Wie wint in Amerika de slag om de arbeider?

De bewoners van de wijk rondom Broadway, in het zuiden van Cleveland, wijzen eerst naar alles wat er niet meer is.

Daar was de bioscoop. Daar waren de bars. Daar reed de tram. Daar stond het ziekenhuis waar ze geboren werden. De Bohemian National Hall staat er nog wel, een gebouw blakend van ambitie, maar zwartgeblakerd door decennia rook van de staalfabrieken langs de Cuyahoga rivier; de houten platen voor de ramen benemen het zicht op de grandioze Tsjechische en Slowaakse en Hongaarse trouwfeesten die daarachter hebben plaatsgevonden.

Ja, Bob 'n Sheri's Fortyniner restaurant, een diner uit de jaren vijftig - die is nog wel open, maar alleen rond lunchtijd en het avondeten, en niet meer continu zoals vroeger, om de stroom staalwerkers te bedienen die uit de fabriekspoorten kwamen. 'We moéten open blijven', zegt Sheri Brake, die de tent in 1981 kocht. 'Dit is het enige wat veel mensen hier nog hebben.'

Cruciale slag

Dit is Cleveland, maar rond Philadelphia, waar vanaf vandaag de Democratische conventie wordt gehouden, heb je dit soort wijken ook. Op een paar kilometer afstand van de twee grootste politieke evenementen van Amerika, in straten waar je geen conventieganger ziet, wonen de mensen voor wie ze op zeggen te komen: de bluecollar workers van Amerika. Die op hun beurt niets van de conventie merken. In het centrum hebben ze niets te zoeken.

Het zijn wijken die typerend zijn voor veel andere steden en stadjes in het noordoosten van de Verenigde Staten, groot geworden met kolen en staal. Het waren ooit trotse wijken vol arbeiders, vaak de tweede generatie van Europese immigranten, die helemaal niet slecht betaald in de fabrieken of mijnen werkten, op de weg omhoog. Die 'fantastische' mijnwerkers en staalarbeiders: Donald Trump noemde hen expliciet in zijn toespraak donderdag, toen hij het over het 'vergeten volk' had, het volk dat hij een stem wil geven.

Hoe hij dat gaat doen is volstrekt onduidelijk, maar zijn hele campagnestrategie is gericht op deze staten met hun roestende spoorbruggen en uitgerangeerde treinen: Ohio, Pennsylvania, Wisconsin, Michigan. Want als hij die kan winnen, dan wordt hij waarschijnlijk president.

Het gevecht om Amerika wordt een gevecht om de witte mannen in blauwe overalls.

En dus zal Hillary Clinton moeten proberen hen te behouden, deze groep die van oudsher Democratisch stemt, maar deels al verloren ging aan Ronald Reagan. Haar rivaal Bernie Sanders wist met zijn afkeer van vrijhandelsverdragen weer sympathie te winnen, en het minimumloon van 15 dollar waarvoor de Democraten nu pleiten is bedoeld voor de onderklasse. Maar is dat genoeg? Clinton ziet er niet uit alsof ze ooit smeerolie of frituurvet aan haar handen heeft gehad en ze heeft voorspeld dat het einde voor de kolenmijnen nabij is - heel realistisch, maar het is haar niet in dank afgenomen. Haar running mate Tim Kaine is weliswaar de zoon van een lasser, maar is nu lid van de politieke elite en voorstander van vrijhandelsverdragen. Trump noemde hem al een 'job killer'.

Wat vinden de mensen hier van de conventie?

Allemaal woorden, zegt Sheri Brake (57), terwijl om haar heen de lunchstamgasten hun omeletten eten op stalen krukken of aan formicatafeltjes; het vale mintgroen van de bar is uit de jaren vijftig. 'Ze kunnen zeggen wat ze willen, maar er zit zo veel bullshit bij. Een president kan niet zo veel. Al die onzin - het komt nooit voorbij het congres.'

'Maar Trump heeft mensen samengebracht', zegt Dwayne, een pensioneerde treinmachinist bij de staalfabriek van LTV, die niet met zijn achternaam in de krant wil. 'Mensen die het genoeg vinden, die verandering willen. Er moet iets veranderen. Ik denk niet dat Hillary dat voor elkaar krijgt. Daar heb je een buitenstaander voor nodig.'

Rond 1998 begon het terug te lopen, denkt hij. De staalfabrieken gingen failliet of werden speelbal van investeerders. De arbeiders, die 20 of 30 dollar per uur verdienden werden ontslagen en via detacheringsbureaus teruggehaald, tegen een minimumloon van 9 dollar, zonder de extra's van pensioen en bonussen. Dwayne was al weg, maar zijn pensioen ging van 1.201 naar 288 dollar per maand. 'Iedereen verdiende geld aan die deals, behalve wij.'

Hij ziet, net als Trump en Sanders, de oplossing in protectionisme. 'Al dat staal uit Japan en Rusland - daar doen ze het voor de helft van de prijs. Hier verderop staat een bedrijfje, GW Cobb, waar ze boilers maken, daar hebben ze platen voor nodig die hier 70 duizend dollar kosten. De eigenaar haalt ze van overzee voor 36 duizend. Wat doe je dan? We hebben importtarieven nodig om onze eigen industrie te beschermen.'

