'Wij kunnen het nooit goed doen'

'Er zijn altijd twijfels. De radioloog had aanvankelijk ook twijfels over de botbreuk die hij zag - was dat wel kindermishandeling? - maar op een gegeven moment moet je een beslissing nemen. Er is wel teamoverleg natuurlijk, maar iedereen baseert zich uiteindelijk op jouw inschatting. Want jij bent de gezinsvoogd, jij kent die mensen. Jij bent daar thuis geweest. Maar hoeveel weet je echt?'

Ton Moolenaar was 34 jaar gezinsvoogd en jeugdbeschermer en werd bij zijn pensionering afgelopen augustus benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau wegens zijn grote verdiensten voor de jeugdzorg. Hij spreekt nog steeds over 'wij' als hij zijn voormalige collega's bedoelt. Zes jaar terug vertelde hij al over zijn veeleisende vak, dat was in de tijd van Savanna, het 3-jarige meisje dat thuis werd vermoord; heel Nederland keerde zich tegen de gezinsvoogd, die te laat had ingegrepen. En nu keert Nederland zich tegen Jeugdzorg omdat Yunus te snel uit huis is gezet.

'Daar gaan we weer, dacht ik. Wij kunnen het nooit goed doen. Ik weet niet hoe het precies is gegaan met Yunus, er zijn fouten gemaakt, maar achteraf weet iedereen het beter. Ouders worden steeds mondiger en zoeken steeds vaker de pers op; dat kun je als gezinsvoogd niet. Naarmate de media harder duwen, komt er meer druk op. Dan worden beslissingen geforceerd - dat geldt zelfs voor de kinderrechter. Het is extra lastig om in al dat publicitaire geweld een beslissing te nemen. Daar hebben we mee leren leven, de afgelopen jaren. Maar leuk is het niet.

'Los daarvan moet Jeugdzorg zich dit incident wel aantrekken. Je moet altijd leren van je fouten. Zo deden we dat in Noord-Holland, waar ik altijd heb gewerkt. Dan gingen we bij elkaar zitten en zeiden: godverdomme, hoe heeft dit zo kunnen lopen? Dat weet de buitenwacht niet. Die denkt: Jeugdzorg is bureaucratie, daar denderen ze maar door.

'Het blijft mensenwerk en mensen maken fouten. De werkelijkheid is altijd weerbarstiger dan je denkt. En als het misgaat, heeft Jeugdzorg het gedaan. Dat is zo. Een ondertoezichtstelling of een uithuisplaatsing komt altijd helemaal aan het eind. Dan is er al heel veel gebeurd. Mensen trouwen of gaan samenwonen, krijgen kinderen, krijgen problemen, nog meer problemen, en wij van Jeugdzorg mogen het opruimen. En krijgen de rekening.

'Probeer maar eens in te schatten of er sprake is van mishandeling of misbruik bij hele kleine kinderen, dat is echt moeilijk. We moeten de maatschappij laten zien wat we doen, hoe we werken, wat de keuzen zijn die we maken. Dat is de enige mogelijkheid om hier uit te komen. Proberen een reëel beeld naar buiten te brengen. Gewoon de keuzen laten zien; misschien dat mensen het dan beter gaan begrijpen.

'Na Savanna zijn we gaan werken met de Deltamethode: meer contact van de gezinsvoogd met het gezin, binnen zes weken een plan van aanpak. En door bezuinigingen ontstaan er al weer wachtlijsten. Het heeft toch vaak te maken met geld. De jeugdzorg gaat in 2015 over naar de gemeenten. Daar maak ik me ernstig zorgen over. Want de gemeenten moeten tegelijk 500 miljoen bezuinigen. En eerlijk gezegd: ze hebben geen flauw idee. Dat geldt niet voor alle gemeenten hoor, maar de meeste weten niet wat er op ze afkomt, en hoe ze daarmee moeten omgaan.

'Er moet ook marktwerking komen. Dan krijg je dus allerlei cowboys die in het gat van Jeugdzorg springen. Die zeggen tegen de gemeenten: wij kunnen het ook, maar goedkoper. Dan weet je wel wat er gebeurt. Dat zie ik somber in.'

undefined