Wereldraad van Kerken is tandelozer dan ooit

Van onze verslaggever

AMSTERDAM

De bijeenkomst van de Wereldraad van Kerken in Harare (Zimbabwe) heeft slechts één positief resultaat opgeleverd: de Wereldraad bestaat nog. De prijs voor het voortbestaan is dat de raad is gezwicht voor dreigementen van de oosters-orthodoxe kerken.

Zij wilden de raad opblazen als de achtste assemblee zich zou richten op omstreden vragen. Concrete resultaten heeft de bijeenkomst dan ook nauwelijks opgeleverd.

De meer dan duizend afgevaardigden in Zimbabwe zijn de afgelopen twee weken met een grote boog heengelopen om de problemen die vooral de orthodoxen een doorn in het oog zijn: de positie van vrouwen en homo's in de kerken en intercommunie. 'De Wereldraad bestaat nog, maar hij is tandelozer dan ooit', concludeert M. Bosman-Huizinga, vice-voorzitter van de Raad van Kerken.

De deelnemers hebben besloten dat de raad een 'meer platform-achtig karakter' dient te krijgen. Hoe dat vorm gaat krijgen, is nog onduidelijk. Bosman: 'De raad krijgt een losser karakter. De Wereldraad was geen superkerk die de lidkerken iets kon voorschrijven. Maar nu wordt het wel erg vrijblijvend.'

De Wereldraad heeft gekozen voor een nieuwe opzet als 'mondiaal forum van christelijke kerken en oecumenische organisaties' om aansluiting te vinden bij doorgaans traditionele, maar snel groeiende evangelische groepen en vooral bij de rooms-katholieke kerk. Want in Nederland mag dit kerkgenootschap dan wel bij de Raad van Kerken zijn aangesloten, het is nog lang geen lid van de Wereldraad. Ook hoopt de raad op deze manier de orthodoxen binnenboord te houden.

Hoe vrijblijvender de organisatie wordt, des te minder kritiek valt er te verwachten. Maar volgens Bosman wordt daardoor weinig recht gedaan aan de oorspronkelijke doelstelling van de Wereldraad: een oecumenische beweging waarvan de kerken naar eenheid dienen te streven.

De contouren van een nieuwe Wereldraad zijn nog vaag, maar wel duidelijk is dat Aram I opnieuw tot voorzitter is gekozen. De patriarch van de Armeens-Apostolische kerk in Libanon mag van de achtste assemblee nog eens zeven jaar richting proberen te geven aan de meer dan driehonderd kerken die lid zijn van de Wereldraad.

Aram is geen voorstander van een raad die de wereld moreel wil herbewapenen. Volgens hem moet de kerk zich niet met alle problemen van de wereld bezighouden. Zij moet zich meer op spirituele zaken richten, want te veel aandacht voor kerkpolitieke zaken zal hem de das kunnen omdoen. Ook al omdat de raad langzaam uit elkaar valt.

Feit is dat de Wereldraad mondiale problemen nog met weinig moreel gezag tegemoet kan treden. Dat gezag is na de val van de Muur aanzienlijk geslonken, omdat de raad de verkeerde partijen in de voormalige communistische regimes de hand boven het hoofd bleef houden. Toch heeft de Wereldraad nu een aantal aanbevelingen gedaan om de 'globalisering' in de hand te houden. Daarnaast moeten de lidkerken meer solidariteit tonen met vrouwen. Er moeten richtlijnen komen voor het gedrag tussen de seksen. Daarin komt te staan dat elke vorm van geweld tegen vrouwen zondig is.

Harare heeft de opstandige orthodoxen zoet weten te houden door een constructie te bedenken die de logge Wereldraad in voorkomende gevallen graag te voorschijn tovert: het instellen van een commissie. Drie jaar lang zal deze commissie 'alle aspecten van de verhouding tussen de Wereldraad en de orthodoxe kerken' onderzoeken. Wat daaruit komt en welke consequenties daaraan verbonden worden, zal de volgende assemblee beslissen.

Toch heeft de assemblee nog één besluit genomen dat doet denken aan tijden van weleer. De leiders van de G 8-landen dienen in het jaar 2000 de schulden van de armste landen kwijt te schelden. Ook de schulden van de landen in de middenklasse moeten verminderd worden.

Dit hoort, vindt de raad, gepaard te gaan met mondiale economische hervormingen en de kerken dienen bij controle daarop betrokken te zijn.

Dat is een opmerkelijke eis, waarvan de G 8-leiders misschien toch niet wakker zullen liggen, zeker niet als ze bedenken dat de financiële situatie van de Wereldraad zelf belabberd is. De helft van de aangesloten kerken betaalt de raad helemaal niets en de grootste sponsorlanden - de VS, Duitsland, Engeland en Nederland - dragen steeds minder bij.

Henk Müller