Wat valt er te doen aan de onderwijstweedeling?

Laat geen talent verloren gaan. Dat is al tientallen jaren het adagium van de Nederlandse onderwijspolitiek. Links en rechts hebben zo hun eigen gedachten over de maatschappelijke functie van het onderwijs. Maar dat arme en rijke kinderen dezelfde kansen moeten hebben op een opleiding die past bij hun mogelijkheden - daarover zijn we het allemaal eens.

Dat lijkt vanzelfsprekend. Maar dat is het niet. In landen als Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten is er een harde scheiding tussen enerzijds dure, private scholen voor de elite en publiek gefinancierde scholen voor de massa. Laten we dus voorzichtig zijn met de term 'tweedeling'. Die term werd deze week door Kamerleden en minister Bussemaker iets te gemakkelijk in de mond genomen.

Het mooie van ons stelsel is namelijk dat het, dankzij de vrijheid van onderwijs, de mogelijkheid biedt om scholen te stichten voor elk wat wils. Dat geldt voor scholen naar levensbeschouwelijke gezindte, maar net zo goed voor bijvoorbeeld de Steve Jobsscholen-met-de-iPad.

'Verheffing'

Voor elk wat wils betekent ook: onderwijs dat tegemoet komt aan de ambities van veeleisende ouders en leerlingen. Zij houden de leraren scherp - en daarvan profiteren ook de leerlingen van minder goedgebekte en opgeleide ouders. De Britten hebben spijt van de afschaffing van de grammar schools, de openbare gymnasia die talent uit achtergestelde milieus de kans gaven tot de top van de sociale pyramide door te dringen zonder zich in de schulden te steken.

Maar het kan altijd beter. Vooruitlopend op het onderzoek dat Bussemaker laat doen naar de selectiviteit van het onderwijs, moeten leerlingen weer in staat worden gesteld opleidingen te stapelen. 'Opstromen' naar hogere schooltypen is de beste manier voor de 'verheffing' waarvan Bussemaker de mond vol heeft. De citotoets moet in ere worden hersteld, omdat basisschooldocenten de neiging hebben talent uit migrantenmilieus te onderschatten.

Wie het heeft over 'selectiviteit' bevestigt daarmee impliciet het vooroordeel dat beroepsonderwijs inferieur zou zijn aan algemeen vormend onderwijs. Dat vooroordeel wordt het beste bestreden door, bij het toekennen van financiële en andere middelen, prioriteit te geven aan de versterking van het beroepsonderwijs op alle niveaus.