Wie is wie in het proces Holleeder?

De hoofdverdachte

Het is niet de eerste keer dat Willem Holleeder (59) voor de rechter staat. In 1987 werd hij veroordeeld voor de ontvoering van Freddy Heineken en Ab Doderer; in 2007 kreeg hij een jarenlange gevangenisstraf voor onder meer de afpersing van Willem Endstra; en in 2015 achtte de rechter hem schuldig aan het bedreigen van misdaadverslaggever Peter R. de Vries. Het grote verschil met voorgaande processen is dat er meer op het spel staat. Wordt Holleeder veroordeeld, dan dreigt een levenslange gevangenisstraf. Hij wordt verdacht van vijf moorden, doodslag, een poging tot doodslag en een mislukte liquidatiepoging. Dankzij getuigenissen van zijn eigen zussen en kroongetuige Fred R. is er volgens het OM voldoende bewijs om hem hiervoor te vervolgen.

Holleeder ontkent alle beschuldigingen van moord. Volgens hem is hij iemand die wel vaker ten onrechte 'de schuld van dingen krijgt'. Zijn zus Astrid noemt hij de regisseur van dit proces. Zij zou de verklaringen in elkaar hebben gezet, de getuigenissen van zijn zussen zouden gebaseerd zijn op leugen, stelt Holleeder. 'Ik heb alles voor mijn familie gedaan. Niets was te veel', zei hij tijdens een voorbereidende zitting.

De belangrijkste getuigen

Astrid Holleeder (52) is de meest in het oog springende getuige. Deze jongste zus stapte in 2013 in het diepste geheim naar het OM om te getuigen, samen met haar oudere zus Sonja. Daarnaast maakte ze geheime geluidsopnames van gesprekken met haar broer om haar verklaring te ondersteunen. 'Met de opnames kan ik aantonen dat hij mij in vertrouwen nam, dat ik zijn anker was', zei ze eerder. 'De opnames tonen zijn ware aard.' Volgens Astrid zal Willem Holleeder ooit wraak op haar nemen. Ze verwacht dat haar broer haar tijdens het proces zal zwartmaken en ze vreest dat hij haar uiteindelijk laat vermoorden. 'Willem gaat me op alle mogelijke manieren stukmaken. Hij verzint wel wat, hij vindt wel een strontkar die hij over mij heen kan kieperen.'

Sonja Holleeder (57) is de oudste zus van Willem Holleeder en de weduwe van Cor van Hout, crimineel en jeugdvriend van Willem. Net als haar zus Astrid is ze ervan overtuigd dat haar broer Van Hout op 24 januari 2003 heeft laten doodschieten. Diezelfde avond stond Willem bij Sonja op de stoep. Hij zou de erfenis van Cor hebben opgeëist. 'Ik zei: er is geen erfenis.' Hij antwoordde dat ik dan mijn huis maar moest afgeven, zodat Stanley Hillis de schutters kon betalen. Hij vroeg me de moord op mijn eigen man te betalen', vertelde Sonja eerder in de rechtbank.

Sandra den Hartog

Sandra den Hartog (53)is de weduwe van crimineel Sam Klepper en de derde vrouw die zich tegen Holleeder keert. 'Nadat Sam was doodgeschoten, was ik heel bang. Voor iedereen. Hij voedde die angst. (...) Hij deed zich voor als mijn reddende engel. We kregen een relatie. Maar op een gegeven moment sloeg het om. Vanaf toen bepaalde hij wat er gebeurde en had ik geen keus meer', verklaarde ze in de rechtbank. In 2014 maakte ze een eind aan hun relatie na een ruzie over haar zoon. 'Willem schreeuwde en tierde. Hij zei: 'Dat teringjong, die kankerhond. Dat jong moet niet denken dat hij zo kan worden als zijn vader. Als-ie dat denkt, leg ik hem om, net als zijn vader.' Sindsdien is ze ervan overtuigd dat Holleeder achter de moord op Klepper zat. Voor deze liquidatie wordt Holleeder niet vervolgd, omdat justitie de kans op een bewezenverklaring in de andere zaken groter acht.

Fred R.

Fred R. (49): Dit wordt het tweede proces waarin Fred R. een belangrijke getuige is. Hij fungeerde als 'moordmakelaar' en zou dus weten wie 'bestellingen' deden en wie de liquidaties uitvoerden. In ruil voor strafvermindering verklaarde R. sinds 2013 belastend over onder meer Willem Holleeder en diens veronderstelde criminele kompaan Dino S. Volgens kroongetuige Fred R. gaven Dino S. en Willem Holleeder opdracht om vastgoedhandelaar Kees Houtman en kroegbaas Thomas van der Bijl te vermoorden. Met name door deze getuigenis veroordeelde het gerechtshof Dino S. tot levenslang. Opvallend: dat hof oordeelde tevens dat Dino S. samen met Willem Holleeder de moorden uitlokte, terwijl Holleeder in die zaak nog niet terechtstond. Bij aanvang van het Passageproces in 2007 was er nog onvoldoende bewijs tegen hem.

