vijf vragen
Wie verantwoordelijk was voor de dood van Sanda Dia bij zijn ontgroening herinneren de studenten zich niet
De ene na de andere verdachte bood tijdens het proces zijn excuses aan, dikwijls met tranen in de ogen. Maar zij weigerden antwoord te geven op de vragen over de gruwelijke ontgroening die leidde tot de dood van de 21-jarige student Sanda Dia. Vrijdag valt na jaren wachten een vonnis in de Belgische zaak.
Wat is er bij die ontgroening in 2018 gebeurd?
Sanda Dia, de zoon van een Senegalees-Belgisch koppel, studeerde al twee jaar in Leuven toen hij zich meldde bij de studentenvereniging Reuzegom. Hier zaten jongens die later advocaat, rechter of politicus zouden worden, en Sanda hoopte op deze manier een goed netwerk te krijgen.
Op de eerste dag van de fatale ontgroening kreeg Sanda liters alcohol te verstouwen. Daarna werd de waterleiding in zijn studentenhuis afgesloten, zodat hij ’s nachts niet kon herstellen. Toen Sanda de volgende ochtend wankelend over straat liep, sprak een arts een van de leden van Reuzegom bezorgd aan. Deze antwoordde dat er geen reden tot zorg was, omdat de ontgroening was afgelopen. In werkelijkheid moest het zware deel nog beginnen.
In een blokhut ten oosten van Antwerpen kreeg Sanda grote hoeveelheden visolie te drinken, evenals een brouwsel waar met een blender levende goudvissen en muizen waren gemengd. Hij moest ook urenlang in een put met ijskoud water staan.
Over de auteur
Sacha Kester schrijft voor de Volkskrant over België, Israël en het Midden-Oosten. Eerder was ze correspondent in India, Pakistan en Libanon.
Waar is Sanda Dia aan overleden?
Hij werd ’s avonds zwaar onderkoeld naar het ziekenhuis gebracht en overleed twee dagen later aan een acuut hersenoedeem, een zwelling in de hersenen die was veroorzaakt door een teveel aan zout in zijn lichaam.
De Reuzegommers hadden ondertussen alle sporen bij de blokhut gewist, evenals de foto’s en filmpjes die zij op hun telefoon van de ontgroening hadden gemaakt. Dankzij grondig speurwerk van de politie kwamen deze weer boven water.
‘Ik ben boos op die jonge heren hier’, zei Ousmane Dia, de vader van Sanda, in de rechtszaal. ‘En ik ben boos op hun ouders. Terwijl ik de hand van mijn zoon vasthield in de hoop hem niet te hoeven laten gaan, namen die ouders contact op met hun advocaat, met die grote toppleiters hier.’
Waarom duurde het zo lang voordat er een proces kwam?
Geen enkele stap is soepel verlopen. Het onderzoek sleepte maanden voort omdat er veel bewijs was vernietigd. Daarna werd de zaak meerdere malen uitgesteld. Er werd om extra onderzoek gevraagd en de voorzitter van de rechtbank moest zich verdedigen tegen wraking.
Toen het eindelijk tot een proces kwam, tekende de familie van Sanda Dia beroep aan tegen een tussentijdse beslissing van de rechter in Hasselt. Hierop begon de zaak een jaar later opnieuw voor het hof van beroep in Antwerpen. Deze kan nog altijd beslissen om het beroep onontvankelijk te verklaren en de zaak terug naar Hasselt te sturen. Die kans is klein omdat het proces nu eigenlijk al is gevoerd in Antwerpen. Waarschijnlijker is dat het hof zelf over de feiten oordeelt en de straffen uitspreekt.
Welke straffen worden er geëist?
Achttien leden van Reuzegom zijn aangeklaagd voor het toedienen van schadelijke stoffen, mensonterende behandeling, onopzettelijke doding en schuldig verzuim. De hoogste straf, vijf jaar cel, wordt gevraagd voor de organisator van de ontgroening. De laagste strafeis bedraagt 24 maanden, voor de Reuzegommers die beperkt aanwezig waren.
Wat viel op tijdens het proces?
De familie van Sanda Dia heeft altijd gezegd dat het hun niet gaat om gevangenisstraffen voor de daders. Ze hoopten op antwoorden, maar die hebben zij niet gekregen. Dat maakt het moeilijk om vergiffenis te schenken, zei Ousmane Dia nadat de verdachten met trillende stem hun excuses hadden aangeboden.
De advocaten van de verdachten hanteerden allen min of meer dezelfde verdediging: het was uit de hand gelopen door groepsdruk, collectieve normvervaging en tradities. Daarnaast wezen zij naar sociale media, de pers, de KU Leuven, en de individuele verantwoordelijkheid van Sanda Dia zelf. Vervolgens vroegen zij gedeeltelijke of volledige vrijspraak, verwijzend naar het schuldinzicht van hun cliënten, die volgens hen een minimale rol hebben gespeeld bij de ontgroening.
Juist wie welke rol speelde, bleef echter onduidelijk. Zo kan bijvoorbeeld niemand zich herinneren wie de arts aan het begin van de tweede dag van de ontgroening heeft afgewimpeld, en wie Sanda de visolie heeft gegeven. ‘Jullie willen de waarheid niet zeggen’, zei Ousmane Dia bitter. ‘Jullie beschermen elkaar.’
