Werknemers Eneco moeten verduurzamen – al dan niet met lichte dwang: ‘Wie eenmaal in de trein zit, went daar snel aan’

De parkeergarage van energieleverancier Eneco kom je niet zomaar binnen. Ook niet als je daar werkt. Het bedrijf probeert werknemers te stimuleren om op een groene manier naar hun werk te gaan. Daarom gaan de slagbomen van het hoofdkantoor in Rotterdam alleen nog maar omhoog voor werknemers die kunnen bewijzen dat het reistijdverschil tussen trein en auto vanaf hun huis groter is dan 35 minuten. En mits zij in een auto zitten die niet meer dan 150 gram CO₂ per kilometer uitstoot. Dat is niet veel, een Opel Zafira komt er bijvoorbeeld niet meer in. Na 2030 zijn alle auto’s met verbrandingsmotor niet meer welkom.

Tot genoegen van het kabinet, zo lijkt het, dat dinsdag 18 april met wetgeving kwam om bedrijven te dwingen woon-werkverkeer en zakelijke reizen binnen Nederland te verduurzamen. Dat gebeurt nu te weinig.

Eneco loopt voorop, stellen betrokkenen, want dat bedrijf met drieduizend werknemers experimenteert al sinds het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 met een alternatief vergoedingssysteem. Sindsdien is het aantal Eneco-werknemers dat op een groene manier op het werk arriveert gestegen van 40 naar 71 procent. De CO₂-uitstoot per fte zakte met 65 procent.

Klimaatneutraal

‘We willen klimaatneutraal zijn in 2035’, zegt manager Tineke de Wolff van het hr-expertisecentrum van Eneco. ‘Niet alleen de energie die we leveren aan onze klanten, maar ook de energie die we zelf verbruiken als werknemers.’ Dat lukt volgens haar alleen als je met stevige ingrepen en nieuwe regels komt.

Zo verlaagde het bedrijf de kilometervergoeding voor autorijders stapsgewijs van 17 naar 11 cent per kilometer. Nieuwe leaseauto’s mogen uitsluitend nog elektrisch zijn en niemand mag vaker dan drie dagen per week op kantoor verschijnen. Daar staat tegenover dat Eneco-medewerkers een ov-jaarkaart van de baas kunnen krijgen die zij ook privé mogen gebruiken. Wie een fiets koopt, krijgt een tegemoetkoming van 1.500 euro.

Het resultaat volgens De Wolff: het aantal werknemers dat per auto naar het werk komt, daalde in de afgelopen jaren met 30 procent. Bijna alle 350 leaseauto’s zijn inmiddels elektrisch, de laatste volgen binnenkort. Een apart probleem: de Enecobusjes van onderhoudsmonteurs. Die zijn te zwaar om te elektrificeren en een acceptabele actieradius te behouden. Eind dit jaar begint wel een pilot met diverse modellen, die in 2028 moet uitmonden in volledige vervanging.

De Wolff: ‘Alle veranderingen vielen veel werknemers in eerste instantie zwaar. Ze hadden het gevoel dat hun leven achteruitging. Maar uit de laatste enquête blijkt: wie eenmaal in de trein zit, went daar snel aan.’ Een belangrijke les die is geleerd, stelt de manager, is dat eerst de ondernemingsraad overtuigd moet zijn van het belang van duurzaamheid. ‘Zodat die niet meteen gaat roepen: jullie pakken ons dingen af!’ Het programma om de fiets te stimuleren, leverde niet meer fietsers op. ‘Kennelijk is die overstap te groot.’ Komend jaar verhoogt Eneco de kilometervergoeding voor fietsers.

Fiscale prikkels

Eneco is lid van de coalitie Anders Reizen, waarbij zeventig ondernemingen zijn aangesloten, met samen 550 duizend werknemers. Hun doel: de zakelijke mobiliteit in Nederland verduurzamen. ‘Meer dan de helft van al het personenverkeer in Nederland is bedrijfsgerelateerd’, zegt directeur Hugo Houppermans. ‘Dus samen kunnen we een groot verschil maken.’

Hij begrijpt dat de regering druk wil gaan zetten. Uiteindelijk zou die wat hem betreft de hele woon-werkvergoeding moeten afschaffen. ‘Anders stimuleer je dat mensen flinke reisbewegingen blijven maken.’ Houppermans pleit voor fiscale prikkels om duurzaam reizen te stimuleren.

Gewoontegedrag

Eneco is volgens Houppermans een van de bedrijven die regelmatig onderzoek doen naar het eigen woon-werkverkeer en daar beleid voor hebben. Een ander positief voorbeeld, stelt hij, is waterbedrijf Vitens. ‘Dat heeft de kilometervergoeding voor de fiets verhoogd naar 35 cent per kilometer.’ '

Bij de bank ABN Amro kunnen nieuwe werknemers volgens hem kiezen tussen een ov-kaart of een fiets, in plaats van een reiskostenvergoeding. ‘Daar steeg het aantal nieuwe werknemers dat met het ov naar het werk gaat van 35 naar 70 procent.’

Reisgedrag is volgens de directeur vooral gewoontegedrag. ‘De meeste mensen denken er pas over na als je ze prikkelt of verleidt.’ Het verminderen van verre zakelijke reizen is volgens hem ook nuttig. ‘Die groep is wel heel klein, vergeleken met de miljoenen werknemers die dagelijks naar hun werk gaan.’