestand eenmalig mocht gebruiken van eigenaar Van Kleef; waarover zo dadelijk meer. Het Valkenbosplein ging dicht nadat Van Nierop zich ziek had gemeld. Wat precies gebeurde, is niet te achterhalen.

'De praktijk liep als een zonnetje, maar Van Kleef betaalde de rekeningen niet', zegt Van Nierop. Maar volgens Van Kleef stak Van Nierop het geld voor contant betaalde behandelingen in eigen zak. Daarom zou hij hem hebben ontslagen.

Na de zomer kregen de patiënten een brief van IVM, eigenaar van enkele praktijken in de regio Den Haag. 'Op verzoek van de bestuurder' van Valkenbosplein (Van Kleef dus) 'zijn wij aangewezen om u van tandheelkundige zorg te voorzien'. Drie weken later volgde een tweede brief: 'Het is weer tijd voor een bezoekje aan de tandarts!' Een afspraak was al ingeboekt, uiterlijk 48 uur van te voren te wijzigen via een centraal nummer. Veertig patiënten die niet kwamen opdagen, kregen een rekening en werden vervolgens bedreigd met een incassoprocedure. Pikant detail: IVM-patiënten die hun nota na een jaar niet hebben betaald, kunnen te maken krijgen met Jos van Kleef, tegenwoordig eigenaar van een bedrijf dat vorderingen opkoopt, onder meer van IVM. De inspectie voor de gezondheidszorg heeft op 14 februari een aantal klachten doorgestuurd naar FIOD/ECD.

Najaar 2004 verkoopt Van Kleef de praktijk Valkenbosplein aan LenK Dental Services, een andere bv van de al eerder genoemde zakenman Lourens Slagter. Van Nierop is bij hem in loondienst. Maandelijks houdt hij naar eigen zeggen iets meer over dan een bijstandsuitkering, de rest gaat naar de schuldeisers.

Met IVM, zes praktijken die eigendom zijn van de Amsterdammer Dave Basilide van Doorneveld, gaat het goed, al is het geen vetpot. 'Als je rijk wilt worden, moet je niet in de tandheelkunde gaan zitten', zegt hij. Zijn zus Peggy leidt de zaak met straffe hand: 'Je moet je mensen in de hand houden, gesprekken nalopen, kijken of men de uitgezette lijn volgt.' Om klanten te werven, schrikken ze er niet voor terug folders uit te delen op de Haagse markt, zegt de grootaandeelhouder.

'Tandartsen zijn een aantrekkelijke markt geworden door het tekort aan Nederlandse beroepsbeoefenaars', zegt Barend van Beusekom, regionaal inspecteur voor de gezondheidszorg in Zuid-Holland en Zeeland. 'Er zijn handige jongens die goedkope tandartsen inhuren, vaak uit het buitenland. Als je een beetje creatief bent, kun je allerlei meerwerk creëren. Wij verwijzen mensen met klachten door naar de klachtencommissie van de tandartsorganisaties NMT en ANT. Maar sommige praktijken zijn daar niet bij aangesloten.'

'Het uitvoeren van dure gebitsrenovaties is niet verboden, maar wij benadrukken wel dat een patiënt recht heeft op goede voorlichting en een duidelijke begroting vooraf.' Van Beusekom ziet de laatste tijd meer 'probleemgevallen' dan vroeger. 'We hebben onze handen vol. Dat heeft te maken met de marktwerking. In het verleden was tandarts een honorabel beroep. Men probeerde de standaard hoog te houden. Dat valt een beetje weg.'