Peter La S.

Peter La S. (53):Ook deze kroongetuige speelde al eerder een belangrijke rol tijdens het liquidatieproces Passage. La S. was in 2005 als uitvoerder betrokken bij de moord op vastgoedhandelaar Kees Houtman. Vanaf 2006 had hij heimelijk contact met justitie om te getuigen tegen zijn voormalige criminele vrienden, hij sloot een deal in ruil voor strafvermindering. Aanvankelijk leek het er tijdens Passage op dat La S. niets had verklaard over de rol van Holleeder. Later bleek dit onjuist: die passages waren op zijn verzoek geheimgehouden. Hij was bang dat Holleeder zijn naasten iets zou aandoen. Volgens La S. was Willem 'de man. Niet alleen in deze liquidatie.' Ook zou Holleeder hem tijdens een ontmoeting hebben gezegd: 'Osdorp eerst', een referentie naar de wijk waar Houtman woonde.

Q5

Op voorwaarde dat hij anoniem mocht blijven, verklaarde Q5 over Holleeder en Dino S. Ook zijn getuigenis speelde een belangrijke rol tijdens het Passageproces. Tijdens uitgaansavonden in Rotterdam zou Q5 onder meer hebben gehoord dat Holleeder, Dino S. en de inmiddels vermoorde Ali Akgün conflicten hadden met Kees Houtman, John Mieremet en Thomas van der Bijl. Deze anonieme getuige stelt onder meer dat Dino S. heeft gezegd: 'Drie, vier man gaan we pakken.' Holleeder zou hebben gezegd: 'Die pak ik, die maak ik af.'

De slachtoffers

Cor van Hout (1957-2003) was Holleeders jeugdvriend. In de jaren tachtig ontvoerden ze samen met nog twee anderen Freddy Heineken en diens chauffeur Ab Doderer. Van Hout trouwde bovendien met Willems zus Sonja. Cor en Sonja kregen drie kinderen. De twee jeugdvrienden raakten later gebrouilleerd. In 1996 werd al eens gepoogd Van Hout te liquideren, dit mislukte. Sonja en hun jongste zoon Rich zaten op dat moment bij Van Hout in de auto. Later verklaarde Willem Holleeder dat John Mieremet en Sam Klepper achter deze mislukte moordpoging zaten. Een tweede poging in 2000 mislukte eveneens. Een derde poging in 2003 had wel fatale gevolgen. Volgens Astrid en Sonja heeft hun broer de moordopdracht gegeven. Hij zou azen op de erfenis. Ook vastgoedondernemer Willem Endstra heeft hierover in 2003 bij de politie verklaard: 'Maar hij schiet wel even Van Hout dood. Zijn makker, zijn zwager. Hij heeft van tevoren gezegd dat-ie hem ging pakken. Ik zei: vind je dat dan niet erg voor je zusje en dat kind. Ach, zegt-ie: ze janken even, maar over een maand of twee is het over.'

Robert ter Haak

Robert ter Haak (1969-2003): Van Hout was niet het enige slachtoffer van de kogelregen op 24 januari 2003. Botenhandelaar Robert ter Haak stond naast Van Hout tijdens de criminele afrekening. Hij raakte ook gewond en overleed later aan zijn verwondingen. Op een geheime opname die Astrid van een gesprek met haar broer maakte, zou Holleeder hebben gezegd dat Ter Haak die dag de 'lokker' was. Hij zou op verzoek van een tussenpersoon een afspraak met Van Hout hebben gemaakt in een Chinees restaurant, zodat de huurmoordenaars wisten waar ze hun doelwit konden vinden.

Willem Endstra

Willem Endstra (1953-2004): Hoewel de vastgoedhandelaar al bijna 14 jaar dood is, zullen ook zijn verklaringen tijdens het proces een belangrijke rol spelen. Aanvankelijk gingen Endstra en Holleeder vriendschappelijk met elkaar om, maar na verloop van tijd begon de afpersing. Tijdens geheime 'achterbankgesprekken' met de politie vertelde Endstra hierover, ook maakte hij dagboekaantekeningen. Volgens Astrid wist haar broer dat de afgeperste vastgoedbaron heimelijk met de politie sprak, ook zou Willem Holleeder hebben geweten dat Endstra zelf plannen smeedde om hem om te brengen. Tegen Sonja zou Willem hebben gezegd: 'Het was hij of ik.' Op 17 mei 2004 werd Willem Endstra doodgeschoten.

David Denneboom

David Denneboom: Endstra was die dag niet het enige slachtoffer. Zijn zakenrelatie David Denneboom stond bij hem in de buurt, en werd ook geraakt. Hij overleefde de aanslag. Ook voor deze poging tot doodslag wordt Holleeder nu vervolgd.

