Wegpesten

Het is verbijsterend hoeveel onzin er geschreven wordt over de ruzie tussen Bos en de woningcorporaties. Consequent wordt gesuggereerd dat de schatrijke corporaties op een zak met geld van de gemeenschap zitten en weigeren het geld te gebruiken voor het doel waarvoor ze zijn opgericht, namelijk het goed huisvesten in betaalbare huurwoningen van mensen die zich geen koopwoning kunnen permitteren.

Waar het in dit conflict om gaat, is het financieren van het opknappen en nieuw bouwen van woningen in de achterstandswijken, waar minister Vogelaar prachtwijken van moet maken. Om de vermeende onwil van corporaties te compenseren wil Bos 750 miljoen per jaar van de corporaties heffen om een deel van het benodigde geld naar de staatskas te sluizen.

Waaruit bestaat eigenlijk de rijkdom van de corporaties? Corporaties hebben inderdaad een groot vermogen, maar dat geld hebben zij niet in kas. Dat zit in de 2,4 miljoen huurwoningen die zij exploiteren. Zij hebben bovendien meer dan 60 miljard euro geleend om die huizen te kunnen bouwen. Om hun vermogen te gelde te maken zouden zij hun woningen moeten verkopen, óf meer geld moeten lenen.

Om de herstructureringsactiviteiten van minister Vogelaar te financieren, moeten de corporaties weer vele miljarden lenen. Wat Bos in feite van de corporaties vraagt, is dat zij in de komende vier jaar 3 miljard euro meer lenen dan zij voor dat doel nodig hebben en dat geld aan hem afdragen, zodat hij het in de komende tien jaar kan doorsluizen aan die gemeenten waarin de probleemwijken liggen.

Onmiddellijk rijst de vraag waarom minister Bos het geld voor de herstructurering van de probleemwijken niet zelf leent. De staat heeft ook een enorm vermogen aan onroerend goed. Denk maar eens aan alle bezittingen van de Rijksgebouwendienst. Op dat bezit kan Bos ook makkelijk geld lenen. Tegen een lagere rente dan corporaties.

Bos wil dat niet omdat dan het financieringstekort op zijn begroting toeneemt. Hij wil dus dat de corporaties hun publieke taak met privaat geld financieren om te voorkomen dat hij zijn schuld moet vergroten. En daarbovenop moeten zij nog drie miljard extra privaat financieren om extra publieke uitgaven van de gemeenten te financieren. Het is in feite een enorme wisseltruc om te voorkomen dat publieke uitgaven via de staatskas moeten worden betaald.

Maar er is meer. Waarom wil Bos per se dat hij kan beslissen over de verdeling van de drie miljard euro die hij van de corporaties wil hebben? Het antwoord is dat hij met dat geld de wethouders in de gemeenten met de probleemwijken wil gerieven. Die hoeven dan niet meer met de corporaties te ruziën over uitgaven die de gemeente zou moeten doen voor de herstructurering, maar die ze liever de corporaties in de maag splitsen.

Bovendien slaagt Bos er zo tevens in dat geld van corporaties, in het landelijk gebied waar geen probleemwijken zijn, wordt overgeheveld naar grote steden. Bos kan er natuurlijk niets aan doen dat wethouders van volkshuisvesting op het platteland vaak lid zijn van het CDA en die in de grote steden van de PvdA.

De hierboven beschreven politieke trukendoos is niet abnormaal als het om (semi)overheidsuitgaven gaat. Er zijn veel manieren om met geld te schuiven. In dit geval kan het gedoe er toe leiden dat de mensen waarvoor het geld eigenlijk bedoeld is, de mensen in de probleemwijken, er niet of veel later van zullen kunnen profiteren. Want in normale omstandigheden duurt de planvorming in herstructureringsgebieden al irritant lang. Leg die planvorming ook nog eens onder de hypotheek van een structurele ruzie tussen overheden en corporaties en je hebt kans dat er niets meer van de grond komt.

Woningcorporaties zijn in de jaren tachtig verzelfstandigd om als maatschappelijke ondernemingen de sociale volkshuisvesting van de overheid over te nemen. Daarnaast ontplooien corporaties steeds meer activiteiten in de private sector. Zij krijgen geen subsidie meer en gaan straks ook gewoon vennootschapsbelasting betalen. Het wordt heel aantrekkelijk voor corporaties geleidelijk hun private poot verder uit te breiden en hun publieke poot te verkleinen. Wie bouwt er straks nog sociale huurwoningen?