'Wij zijn niet de hele dag met islam bezig, zoals het Westen denkt'

Khan wordt gerekend tot de nieuwe generatie jonge Pakistaanse schrijvers. Ze was onlangs in Nederland om de vertaling van haar eerste roman, 'Overtreding' te presenteren. De roman speelt in de jaren '80 en '90, een politiek turbulente periode in Pakistan, waarin met name in Karachi het geweld explosief toenam.

Uzma Aslam Khan is in Karachi geboren en bracht een deel van haar jonge jaren door in Londen. Ze studeerde Engelse literatuur in de Verenigde Staten. Vijf jaar geleden besloot ze terug te keren naar haar geboorteland. 'Ik wilde weg uit de Verenigde Staten omdat ik er vervreemd raakte van wat er in de rest van de wereld gebeurt. Als een kind in een snoepwinkel wil ik steeds weer nieuwe smaken proeven.'

Haar boek verschijnt in dertien landen. Maar of haar eigen bevolking het in de boekhandel zal kunnen kopen, is de vraag. De roman is in Urdu gedrukt in India en verscheept naar de Pakistaanse havenstad Karachi. Daar houdt de douane de dozen met duizenden exemplaren van 'Overtreding' al maanden vast. 'Dit zal ongetwijfeld te maken hebben met de vete tussen India en Pakistan. Een pesterij, omdat het boek in India is gedrukt. Ons land is zo door en door corrupt; ik vrees dat er veel geld betaald zal moeten worden om de boeken los te krijgen.'

Streng laat de schrijfster er op volgen: 'Kijk, dit zijn nu zaken waarover wij in Pakistan ons druk maken: corruptie, armoede, analfabetisme, etnisch geweld. En niet te vergeten de grote trek naar de stad, waar mensen vervolgens geen werk vinden en de weg kwijt raken. We zijn echt niet de hele dag bezig met de islam, zoals velen in het Westen denken.'

Uzma Aslam Khan zou willen dat mensen zich er meer van bewust worden hoezeer de levens van mensen in het Westen en in ontwikkelingslanden met elkaar verweven zijn. En hoe groot de gevolgen zijn voor de Pakistanen van de dominantie van supermogendheid Amerika.

'De Amerikanen zijn goed in het sluiten van bondgenootschappen met leiders van ontwikkelingslanden die hun eigen bevolking verschrikkelijk behandelen of verwaarlozen. Deze leiders zijn vaak lui; het is eenvoudiger prestige te krijgen door met Washington in zee te gaan en daar veel geld voor te krijgen, dan het moeizame pad te bewandelen van verbetering van onderwijs en gezondheidszorg. Dat kost veel meer inspanning en de resultaten zijn pas op de lange termijn zichtbaar.

'Onze regering krijgt zeer veel geld voor haar bondgenootschap met Washington in de strijd tegen het terrorisme. De bevolking ziet daar niets van terug. De president doet niets aan de binnenlandse problemen.

'Jullie zwijgen over misstanden hier, maken het leven voor mensen aan de onderkant nog moeilijker. Dankzij de steun van de VS zit onze president Musharraf stevig in het zadel. Hij is door middel van een staatsgreep aan de macht gekomen en we wachten nog steeds op het moment dat hij teruggaat naar de kazerne en de macht overdraagt aan een burger-president. Hij houdt elke beloofde democratisering tegen.'

In haar literaire werk laat Khan de worstelingen van de gewone Pakistani zien. 'Ik word geraakt door mensen die in moeilijke omstandigheden er het beste van proberen te maken, en dat gaat op voor veel Pakistani. Het universele thema van lot en keuze is een rode draad in mijn werk.'

Over de islam schrijft zij niet. 'Dat begrijpen veel westerlingen niet; hoe kan een moslim uit een moslimland niet over de islam schrijven? De reden is dat Pakistani niet de hele dag bezig zijn met de islam, zoals velen in het Westen lijken te denken. Nee, de meesten zijn druk met overleven. Het geloof is een privé-kwestie. Ik wil de islam bovendien niet politiseren. Als ik dat wel doe, maak ik mij schuldig aan wat ik anderen verwijt.'