John Mieremet (1960-2005) begon met hasjhandel en overvallen. Samen met jeugdvriend Sam Klepper klom hij op in de Amsterdamse misdaadwereld. Klepper en Mieremet vormden het beruchte duo Spic & Span, omdat ze op efficiënte wijze hun tegenstanders in het criminele circuit zouden hebben 'opgeruimd'. Eind jaren negentig raakten Klepper en Mieremet bevriend met Holleeder. Maar de relatie bekoelde. In een interview in De Telegraaf noemde Mieremet vastgoedbaron Willem Endstra 'de bankier van de onderwereld', met Holleeder als bewaker. Over de moord op Mieremet heeft Astrid verklaard: 'Willem heeft verschillende keren tegen mij gezegd: hij gaat eraan.' Holleeder wordt tevens vervolgd voor een mislukte moordpoging op Mieremet in 2002.

Kees Houtman (1959-2005) Ook hasjhandelaar en vastgoedondernemer Kees Houtman werd door Holleeder afgeperst. In 2007 werd Holleeder daarvoor veroordeeld. In 2005 werd Houtman vermoord, op diezelfde dag dat Mieremet in Thailand werd doodgeschoten. De moord is gepleegd door Jesse R. en kroongetuige Peter La S., oordeelde de rechter in het Passageproces. Holleeder zou samen met Dino S. opdrachtgever zijn geweest.

Thomas van der Bijl (1956-2006) Kroegbaas Van der Bijl zou eveneens zijn vermoord omdat hij met justitie sprak. Dat blijkt onder meer uit de verklaring van Astrid Holleeder. Haar broer heeft deze informatie volgens Astrid van corrupte politiecontacten gekregen. Van der Bijl heeft in 2005 tegen de politie gezegd dat Holleeder verantwoordelijk was voor de moord op Cor van Hout. Ook vertelde hij hoe Holleeder Kees Houtman afperste.

De aanklagers

De officieren van justitie in de Holleeder-zaak zijn Sabine Tammes en Lars Stempher. Tammes was voorheen rechter, in 2007 maakte ze de overstap naar het Openbaar Ministerie. Ze was onder meer een van de aanklagers in het Passageproces. Ook was ze als aanklager betrokken in de Enclave-zaak, daarin stonden de veronderstelde uitvoerders van de huurmoord op Willem Endstra terecht. In 2014 begon ze met de zaak tegen Willem Holleeder. Haar collega Lars Stempher voegde zich in het voorjaar van 2015 bij de zaak. Daarvoor deed hij met name veel mensenhandelzaken. Ook was hij officier van justitie op Aruba en namens het OM verantwoordelijk voor het onderzoek naar Karst T., die op Koninginnedag in 2009 met een auto op een menigte inreed.

De advocaten

Frank Wieland is voorzitter van de meervoudige kamer die over de zaak van Willem Holleeder zal oordelen. Hij is sinds 1987 rechter, daarvoor was hij werkzaam als advocaat. Hij was onder meer een van de rechters in de strafzaak tegen Badr Hari, die is veroordeeld wegens mishandeling.

De twee andere rechters zijn Benedicte Mildner en Margo Somsen. Mildner werkt sinds 1999 als rechter. Zij oordeelde vorig jaar onder meer over de mislukte liquidatie op beroepscrimineel Peter R., alias Pjotr. Hij werd op klaarlichte dag beschoten in Diemen. In dat vonnis spreken de rechters zich in scherpe bewoordingen uit over de huidige, aanhoudende liquidatiegolf in Amsterdam. In de hoop dat hoge straffen een afschrikwekkende werking hebben, legden de rechters in die zaak gevangenisstraffen tot twintig jaar op.

De derde rechter, Margo Somsen, werkte voorheen bij het Openbaar Ministerie, in 2007 maakte ze de overstap naar de rechtbank. Er staat ook nog een vierde rechter klaar in de coulissen. Deze reserve-rechter heet Merel Eggink. Zij werkt sinds 2011 als rechter en kan inspringen als een van de anderen onverhoopt uitvalt.

De rechters

Sinds 2016 staan strafrechtadvocaten Sander JanssenenRobert Malewicz Willem Holleeder bij. Het tweetal kent het dossier voor een groot deel al uit een eerdere zaak: ze waren ook de advocaten van Jesse R. in het Passageproces. Jesse R. is een huurmoordenaar die door Holleeder zou zijn ingeschakeld. Holleeder stelt echter dat hij R. nauwelijks kent, aldus de advocaten eerder in een interview in het AD. Jesse R. is inmiddels veroordeeld tot een levenslange celstraf. Volgens de advocaten klopt het beeld dat de buitenwereld van Holleeder heeft niet. Eerder benadrukten ze dat het OM weinig concreet bewijs heeft tegen hun cliënt: de zaak leunt volgens hen sterk op verklaringen 'van horen zeggen' die volgens de raadslieden ook nog (deels) aantoonbaar onjuist zijn.