Weigerden vluchtelingen 'niet-halal' hulppakketten?

'Gelukszoekers weigeren hulppakketten want niet halal', twitterde PVV-leider Geert Wilders dinsdag verontwaardigd. 'Ongelooflijk. Allemaal terugsturen! #stopdeislamitischeinvasie'. In de bijbehorende video is te zien hoe aan de Macedonische grens een groep vluchtelingen achter prikkeldraad politieagenten met Rode Kruis-hulppakketten uitjoelt.

Het bericht telt inmiddels meer dan tweehonderd retweets, maar elders op internet werd de video een week eerder al misnoegd gedeeld. De islamitische vluchtelingen zouden de pakketten niet blieven omdat het voedsel niet halal is, of omdat er een rood kruis op de pakketten afgebeeld staat.

Uit de video zelf valt weinig op te maken over de beweegredenen van de hulpweigeraars. Waar komt deze verklaring vandaan? En klopt het wel?

Wat is de bron?

De door Wilders gedeelde video met in het Duits het onderschrift 'Asielzoekers weigeren hulppakketten van het Rode Kruis: 'Niet halal!'', is afkomstig van het YouTube-kanaal van ene 'Wiener Fritzl', die meerdere kritische video's over migratie en de islam heeft gedeeld.

Het filmpje is echter niet van hem, maar draagt het watermerk van Macedonische nieuwszender A1on.mk. In die versie van de video luidt het onderschrift, vertaald uit het Macedonisch, 'Migranten weigeren steun uit Macedonië'. Over de reden waarom wordt niet gerept, alleen in de - inmiddels verwijderde - reacties werd er druk op los gespeculeerd. Sommige reaguurders onderschreven de 'niet-halal'-lezing, terwijl anderen juist beweren dat het een reactie is op het brute politie-optreden een dag eerder.

Na een speurtocht op de website van A1on.mk vinden we het bijbehorende nieuwsbericht. Volgens het artikel kwamen de migranten in opstand omdat ze al een tijdlang in de regen stonden en hen de grensovergang van Griekenland naar Macedonië werd geweigerd, en daarmee ook de mogelijkheid een schuilplaats tegen de stortbui te vinden.

Klopt dit wel?

Het is misschien van belang iets meer te weten over de context van de video. De beelden werden geplaatst op 22 augustus, de piek van de Macedonische vluchtelingencrisis. Nieuwsitems van Al Jazeera en Channel 4 News uit dezelfde periode tonen de chaos rond de Grieks-Macedonische grens.

Migranten, voornamelijk vluchtelingen uit Syrië, rennen massaal de - voorheen open - grens over, terwijl de Macedonische politie probeert de stroom te stoppen met behulp van stungranaten. Dagelijks zouden duizenden mensen de grens bereiken, in de hoop via Macedonië de doortocht naar West- of Noord-Europa te kunnen maken.

A1on-journalist Predrag Petrovic was tijdens het vermeende 'no-halal'-incident ter plaatse in de grensstad Gevgelija. 'Het was de derde dag na het sluiten van de grens', licht hij toe in een e-mail. 'De vluchtelingen bevonden zich al drie dagen in het niemandsland tussen Griekenland en Macedonië. Ze stonden al meer dan twee uur in de regen, zonder beschutting.'

Er was veel onvrede, vertelt Petrovic, omdat het de meerderheid niet werd toegestaan de grens over te steken. 'De politie liet elke paar uur 200 tot 300 vluchtelingen door, zoveel als de capaciteit van de trein naar de Servische grens toelaat.' Toen de voedselpakketten van het Rode Kruis arriveerden weigerde de wachtende mensenmassa onder luid nee-geroep de hulp aan te nemen.

Laten we met deze kennis nog eens naar de video kijken, en vooral luisteren. 'Wiener Fritzl' schrijft in een reactie onder de door hem geplaatste video van A1on dat rond 00:21 te horen is hoe iemand roept: 'not halal!'. Dat zou inderdaad kunnen, maar het is niet goed te horen wat er precies wordt gezegd. Wel duidelijk hoorbaar is de kreet 'let us pass!', laat ons door.

Het Rode Kruis heeft zelf ook gereageerd op de video, en de geruchten dat de vluchtelingen de voedselpakketten weigeren omdat ze niet halal zouden zijn. De hulporganisatie bevestigt het verhaal van A1on; dat de vluchtelingen gefrustreerd waren door het sluiten van de grens en op dat moment geen hulp wilden, alleen toestemming om over te steken.

Bovendien, meldt het Rode Kruis, wordt er bij de selectie van hulpgoederen altijd rekening gehouden met de ontvangers. 'De voedselpakketten die in dit geval werden uitgedeeld, bestonden uit water, koekjes, ingeblikte vis, sap, thee, crackers, rozijnen, suiker, natte doekjes en plastic bekers. Geen van deze producten zijn niet-halal. De vluchtelingen weigeren de pakketten dan ook niet omdat ze niet-halal zouden zijn.'

De PVV heeft zelfs al eens over dit beleid geklaagd. In 2006 stelden Kamerleden Geert Wilders en Sietse Fritsma Kamervragen naar aanleiding van halal-voedsel op het kerstdiner van het Rode Kruis in Amsterdam.

Oordeel

Het is onmogelijk om precies na te gaan welke vluchtelingen om welke redenen de door de Macedonische politie aangeboden hulppakketten van het Rode Kruis weigerden. Dat er een paar 'not halal' riepen kunnen we niet uitsluiten.

Maar de enige bron is anoniem YouTube-commentaar en dus niet erg betrouwbaar. Ook voor de bewering dat de islamitische vluchtelingen niets wilden aannemen met een rood kruis erop is geen enkel bewijs te vinden. Wel zijn er genoeg indicaties dat er meer aan het incident vooraf ging en bovendien bevatten de pakketten helemaal geen voedsel dat niet halal is.

Bij elkaar opgeteld is de 'not halal'-lezing van de situatie toch het minst waarschijnlijk.