Was Iakli I. de bewaker van het geldpakhuis van een criminele Dagobert Duck, of slechts een onwetende dakloze?

‘In twee maanden tijd zijn er bij u thuis 230 duizend geldbiljetten door telmachine gegaan. Dat is veel. Dat is uren werk. Die geldtelmachine is eindeloos gebruikt. En u zegt: ik heb niets gezien en niets gehoord. Maar u zegt ook: ik was bijna altijd thuis.’

Hoe kan dat?, wil de Rotterdamse rechter woensdag weten. ‘Ik ging naar mijn kamer als er anderen in de woning kwamen. Dan trok ik mijn katten mee en zette ik een koptelefoon op om naar de NPO te kijken’, antwoordt Iakli I.

Groot nieuws

De magere dakloze was afgelopen voorjaar groot nieuws. In het Eindhovense appartement waar de 36-jarige Georgiër, samen met zijn drie katten Poema, Smokey en Judy verbleef, werd 12,5 miljoen euro aan contanten gevonden. Het was de grootste geldvangst op één locatie in Nederland ooit. De 300 duizend biljetten waren vacuüm verpakt, verborgen in grote boodschappentassen in een geheime inloopkast. Gewicht: 255 kilo. Daarnaast werden er twee vuurwapens gevonden, samen met een kilo cocaïne.

De zaak kwam aan het licht als gevolg van het grootschalige, internationale, EncroChat-onderzoek. In juli maakte de politie bekend dat rechercheurs binnen waren gedrongen bij deze versleutelde berichtenservice en wekenlang geheime chatberichten van zware criminelen hadden meegelezen. Het onderzoek leverde een schat aan bewijs op. Bovendien konden dankzij de hack liquidaties, martelingen en ontvoeringen worden voorkomen, werden er in meerdere landen ruim honderd verdachten gearresteerd en kwamen er misdrijven aan het licht waar justitie anders mogelijk nooit op was gestuit.

Cryptotelefoon

Zo ook de zaak van Iakli I. Volgens het OM bewaakte de dertiger in het centrum van Eindhoven ruim twee maanden lang een appartement dat dienstdeed als een soort betalingskantoor voor de onderwereld. I., die niets over anderen wil verklaren, zou via een cryptotelefoon opdrachten hebben gekregen. ‘Hij nam geld in, moest geld tellen en in opdracht gaf hij geld mee aan anderen. Hij had miljoenen voorhanden, en verhult van wie het geld was’, aldus de aanklager.

Zijn zaak is een van de eerste EncroChat-zaken die inhoudelijk wordt behandeld. In september veroordeelde de Amsterdamse rechtbank al een andere verdachte wegens witwassen. Hij had meer dan een miljoen aan contanten verstopt – onder meer in de pluizenfilter van de droger.

‘Dik appartement’

Maar I. zegt niks van witwassen te weten. Naar eigen zeggen betrok hij het appartement in februari van dit jaar – kort nadat hij opnieuw dakloos was geworden wegens geldproblemen. Uit chatberichten blijkt dat zijn katten ‘het super naar hun zin hadden’ in zijn ‘dikke appartement’. Alleen, geeft I. aan de rechter toe: het gratis appartement had wel een keerzijde. Aan zijn verblijf waren door ‘een onbekende’ voorwaarden verbonden. Zo mocht hij de woning niet verlaten. En alleen onder begeleiding mocht hij soms boodschappen doen.

Hoe hij aan het appartement kwam?, wil de rechter weten. ‘Ik ben een café in Eindhoven binnengestapt en ik heb rondgevraagd of iemand een goedkope woning had.’ Na doorvragen blijkt dat hij het ‘zogenaamde café’ binnenstapte op ‘advies van een vriend’. Meer wil hij er niet over vertellen.

Het klinkt best dubieus, concludeert rechter. ‘Meestal kost een kamer of een woning geld.’ Maar volgens I. was de nood hoog. Hij en zijn katten hadden onderdak nodig. ‘Het was coronatijd.’

Misdaadgeld

‘De lockdown kwam pas in maart’, constateren de rechters, die vragen blijven afvuren op de verdachte. ‘U woonde dus in het pakhuis van Dagobert Duck. Alleen was het pakhuis niet van oom Dagobert.’ Van wie dan wel?, willen ze weten. Maar I. wil niets meer vertellen. ‘Het is angst. Ik weet inmiddels met wie ik te maken heb gehad. Een verkeerde verklaring kan ernstige consequenties hebben.’

Wat het OM betreft is het duidelijk: I. faciliteerde criminelen door misdaadgeld te bewaken. ‘De georganiseerde misdaad draait op dit geld. Geld is de motor van de onderwereld en het ondergronds kunnen verplaatsten van misdaadgeld is daarbij van groot belang’, aldus de aanklager. ‘De verdachte wist ervan en kon erover beschikken.’ Wat haar betreft moet I. hiervoor 6 jaar de cel in.

Kapotte broek

Een veel te hoge strafeis, riposteert I.’s advocaat. ‘Toen mijn cliënt werd aangehouden droeg hij een kapotte broek en kapotte schoenen. Hij miste een tand, en kon niet eens 450 euro betalen voor het verlengen van zijn verblijfsvergunning.’ Wat de raadsman betreft moet I. worden vrijgesproken. Dat de dertiger in het appartement verbleef, staat vast. ‘Maar dat wil niet zeggen dat hij wist wat er allemaal in de woning gebeurde.’

‘U staat diametraal tegenover elkaar’, concludeert de rechter aan het eind van de zitting. ‘Maar dat hoort ook zo in een beetje strafzaak.’ Op 18 november doet de rechtbank uitspraak