Wat gaat het worden in 2022: meer of minder corona?

Voorspellingen zijn van alle tijden, en berusten vaker op geluk dan wijsheid. Maar virologen die verkeerd gokken, krijgen harde verwijten. Tegelijkertijd lijken Nederlanders zich collectief aan te passen aan Het Virus in de wereld.

Het Orakel van Delphi was goed in voorspellingen, vakspecialisten zijn dat doorgaans niet. Dat is handig om voor ogen te houden als deskundigen ons vertellen wat voor jaar 2022 gaat worden. Veel vakspecialisten hekelen voorspellingen. Een tijd terug vertelde Alfons Lammers, emeritus hoogleraar Amerikaanse geschiedenis, in de Volkskrant over zijn ergernis dat media hem altijd maar weer vroegen wat er in de VS zou gáán gebeuren. ‘Nou, dat wéét je dus niet. Dan kun je er hooguit als een willekeurige voorbijganger een slag naar slaan.’ Collega’s die wel van alles durfden te voorspellen, vervulden hem met plaatsvervangende schaamte. ‘Als ik Rob de Wijk met grote stelligheid van alles hoor beweren, dan denk ik: kom op, dat kun je niet menen.’

Je hebt trendvoorspellers als Lidewij Edelkoort die ontwikkelingen vaag kunnen voelen aankomen. Concrete voorspellingen die achteraf juist bleken, kwamen vaak van niet-deskundigen. Menige voetbalpoule werd gewonnen door degene die er het minste verstand van had. Op de universiteit van Princeton stelde een aap die pijltjes gooide naar koerspagina’s net zulke goede beleggingsportefeuilles samen als beursexperts. Het succesvolle Nederlandse beleggersplatform Beursgorilla hanteert als adagium: ‘Nul procent wijsheid en honderd procent geluk.’

Astrologie

Toch heb je veel mensen die met beleggingsadviezen hun geld verdienen. Voor inzicht in de toekomst bestaat overal en altijd een grote markt. Op sociale media en in talkshows regent het voorspellingen. Misschien speelt mee dat mensen tegenwoordig zo makkelijk met verkeerde voorspellingen wegkomen, met dank aan afnemende aandachtspannes. Derk Jan Eppink en Eva Jinek, om er maar enkelen te noemen, voorzagen vijf jaar terug dat de toen net gekozen Trump zich waardig en presidentieel zou gedragen en dat was zo weer vergeten. Je kunt opperen dat veel talkshowgasten voorspellingen zien als een soort astrologie. Het is leuk om je ermee in te laten en het is niet erg als het achteraf onzin blijkt.

Eén groep vakspecialisten kreeg het afgelopen jaar wel harde verwijten dingen niet goed te voorzien: de virusdeskundigen. De virologie is een hardere wetenschap dan de economie of de politicologie. Inzake de vraag hoe dingen verder zouden gaan, bleken vakspecialisten niet minder onmachtig dan hoogleraren Amerikaanse geschiedenis.

Leren surfen

Ook virusdeskundigen zijn geen toekomstdeskundigen. Er zijn virologen die aan talkshowtafels graag gokjes wagen welke mutaties SARS-CoV-2 in 2022 zal ondergaan, de meesten doen dat niet, die zeggen ons wat we zelf ook wel weten: dat Het Virus in 2022 hoe dan ook zal muteren en onder ons zal blijven. Dat weten we even zeker als dat de opwarming van de aarde in 2022 zal doorgaan, Republikeinen het presidentschap van Joe Biden zullen blijven ondermijnen, het China van Xi agressiever zal worden, Poetin rancunepolitiek zal blijven bedrijven, mensen overal ter wereld dagelijks gemiddeld nog meer tijd online zullen doorbrengen dan in 2021 en aan het eind van jaar ondanks bezwaren tegen de mensenrechtensituatie naar het Wereldkampioenschap Voetbal in Qatar zullen kijken. Ook dan zal covid-19 nog invloed hebben op ons dagelijks leven. Maar hoeveel?

Van moleculair bioloog Jon Kabat-Zinn, grondlegger van de mindfulness, is een aan het taoïsme ontleende wijsheid die je tegenwoordig ook op tegeltjes ziet: ‘Je kunt de golven niet stoppen, maar je kunt wel leren surfen.’ Een variatie daarop luidt: Coronagolven laten zich niet voorspellen, maar er valt op te surfen, en de meeste Nederlanders zijn daar de laatste twintig maanden beter in geworden.

Agressieve minderheid

Het is al vaak geconstateerd dat een verbaal en soms ook fysiek agressieve minderheid de aandacht flink kan afleiden van ‘wat er ondertussen ook nog gebeurt’. Op sociale media worden het OMT, het RIVM en de GGD verwenst. Er worden virologen en politici met de dood bedreigd. Er zijn met tussenpozen geweldsuitbarstingen op straat. ‘Wat er ondertussen ook nog gebeurt’, is dat de meeste Nederlanders met dat virus leren leven. De frustratietolerantie van mensen laat zich niet met een thermometer tot op de komma nauwkeurig vaststellen. Het is geen kwaliteit die op straat in het oog springt. Maar veel mensen geven er blijk van, opvallend vaak mensen uit categorieën die van de coronatijd extra veel schade ondervinden, zoals scholieren en zzp’ers. Typerend was het woord ‘coronaknop’ dat een scholier muntte: als het inzake de besmettingen weer tegenzit, zet je die knop om en probeer je het beste van je leven te maken ‘in de coronastand’.

Nergens ter wereld ontwikkelen mensen improvisatie- en incasseringsvermogen als er nooit een beroep op wordt gedaan. In landen waar chaos en onzekerheid aan de orde van de dag zijn, worden mensen dagelijks getraind in frustratietolerantie. Nederland behoorde vóór de pandemie begon tot ’s werelds meest bevoorrechte landen. Ook in zulke landen kennen inwoners grote persoonlijke tegenslagen – deze pandemie is in Nederland de eerste grote collectieve tegenslag in driekwart eeuw. Er is veel aandacht geweest voor collectieve frustratie, collectief verzet en collectieve ontkenning. Ondertussen geeft een groot deel van Nederland blijk van collectief aanpassingsvermogen, collectieve veerkracht en collectief improvisatietalent.

Optimistische deskundigen

Deskundigen van de optimistische soort voorspellen dat de invloed van covid-19 op ons leven in 2022 snel zal afnemen. Het is goed mogelijk dat het virus naar onschuldigere varianten muteert. Ondertussen groeit het aantal mensen dat een boosterprik heeft gehad. Binnenkort kun je naar de apotheek voor coronapillen. Je kunt misschien ook, voorzichtig, voorspellen dat de meeste Nederlanders, zij het niet allemaal, hun leven in 2022 minder zullen laten bepalen door de onvoorspelbare wegen van dat virus.