'Weinig gemeenten screenen criminelen'

Volgens directeur Marc Kuipers van het bureau Bibob, dat naar de desbetreffende wet is genoemd, heeft 40 procent van de gemeenten een serieus begin gemaakt met de invoering van de nieuwe wettelijke mogelijkheden. Daarbij zijn de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht. 'In zeker 44 gemeenten is de wet ingevoerd en in ruim 150 gemeenten wordt eraan gewerkt', stelt Kuipers. 'Dat is minder dan de helft van de ruim vierhonderd gemeenten.'

De wet Bibob, een afkorting van Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur, geeft gemeenten sinds 1 juni 2003 de mogelijkheid personen of bedrijven een vergunning te weigeren na screening van criminele en financiële antecenten. Daarmee kan worden voorkomen dat vergunningen worden misbruikt voor strafbare feiten en dat criminelen legale bedrijven bijvoorbeeld gebruiken om hun illegale inkomsten wit te wassen.

Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, vindt het zorgelijk dat zo weinig gemeenten gebruikmaken van de nieuwe wet . 'Blijkbaar hebben de meeste gemeenten nog steeds niet op het netvlies hoe belangrijk het is criminele antecedenten uit te zoeken.' De hernieuwde discussie over de invloed van criminelen in de vastgoedsector, naar aanleiding van de moord op vastgoedmagnaat Endstra, geeft volgens hem dit belang aan. 'Screening van criminele en financiële antecedenten zou onderdeel moeten zijn van elk integriteitsbeleid.'

De wet Bibob is een van de concrete uitkomsten van de Parlementaire enquête opsporingsmethoden in 1996. Het idee erachter is dat gemeenten en provincies bij het uitoefenen van hun wettelijke taken als vergunningverlener soms een betere positie hebben in de strijd tegen de georganiseerde misdaad dan politie en justitie. Een voorwaarde is wel dat zij over de juiste informatie kunnen beschikken. Die informatie kan worden aangevraagd via het bureau Bibob . Dat heeft in het eerste jaar negentien adviesaanvragen gekregen. 'We hadden op meer aanvragen gerekend', stelt Kuipers. 'Maar de kwaliteit van de aanvragen is goed. In alle gevallen was er sprake van enig of ernstig gevaar voor misbruik.'

Integriteitsexpert Huberts noemt dat extra reden tot zorg. Hij vindt het aantal aanvragen erg laag. 'Als blijkt dat de aanvragen tot dit soort conclusies leiden, is het zorgelijk dat ruim de helft van de gemeenten geen gebruik maakt van de mogelijkheid om criminele antecedenten te onderzoeken.'