'We zijn via het raam ontsnapt'

Hier, naast het goederenontvangstplein van het ziekenhuis, stroomt het water dinsdagochtend iets na zevenen volkomen onverwacht naar binnen. Zo'n 30 meter verderop, in een straat naast het ziekenhuis, is een transportleiding van het waternet beschadigd geraakt, mogelijk door werkzaamheden. Het water golft met grote kracht over straat, ook richting de onder de grond gelegen delen van het VUmc.

'Ik zat achter mijn bureau en ik dacht even: dit kan niet, ik droom', zegt een medewerker. Het water stroomt via de afrit van het plein naar beneden. Een chauffeur van een vrachtwagen met goederen kan niet meer wegkomen. Hij moet op het dak van zijn wagen wachten tot het water is gezakt. Met welke krachten de overstroming gepaard gaat, is te zien aan de deur van het postcentrum. Een ruit is eruit gedrukt, die erboven zijn gebarsten. Binnen geven modderranden op de muur aan dat het water tot zo'n halve meter hoog is gekomen.

Het VUmc besluit bijna onmiddellijk het bedrijfsnoodplan in werking te stellen. Er zijn cruciale functies getroffen, zoals het ketelhuis en de schakelkasten, die zich net als de linnenkamer, de beddencentrale, laboratoria, het mortuarium en de keuken in de verdiepingen onder de grond bevinden.

Ziekenhuis dicht

De stroom in een deel van het ziekenhuis wordt uitgeschakeld, waardoor tientallen patiënten van de intensive care moeten worden verplaatst. Ondertussen komen van alle kanten uit de regio ambulances aangesneld, die in een lange rij klaar staan, mochten patiënten naar andere ziekenhuizen moeten.

Hoe groot de gevolgen zijn van de overstroming maakt bestuursvoorzitter Wouter Bos van het VUmc begin van de middag bekend: het ziekenhuis gaat dicht. Het ketelhuis is dermate zwaar beschadigd geraakt dat de goede werking van de watervoorziening en de verwarming niet meer te garanderen zijn. 'Datgene wat je nodig hebt om een ziekenhuis te runnen, functioneert niet meer', zegt directeur medische zaken Piet ter Wee. 'Vijf hartpatiënten worden nu al geëvacueerd, net als 12 pasgeboren kinderen. Die gaan allemaal naar het AMC. De rest van de patiënten volgt vanmiddag en vanavond', zegt Bos.

Het is een geluk bij een ongeluk, maakt Ter Wee 's duidelijk, dat de lekkage zo vroeg heeft plaatsgevonden. 'We hadden 18 operatiekamers klaar voor vandaag, waar per kamer 3 of 4 operaties zouden plaatsvinden. Maar er was nog geen enkele operatie daadwerkelijk begonnen.'

Grote evacuatie-operatie

Vanaf een uur 's middags komt een ongekend grote evacuatie-operatie op gang. Het gebeurt zelden of nooit dat een heel ziekenhuis ontruimd moet worden. De ambulances, het ambulancepersoneel en de tientallen motoragenten die al vanaf 's ochtends staan te wachten komen nu van pas. Bijna 340 patiënten moeten het VUmc verlaten. Een aantal ervan kan naar huis, maar het grootste deel moet naar andere ziekenhuizen gebracht worden.

Het AMC maakt 's middags bekend 125 tot 150 bedden beschikbaar te hebben. Ook gaan er patiënten naar het Universitair Medisch Centrum en het militair hospitaal in Utrecht. Een team van artsen gaat mee. De ontruiming verloopt langzaam, omdat artsen bij iedere patiënt willen vaststellen welke zorg hij of zij nodig heeft en waar die het best kan worden geboden.

Moedeloos

De poliklinische afdelingen van het VUmc, waar dinsdagochtend de behandelingen nog doorgingen, komen in de loop van de middag steeds meer stil te liggen. Nieuwe patiënten worden niet meer aangenomen. 'We willen ons nu concentreren op het zo goed mogelijk overbrengen van de patiënten van het beddenhuis', zegt Bos. Tot wanneer het VUmc gesloten blijft, is nog onduidelijk. Het kan nog dagen duren voor het ketelhuis weer functioneert.

In de kelder stappen medewerkers, sommigen met kaplaarzen aan, wat moedeloos door het water. Waar te beginnen om deze enorme rotzooi op te ruimen? Ze hebben al wel het een en ander meegemaakt. In 2007 een brand in een operatiekamer, in maart dit jaar de grote stoomstoring die ook Schiphol plat legde. 'Ik werk hier nu 40 jaar', zegt een man hoofdschuddend, 'maar dit slaat alles.'