Dat GW Cobb dan ook duurder uit is - dat is dan maar zo. 'Het geld blijft in elk geval hier.'

Hij had liever een Reagan gehad, of een Kennedy ('Als zijn zoon nog zou leven, zou die president zijn'), maar die zijn er niet. 'Trump is de enige mogelijkheid.'

Bijna niemand hier is onvoorwaardelijk fan. Bijna allemaal betreuren ze wel iets aan Trump: zijn onberekenbaarheid, zijn racisme, zijn rijkdom. Maar er moet iets veranderen, zeggen ze. En Clinton zien ze niet als verandering.

Sommige werkenden hier trekken een andere conclusie, uit de opties die ze hebben. 'Ik ga niet stemmen', zegt Neal Hager, de voorman in een vrachtwagenwasserij even verderop. Het is een plek waar de hete lucht naar chemicaliën ruikt; de mannen hebben open overalls aan en zwarte handen. 'Dat wordt oorlog. Trump begint die zelf of hij zegt iets waardoor anderen beginnen. Dat gaat verkeerd. Ze hebben het al over diensplicht voor vrouwen.'

'Hij geeft echt niets om de werkende mensen', zegt Devon Kushner (24), die ook in de wasserette werkt. 'Hij zegt van wel, maar hij geeft alleen om de rijken. En ze zeggen dat hij mensen banen geeft, omdat hij zelf duizenden mensen in dienst had. Maar hij ontsloeg ook honderden mensen. Dat was waar die show over ging.'

Stemmen doet hij niet, net zo min als Hager. 'Als ik me registreer kan ik ook worden opgeroepen voor juryplicht. Daar ben je zo dagen mee kwijt. En ik moet werken. Als je weigert kunnen ze je in de gevangenis gooien. Werk is geen excuus. Ja, als een zwarte jongen de verdachte is, kun je eronderuit komen door te zeggen dat je een racist bent. Maar dat ben ik niet. Nee, natuurlijk ga ik dat niet zeggen als ik het niet ben. Ook niet als smoes. Ik woon hier, ik heb zwarte vrienden.'

Vrachtwagens rijden hier nog af en aan, in een geur van rubber en zware chemicaliën; hier draait de economie nog redelijk en Kushner verdient ook best redelijk, met 14 dollar per uur. Een hoger minimumloon wil hij niet - hij weet alles van loon-prijsspiralen. 'Dan wordt alles duurder en ben je uiteindelijk slechter af. Het is prima zo.'

Verderop, in de werkplaats van Aetna Steel Welding, loopt het minder goed. 'Het is sinds een maand of acht ineens zo rustig, zegt Tom Fievet (46). Er ligt een groot tandwiel in een open vuur, met alleen brandwerende doek eroverheen, om de spanning uit het ijzer te halen - maar verder ligt er geen werk te wachten. Wel staat er een Ford Mustang GT met een open motorkap in de werkplaats, de auto van Will Sharp, de 16-jarige zoon van de eigenaar van de smidse (die al meer dan honderd jaar bestaat; Sharps overgrootvader kocht hem 53 jaar geleden). 'Daar hebben we nu tijd genoeg voor', zegt Fievet. Trump? Ook hij gaat niet stemmen. 'Als ze eenmaal gekozen zijn, vergeten ze alles wat ze hebben gezegd.'

Misschien moet Trump het wel minder hebben van de onderklasse dan van de middenklasse. Ron Turnick (61), een man met een veiligheidsbril en een serie pennen in zijn borstvakje, verdient zo'n 70 duizend dollar als elektricien bij de gieterij van ArcelorMittal, de grote staalfabriek die hier al ruim een eeuw aan een zijstraat van Broadway ligt. Hij ziet wel wat in Trumps protectionisme (ook al is deze Amerikaanse fabriek nu in Indiase handen).

Hij verloor zijn baan in 2001 en werd weer in dienst genomen toen de fabriek een doorstart maakte - maar zag lang niet al zijn collega's terug (er werken nu nog 360 mensen in vaste dienst, en 1.450 mensen op uurcontract). Deels doordat de fabriek veel efficiënter is geworden, maar hij wijt het ook aan de concurrentie uit het buitenland. 'Het gaat om een gelijkwaardig speelveld. China heeft niet dezelfde milieu- en arbeidsregels en als wij hebben. Dus kunnen ze veel goedkoper produceren. Dat moeten we compenseren met tarieven.'

Ja, Trump is nogal grof, uit de losse pols, en spreekt hard over Mexicanen - maar dit is Amerika, zegt Turnick. 'We zijn een smeltkroes, maar je moet je wel aanpassen aan de cultuur.'

En Clinton is een vrouw. 'Ik denk niet minder over vrouwen, maar het Schrift zegt dat een vrouw ondergeschikt is aan de man. Dus daar houdt het op.'