Wat gaat het Nederlandse leger doen in Irak?

Waarom neemt Nederland de wapens op tegen IS?
Enerzijds wil Nederland een bijdrage leveren aan stabiliteit in Irak, anderzijds meent het kabinet dat IS moet worden bestreden omdat het islamitisch kalifaat aantrekkingskracht uitoefent op Europese moslims. Vicepremier Lodewijk Asscher sprak vanavond over 'de onthoofdingen, de massa-executies, de ontredderde vluchtelingen die op onze netvliezen staan gegrift'. Het kabinet geeft met de militaire bijdrage gehoor aan de oproep van de Amerikaanse president Obama een internationale vuist te maken tegen IS. Asscher: 'We staan aan de kant van de Amerikanen.'

De vicepremier stelde dat de dreiging van IS niet ophoudt bij de grenzen van Irak en Syrië. De vrees leeft onder Nederlandse politici dat Nederlandse moslims die zijn afgereisd naar het Midden-Oosten om zich aan te sluiten bij IS bij terugkomst hier aanslagen zullen plegen. IS heeft volgens Asscher 'de ambitie om wereldwijd de aanval te openen op onze manier van leven'. In de Artikel 100-brief aan de Tweede Kamer schrijft de regering: 'De ring van instabiliteit aan de buitengrenzen van de EU en het NAVO-bondgenootschap, en de aantrekkingskracht hiervan op ingezetenen van de EU, zorgt ervoor dat de dreiging van ISIS ook binnen Europa toeneemt.'

Het doel is dus tweeledig: de opmars van IS in Irak stoppen en de dreiging van IS richting de rest van de wereld indammen.

Hoeveel materiaal en manschappen stuurt Nederland?
Het kabinet heeft besloten om met acht F-16's deel te gaan nemen aan de luchtaanvallen op IS-doelwitten in Irak. Zes toestellen kunnen in actie komen, twee vliegtuigen gaan mee als reserve, mochten andere toestellen in technische problemen komen. Aan bemanning en militaire ondersteuning reizen zo'n 250 militairen mee.

Ook stuurt Nederland maximaal 130 militaire trainers die Iraakse soldaten en Koerdische strijders gaan opleiden en ondersteunen bij hun strijd tegen de islamitische terreurbeweging. Onder geen beding zullen Nederlandse militairen betrokken raken bij gevechten op de grond, zei minister Jeanine Hennis van Defensie vanavond. De training van Irakezen en Koerden zal buiten conflictgebied plaatsvinden.

In totaal gaat het dus om acht straaljagers en 380 militairen.

Wanneer vertrekken de Nederlandse F-16's en hoe lang blijven ze?
De gevechtsvliegtuigen kunnen over een week de eerste bombardementen op IS-doelwitten uitvoeren, zei Hennis. De F-16's en militairen zullen waarschijnlijk in Jordanië worden gestationeerd. Dat land is een van de vijf Arabische landen die de Verenigde Staten steunen in de strijd tegen IS in Syrië.

Nederland stelt de F-16's beschikbaar 'voor maximaal een jaar', schrijft het kabinet. Ook de training van Irakezen en Koerden moet een jaar gaan duren. Nederland gaat uit van de Amerikaanse schatting dat 'het breken van de militaire kracht van IS op de korte termijn' zes tot twaalf maanden gaat duren. Minister Hennis houdt daarbij echter het voorbehoud dat 'het campagneplan voor de strijd tegen IS nog in ontwikkeling is'.

Begindatum: oktober. Einddatum: gestreefd wordt naar eind september 2015.

Wat gaan de F-16's precies doen in Irak?
Kortweg: bommen gooien op IS. Het doel is om 'tactische locaties van IS' te bestoken, bijvoorbeeld 'kampen of command and control installaties'. Die luchtaanvallen worden uitgevoerd met 'precisiewapens'. 'Deze kunnen worden ingezet tegen doelwitten waarvan de exacte locatie vooraf bekend is of met behulp van doelaanwijzing op de grond of in de lucht'. Ook gaat Nederland luchtsteun bieden aan Iraakse en Koerdische strijdkrachten tijdens gevechtsoperaties tegen IS.

Onder leiding van de Amerikanen wordt 'het luchtwapen' (de F-16's , red.) gecoördineerd vanuit het 'Joint Forces Air Component Command' in Koeweit. In dit commandocentrum worden ook Nederlandse staffunctionarissen aangesteld.

De 130 Nederlandse trainers gaan trainingen verzorgen 'in kazernes en op trainingslocaties in delen van Irak die niet in handen zijn van IS'. 'De Nederlandse trainers gaan niet mee als mentoren in gevechtssituaties. Van combat boots on the ground is derhalve geen sprake.'

Oftewel: de F-16's gaan kampen en commandocentra van IS vernietigen en de Koerden en Irakezen voorzien van luchtsteun.

Waarom wel bombarderen in Irak, maar niet in Syrië?
Omdat de Iraakse regering om steun heeft gevraagd en de Syrische regering niet. Het kabinet beschouwt de regering in Bagdad als 'legitiem' en het Iraakse verzoek bij de VN om militaire steun in de strijd tegen IS dus als een juridisch mandaat, 'een rechtsgrond voor de inzet van Nederlandse militairen in Irak'.

Een dergelijk mandaat ontbreekt voor het Amerikaans optreden (in samenwerking met vijf Arabische landen) in Syrië. Over de vraag of er een volkenrechtelijk mandaat is voor militaire inzet in Syrië bestaat 'momenteel geen internationale overeenstemming', schrijft het kabinet. Nederland heeft echter wel begrip voor de Amerikaanse inspanningen. 'In de praktijk zijn er geen grenzen meer tussen Irak en Syrië en bestaat het risico dat IS vanuit Syrië een directe bedreiging vormt voor Irak.'

Wat de zaak ook bemoeilijkt: de Syrische president Assad lijkt de Amerikaanse bommen te verwelkomen, maar Nederland doet liever geen zaken met de dictator, die sinds 2011 de opstand tegen zijn regime met grof geweld de kop indrukt.

Het kabinet schrijft dat de Amerikanen het argument 'collectieve zelfverdediging' gebruiken om IS ook in Syrië aan te vallen. Aan deze redenatie kleven volgens Nederland juridische haken en ogen. Premier Rutte en zijn team hebben geleerd van het verleden: ze willen niet, zoals in 2003 toen de VS Irak binnenvielen om Saddam Hussein aan te pakken, steun verlenen aan een oorlog om achteraf te leren dat de argumenten daarvoor ongegrond waren. 'Op dit moment valt niet met stelligheid te zeggen of er sprake is van zelfverdediging als volkenrechtelijk mandaat. De Nederlandse inzet is hierom nu beperkt tot Irak.'

Hoeveel gaat het kosten?
De regering schrijft: 'Bij een missieduur van twaalf maanden met F-16's en trainingsteams zijn de kosten naar verwachting ruim 150 miljoen euro.' Een grote hoeveelheid geld, maar in termen van overheidsuitgaven een kostenplaatje dat te overzien is. Op het totale budget van 260 miljard dat het kabinet volgend jaar verwacht uit te geven, zijn de kosten van deze missie slechts een fractie. Minister Hennis spreekt voor deze operatie onder andere het overheidspotje HGIS aan, waaruit ook een deel ontwikkelingssamenwerking wordt bekostigd en zowel Buitenlandse Zaken als Defensie kan putten.

undefined