www.literatuurgeschiedenis.nl

Middelbare scholieren die meer over de Middeleeuwen willen weten naast de summiere lesstof en leraren die meer willen bieden dan het verhaaltje uit het schoolboek, kunnen sinds kort terecht op de de internetsite www.literatuurgeschiedenis.nl. Uitgaande van twintig teksten (met moderne vertaling ernaast), van het liefdesgedicht 'Hebban olla vogala' tot aan Anna Bijns, wordt op deze site glashelder het verhaal van de Middelnederlandse literatuur verteld. Er zijn talloze links om je verder te verdiepen.

Het is een betoverende site. Wie de middeleeuwse literatuur leerde kennen uit beduimelde tekstedities, of van bandjes waarop acteurs in gek Nederlands Esmoreit deden - een goed moment om een uurtje te dutten in de klas - zou er jaloers van worden. Een uurtje surfen langs tekst, schilderijen en muziek is een feest en je steekt er een hoop van op. Voor je het weet ben je een uur verder, verstrikt in Floris ende Blanchefloer of het Egidiuslied. In de marge geven Fokke en Sukke, in bloederige ridderkledij, commentaar: 'Fokke en Sukke winnen het toernooi op penalty's'. Een 'spreekwoordenschilderij' van Pieter Breughel uit 1559 is 'aanklikbaar' gemaakt, zodat je ziet wat de tafereeltjes ('schijten tegen de galg') uitbeelden. Veel spreekwoorden van nu worden al eeuwen gebruikt. Wat we nu zeggen en doen, zit met draden vast aan het verleden.

Hoofdredacteur Hubert Slings kwam op het idee voor de site toen hij werkte aan zijn proefschrift, dat twee jaar geleden verscheen: Toekomst voor de Middeleeuwen - Middelnederlandse literatuur in het voortgezet onderwijs. Hij zocht een manier om oudere letterkunde op een aantrekkelijke en zinvolle manier op school te behandelen, met gebruik van de enorme kennis die de laatste tijd uit onderzoek is voortgekomen. Hij was nog maar net begonnen, toen de overheidsplannen voor de Tweede Fase bekend werden. De moed zonk hem in de schoenen. Voor zijn vak bleek nauwelijks tijd gereserveerd. Op het VWO werd het aantal lesuren voor 'oudere letterkunde' en literatuurgeschiedenis gedecimeerd. En op het havo werd het lezen van teksten van vóór 1880 maar helemaal afgeschaft. Toch zette hij door. In zijn boek geeft hij aanbevelingen om die geringe tijd goed te gebruiken. Daarbij is deze site ideaal.

'Literatuurgeschiedenis is een netwerk bij uitstek', zegt hij. 'Je wilt het verhaal in de volle breedte aanbieden, de teksten zelf, iets over het genre, gebeurtenissen in die tijd, schilderkunst. En welk medium is daarvoor nu geschikter dan internet? In een boek zou dat al snel onoverzichtelijk worden. Nu kunnen we kiezen voor de chronologie, maar ook thematisch uitweiden. Schoolboeken zijn tegenwoordig allemaal 'marktconform', precies toegesneden op de exameneisen. En dan krijgen de Middeleeuwen hooguit een paar hoofdstukjes.'

De onderzoeksgroep NLCM (Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen), die onder leiding staat van hoogleraar Frits van Oostrom, besloot een website voor het onderwijs te maken, en met subsidie van het ministerie van OCMW ging Slings aan de slag. Hij bedacht de structuur van de site en met collega Johan Oosterman schreef hij de teksten. De site wordt uitgegeven door de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Iedereen kan erop, maar leraren die zich aanmelden kunnen gratis een selectie krijgen uit het materiaal. Elke dag krijgt Slings nieuwe aanmeldingen.

Het is ironisch dat dit diepgravende project wordt aangeboden nu literatuurgeschiedenis op school is gemarginaliseerd. Hooguit wordt het verleden 'thematisch' behandeld: een plukje ridderepiek, een snuifje humanisme, zonder chronologisch verband. Slings: 'Ik weet dat veel leerlingen daar, net als ik vroeger, wel behoefte aan hebben. Je ziet ook dat leraren terugkomen van de thematische aanpak. Maar ik wil geen zendingswerker zijn van de traditionele literatuurgeschiedenis. Het gaat mij om historisch besef. Het verleden kan je helpen definiëren wie je bent en waar je vandaan komt. Het succes van Pim Fortuyn, het multiculturalisme - je ziet dat mensen, ook jongeren, in verwarring zijn over het 'vreemde'. Dan is het van belang om te weten wat je eigen cultuur inhoudt, en dat die cultuur vaker met vreemde invloeden is geconfronteerd.'

Los van het nut valt er ook gewoon veel te genieten. 'Die verhalen uit de Middeleeuwen staan nog steeds als een huis', vindt Slings. 'Ze hebben stuk voor stuk een ijzersterke plot.'