Watersnoodheld van Scharendijke redde tientallen dieren en gaf koningin Juliana nog een poot

De herdenking van de Watersnoodramp leidt tot veel aangrijpende persoonlijke verhalen. Maar het dorpje Scharendijke kent ook een positief verhaal: hond Bläsz redde tientallen koeien en kalveren van de verdrinkingsdood. Daarom krijgt hij nu een standbeeld op het dorpsplein.

‘Brouwershaven, stad aan het Grevelingenmeer, heeft een standbeeld van Jacob Cats, en Bruinisse, nog verder naar het oosten op Schouwen-Duiveland, een reuzenbeeld van een mossel’, zegt Arno de Jonge, secretaris van de dorpsraad van Scharendijke (1.300 zielen). Hij staat voor een nog met donker zeil ingepakt beeld op het Bethlehemplein, het onlangs gerenoveerde dorpsplein tegenover de kerk. ‘Maar waar kennen de mensen ons kleine dorp eigenlijk van, behalve vanwege de mooie ligging aan het Grevelingenmeer? Dus besloten we als dorpsraad: Scharendijke heeft een verhaal nodig.’

En dat verhaal is mooi en nog waargebeurd ook. Het gaat over een appenzeller sennenhond, Bläsz genaamd, die tijdens de Watersnoodramp in 1953 tientallen koeien en kalveren redde uit het wassende zeewater. Vrijdag wordt zijn standbeeld onthuld.

‘Eindelijk eens een positief verhaal over de ramp, geen tranentrekker’, onderstreept De Jonge (60). Bij de Watersnoodramp zeventig jaar geleden kwamen ruim 1.800 mensen en bijna 50 duizend dieren om het leven. Woensdag vonden op tientallen plaatsen in Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant herdenkingen plaats. Uit piëteit met de slachtoffers heeft de Scharendijkse dorpsraad de onthulling van het standbeeld twee dagen later gepland. ‘1 februari is voor de mensen, 3 februari voor de dieren’, aldus De Jonge.

Jonkheer

Het verhaal van Bläsz begint bij jonkheer Albert van Citters, die burgemeester van het naburige dorp Burgh was. Hij haalde na de Tweede Wereldoorlog twee appenzeller sennenhonden, een teefje en een reu, uit Zwitserland. Honden van dat ras werden in de Zwitserse Alpen, en met name in het kanton Appenzell, van oudsher ingezet voor het drijven en hoeden van vee op de bergweiden.

Burgervader Van Citters fokte een nestje pups, waarvan Bläsz er een was. Hij werd in 1951 aan een boer in Scharendijke verkocht. Toen diens boerderij tijdens de Watersnoodramp onder water liep, zette hij de koeienstal open en sneed de touwen door waaraan de dieren vastzaten. De boer hoopte de koeien naar de hoger gelegen dijk te kunnen drijven, maar de dieren waren niet in beweging te krijgen. Ze leken versuft en versteend van angst en kou, en verroerden geen poot.

Wat de boer en anderen op de dijk niet lukte, lukte Bläsz wonderbaarlijk genoeg wel. ‘Het was zijn instinct om vee te drijven’, vertelt kunstenares Miems van Citters (86), dochter van de oud-burgemeester, in haar eeuwenoude trapgevelhuisje annex atelier aan de Ring in Burgh. De hond waadde en zwom door het water naar de stal, beet de koeien in hun poot of staart en dreef hen telkens in groepjes richting de dijk. ‘Als er één koe in beweging komt, gaan er vaak meer mee’, aldus De Jonge.

IJskoud

Zo redde Bläsz op de eerste rampdag naar schatting 45 koeien en kalveren uit de boerderij van zijn baasje. Een dag later deed hij hetzelfde kunstje bij een buurman, waarbij hij nog eens tientallen stuks vee grotendeels zwemmend de weg wees naar de dijk. Urenlang zwoegde Bläsz in het ijskoude water. Daarna was hij uitgeput en kon hij bij de familie Van Citters op de hoger gelegen zandgronden van Burgh op krachten komen. ‘Hij was heel mager en ook wel een beetje down’, herinnert Van Citters zich. ‘Hij kreeg aardappels met jus om aan te sterken.’

De kunstenares, die gekleed in slobbertrui en spijkerbroek schalks erkent zelf officieel ‘een freule’ te zijn, was zeer vereerd toen ze van de Scharendijkse dorpsraad de opdracht kreeg om een standbeeld van Bläsz te maken. In haar eeuwenoude huis bomvol schilderijen en beelden laat ze de voorbeeldminiaturen zien die ze van papier-maché en was heeft geboetseerd. Het standbeeld, op ware grootte van het hondje, is in een werkplaats elders in brons gegoten.

‘Bläsz was een schat van een hond’, zegt ze. Hij was ook best een bekendheid na de ramp. ‘Bläsz heeft koningin Juliana zelfs een poot gegeven, toen zij in maart 1953 op bezoek was’, vertelt Van Citters. Ook ontving de hond een onderscheiding van de Huntingdon Dog Club in New York als ‘Honor Dog 1953’. Op het bijpassende beeldje staat gegraveerd: ‘Hero of Netherlands Floods saved many lives’.

Ook schonken fans uit Zwitserland hem een rijkversierde halsband met daarop afbeeldingen van koeien. Lang heeft Bläsz niet van zijn heldenstatus kunnen genieten: twee jaar later werd de hond, vier jaar jong pas, door een tractor doodgereden.

Dorpsraad

Op de verhoogde dijk aan het Grevelingenmeer laat secretaris De Jonge van de dorpsraad zien waar destijds de verdwenen boerderij van Bläsz stond. ‘Hierachter was dus de onstuimige zee en daar een paar honderd meter verderop beneden stonden de stallen’, gebaart hij. ‘Dat hondje heeft echt keihard moeten werken om het vee op de dijk te krijgen.’

De herdenking van de Watersnoodramp heeft dit jaar opmerkelijk veel aandacht gekregen, zowel op televisie als in kranten en andere media. Vooral de persoonlijke verhalen zijn aangrijpend en hartverscheurend. ‘Het verhaal van Bläsz is een lichtpuntje in alle ellende’, vindt beeldhouwster Van Citters, die zelf vrijdag aanwezig zal zijn bij de onthulling.

Ook het nationaal Watersnoodmuseum in Ouwerkerk zal vanaf volgende week aandacht besteden aan de Scharendijkse reddingshond. In een oral-historyfilmpje wordt zijn bijzondere verhaal verteld. Vooral bij kinderen zal zo’n dierenverhaal aanslaan en het goed doen, denkt museumdirecteur Siemco Louwerse: ‘Het onderwerp heeft een hoge aaibaarheidsfactor.’

De dorpsraad hoopt met het standbeeld voor Bläsz ook meer wandelaars, fietsers en andere toeristen naar het dorp te trekken. Want Scharendijke is nu vooral bekend als water- en duiksportcentrum, en bij de ouderen mogelijk als de plaats waar ooit het dolfinarium Dolfirodam was gevestigd.

‘Bläsz is de held van Scharendijke’, zegt De Jonge. ‘Zijn verhaal is ook een mooie, educatieve manier om die afschuwelijke ramp toegankelijk te maken voor kinderen. Misschien kunnen we later wel speciale knuffels laten maken van Bläsz.’