Reportage
Wie wil er nou nog stemmen in Griekenland?
Het ernstige hoofd van de linkse oud-premier Alexis Tsipras spreekt de Grieken toe vanaf een groot scherm op het Atheense Syntagma-plein. Het is een campagnefilm van Nieuwe Democratie, zijn centrum-rechtse tegenstrevers. In de film passeren eerst de beloften van Tsipras en toont dan een treurige vrouw die met een doos vol persoonlijke eigendommen richting de uitgang van haar kantoor loopt - ontslagen.
'Tsipras heeft zijn beloften niet waargemaakt en dat is het ernstigste dat je als politicus kunt doen', zegt Helena Skiada (50), die onder het grote scherm kiezers probeert te overtuigen op Nieuwe Democratie te stemmen. De meeste voorbijgangers laten hun blik op weg naar de metrohalte verderop nog geen seconde langs het grote scherm van Nieuwe Democratie glijden. Voor de verkiezingen van zondag is er nauwelijks animo, vertellen de vrijwilligers. Maar: ze worden ook niet meer zo vaak uitgescholden als bij de verkiezingen in januari.
De verkiezingen zijn een nek-aan-nek race tussen oud-premier Alexis Tsipras en Evangelos Meimarakis, die als partijleider van Nieuwe Democratie (ND) het stokje heeft overgenomen van Antonis Samaras. De populariteit van Tsipras is gekelderd sinds hij een maand geleden aftrad en de kiezers voor de derde keer dit jaar naar de stembus stuurde. Zijn voorsprong op ND - de partij waar de Grieken nog geen jaar geleden mee afrekenden uit onvrede over de bezuinigingen - is in de meeste peilingen niet groter dan een half procent.
De nieuwe leider: Meimarakis
De 61-jarige politicus Evangelos Meimarakis heeft het leiderschap van oud-premier Antonis Samaras overgenomen nadat de Grieken in juli nee stemden tijdens het referendum over harde bezuinigingen in ruil voor een noodlening die een Grieks faillissement moest voorkomen. Meimarakis komt net als Samaras uit een politieke familie. Hij studeerde rechten en kwam eind jaren ’80 voor het eerst in het Griekse parlement en was van 2006 tot 2009 minister van Defensie. Na beschuldigingen van betrokkenheid bij een witwas-schandaal trad hij in 2012 tijdelijk af. Later werd hij voorzitter van het Griekse parlement.
Tsipras liegt
'Wij zeiden in januari al dat wat Tsipras beloofde onmogelijk was. Nu zien de Grieken dat we gelijk hadden', zegt Sofia Voultepsi (66), kandidate voor ND en voormalig woordvoerster van oud-premier Antonis Samaras. 'We vertellen dus dat wij de waarheid spreken en Tsipras liegt. Die campagne werkt.'
Het glazen partijkantoor van waaruit Voultepsi en haar collega's een overwinning proberen binnen te halen, is groter en moderner dan het gebouw van Syriza in een sjofele wijk van Athene. Het is maar een paar jaar geleden dat Syriza een marginale partij was in de door ND en Pasok gedomineerde politieke arena en als het aan Voultepsi ligt keer Syriza snel terug naar die marge.
Schuld
Zoals Tsipras in januari naar de fouten van de vorige regering wees, wijst Nieuwe Democratie nu bij alle Griekse problemen naar Tsipras. Zelfs de komst van de Syrische vluchtelingen die al maanden in dramatische toestanden op de onvoorbereide Griekse eilanden verbleven, is volgens Voultepsi de schuld van Tsipras. Zijn roep om open grenzen en een menswaardiger behandeling van migranten zou de Syriërs over de grens hebben gelokt. Voultepsi noemt de vluchtelingen en migranten 'indringers' en krijgt daarvoor steun van de Grieken die door de migrantencrisis in paniek zijn geraakt.
'De Grieken hebben behoefte aan een regering die iets kan bereiken', zegt ze. 'Wij laten ze zien dat Tsipras niks kon doen. Alles verslechterde toen hij aan de macht was. We kregen kapitaalcontroles, grootouders konden geen geld opnemen om hun kleinkinderen te helpen, de economie is tot stilstand gekomen en nu gaan we alweer naar de stembus. Zo komen er nooit investeerders naar ons land. De Grieken willen kalmte en die bieden wij.'
Opkomst
De verwachte opkomst van zondag is laag. Deze verkiezingen gaan nauwelijks over politiek. De partij die wint, zal het harde bezuinigingsprogramma moeten uitvoeren dat Alexis Tsipras na maandenlange onderhandelingen met tegenzin ondertekende in ruil voor een noodlening van 86 miljard euro. Voor de linkse Syriza-partij is het programma vol privatiseringen een vernedering, die Tsipras probeert goed te praten door te wijzen op het nog slechtere scenario van een vertrek uit de eurozone. Nieuwe Democratie gelooft wel in het impopulaire programma, maar hoeft het niet te verdedigen. Het was immers Tsipras die dit programma ondertekende.
'Wat we nu zeggen is dit: Tsipras, jij hebt het programma ondertekend, dus als wij winnen, moet je ons niet gaan bekritiseren', zegt Voultepsi. Maar voor Tsipras is het een nachtmerrie om het bezuinigingspakket uit te voeren met ND. Hij won de verkiezingen in januari vanwege zijn felle kritiek op de bezuinigingen die ND had doorgevoerd in ruil voor een noodlening en waarmee de Griekse economie met een kwart was gekrompen. Niet alleen zou hij een einde maken aan de bezuinigingen, hij zou ook de corruptie van de oude politieke garde aanpakken. Maar de roep om samenwerkingen blijkt volgens peilingen de Griekse kiezers wel te bevallen.
Politica Voultepsi denkt dat ze Griekenland met dit programma namelijk best weer kan laten groeien. 'Natuurlijk zijn er wel wat punten die we willen aanpassen zoals de belasting op onderwijs aan privé-instituten, maar dat zullen we compenseren met ander geld' zegt ze. 'Dat is ons eerder ook gelukt. Van de EU, het IMF en de ECB mochten wij het belastingtarief op restaurants op 13 procent houden omdat we op andere plekken geld vonden. Als wij zorgen dat de investeerders die Tsipras heeft weggejaagd terugkomen, weet ik zeker dat het ons lukt.'
