NieuwsBasisbaan voor iedereen
WRR: geen uitkeringen, maar baan voor iedereen als vangnet
Niet een uitkering, maar een basisbaan zou het vangnet van de verzorgingsstaat moeten worden. Dat schrijft de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) in een advies aan de overheid. Werk is te belangrijk voor de samenleving om mensen onnodig langdurig aan de kant te houden.
Goed werk is cruciaal voor mens en maatschappij, schrijft de WRR in het vandaag verschenen rapport Het betere werk, een advies aan de overheid, bedrijven, instellingen en sociale partners. Niet alleen voor de economie, maar ook voor kwaliteit van leven en sociale samenhang. Mensen zouden niet ‘afgescheept’ moeten worden met een uitkering, maar een basisbaan moeten krijgen zodat ze kunnen bijdragen aan de maatschappij, concluderen de onderzoekers. ‘Sinds de jaren negentig was het motto van opvolgende regeringen ‘werk, werk, werk’. Maar daarbij was minder aandacht voor kwaliteit,’ aldus raadslid van de WRR Godfried Engbersen.
Ruim 1,6 miljoen Nederlanders krijgen een uitkering. In 2017 hadden er 810 duizend een arbeidsongeschiktheidsuitkering, 378 duizend een WW-uitkering en 442 duizend kregen bijstand. ‘Er zitten veel mensen tussen die wel degelijk zouden kunnen en willen werken. Wij denken dat de overheid hen moet helpen met persoonlijke begeleiding en scholing’, aldus Engbersen. Een basisbaan is niet per se gericht op doorstromen naar regulier werk, denkt de onderzoeker. ‘Maar het draait ook om andere doelen, zoals sociale contacten, erbij horen, gezondheidswinst en zelfrespect.’
Nieuwe kwetsbaarheden
Flexibilisering, technologische ontwikkelingen en intensivering – sneller moeten werken of met een hogere emotionele belasting – zijn volgens de raad de drie belangrijkste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Deze omstandigheden hebben gevolgen voor iedereen op de arbeidsmarkt, zegt Monique Kremer, projectcoördinator van dit onderzoek. ‘Maar we zien dat lageropgeleiden en in toenemende mate middelbaar opgeleiden aan het kortste eind trekken.’ Deze groepen hebben het minste zeggenschap over arbeidstijden en de minste baanzekerheid, aldus Kremer. ‘Maar bij hogeropgeleiden is de kans op burn-out juist sterk toegenomen. De nieuwe kwetsbaarheden raken ons dus allemaal.’
Om de samenleving zo goed mogelijk om te laten gaan met de veranderingen op de arbeidsmarkt komt de WRR met negen adviezen. Naast de basisbaan raden de onderzoekers de overheid aan een stelsel van basisverzekeringen te ontwikkelen waaraan iedereen deelneemt, ook zzp’ers. Ook adviseert de raad werknemers meer zeggenschap te geven over hoeveel uren gewerkt worden en betere collectief betaalde verlofregelingen te bieden, om de zorg voor kinderen en ouderen op te vangen.
Dat werk juist steeds minder van belang wordt in de toekomst ziet Engbersen niet zo snel gebeuren. ‘De realiteit laat ziet dat arbeid juist steeds centraler is komen te staan. Het neemt de plek in die voorheen misschien door de kerk of andere organisaties werd ingenomen.’
Weer het gevoel dat je meetelt, dankzij een basisbaan
De WRR wil basisbanen voor mensen die moeilijk aan het werk komen. In Den Haag experimenteren ze daar al mee. Zo kon Zoulikha Zerouali na jaren bijstand aan de slag in een verpleeghuis. ‘Ik ga elke dag tevreden naar huis.’
Verbetering: In een eerdere versie van dit artikel stond dat 44 duizend mensen bijstand ontvingen. Daar was een cijfer weggevallen, dat moet 442 duizend zijn.
