Waarom we weinig meer horen van vicepresident Kamala Harris

‘Hoewel ik misschien de eerste vrouw in deze functie ben, zal ik niet de laatste zijn’, zei Harris vorig jaar in haar overwinningstoespraak, ‘want elk klein meisje dat vanavond kijkt, ziet dat dit een land van mogelijkheden is’.

De jubelstemming rond de inauguratie van de 57-jarige Democratische senator uit Californië bleek van korte duur. Tien maanden later zorgt de op een na machtigste Amerikaan voor veel gejammer onder kiezers, want: wáár is ze? Waarom horen we toch zo weinig van Kamala Harris?

Conservatieve media vallen haar constant aan. Harris zou onzichtbaar zijn, te weinig doen aan de crisissituatie aan de grens met Mexico. Als ze dan wel ergens verschijnt, lacht ze volgens hen te veel.

Dit heeft een weerslag op haar waarderingscijfers, die zijn laag: slechts 42 procent van de Amerikanen vindt dat ze goed bezig is. Iets meer dan de helft, 51,9 procent, is ronduit ontevreden over de vicepresident, aldus onderzoeksbureau YouGov. De laatste Amerikaanse vicepresident die slechter scoorde dan Harris was Dick Cheney, de tweede man van president George W. Bush.

Waarom stelt Kamala Harris schijnbaar zoveel kiezers teleur? Is ze daadwerkelijk verstoppertje aan het spelen met de Amerikanen, of lijkt dat alleen maar zo?

1. Ze ging niet meteen naar de grens

In de Texaanse stad El Paso, aan de grens met Mexico, loopt het al maanden uit de hand. Vele duizenden migranten proberen de oversteek te maken naar de Verenigde Staten. Aan Harris de taak om de fors gestegen aantallen migranten terug te dringen. Als vicepresident heeft ze de migratieportefeuille gekregen, een van de zwaarste dossiers, waarop ze veel kritiek krijgt.

‘Kamala Harris al 93 dagen niet aan de grens geweest’, kopte Fox News in juni. Waarom wilde ze toch geen poolshoogte nemen in Texas? ‘Ik ben ook nog nooit in Europa geweest’, antwoordde ze wat geïrriteerd toen een journalist haar die vraag stelde.

‘Dat was niet handig van Harris’, zegt Elaine Kamarck van denktank Brookings Institution. ‘Maar de aanval was overdreven. Haar taak was niet om naar het grensgebied te gaan. Haar taak was om migratie in de herkomstlanden te ontmoedigen.’ De afgelopen maanden heeft Harris onder anderen gesproken met de leiders van Guatemala en Nicaragua. Ze probeert corruptie in de regio aan te pakken, en kleine ondernemers te steunen om werkgelegenheid te creëren. Er is ruim 250 miljoen euro voor vrijgemaakt.

‘Dat Biden haar zo’n grote portefeuille heeft gegeven toont aan dat hij vertrouwen in haar heeft’, zegt Kamarck, tevens docent aan de Harvard Kennedy School of Government. Maar in de migratiepolitiek valt voorlopig weinig eer te behalen voor Harris. Republikeinen vinden haar niet streng genoeg, sommigen van haar eigen partijgenoten juist té streng. Zeker als een kind van migranten.

2. Torenhoge verwachtingen

De hoge verwachtingen waarmee Harris begon als vicepresident hebben haar werk bemoeilijkt, zegt Marcia Godwin, als politicoloog en ‘Kamala Harris-watcher’ verbonden aan de Universiteit van La Verne in Californië. Nu moet ze die allemaal waarmaken, met beperkte middelen. Haar agenda wordt bepaald door het Witte Huis. Het is haar belangrijkste taak om bij te dragen aan het succes van Joe Biden, zonder al te veel spektakel. Presidenten willen niet overschaduwd worden door hun ‘veep’.

‘Als vicepresident is zichtbaarheid een groot dilemma’, zegt Kamarck van Brookings. Ze maakte het van dichtbij mee toen ze onder Bill Clinton voor vicepresident Al Gore werkte. ‘Ben je té zichtbaar, dan wordt de president boos. Ben je onzichtbaar, dan denken mensen dat je niet genoeg doet.’

Hoe de relatie tussen Biden en Harris achter de schermen is, is onbekend. ‘Vaak lees je jaren later in politieke memoires pas hoeveel invloed een vicepresident had op het beleid van de regering en hoe goed de twee het met elkaar konden vinden.’

3. Ze is een vrouw, en ook nog eens zwart

Kamala Harris is zwart én vrouw én heeft een Indiase moeder. Een kandidaat dus die kiezers uit verschillende gemeenschappen aantrekt. Het gevolg is dat al die groepen, die diverse delen van het electoraat vertegenwoordigen, iets van haar willen, zegt Donna Patterson, die leiding geeft aan de Politicologie-afdeling van de Delaware State University. ‘Ze zijn het misschien eens over Harris, maar de een is Democraat, de ander Republikein, of onafhankelijk.’ Zo is het makkelijk om vroeg of laat teleurgesteld te raken in iets dat Harris doet.

Henry Fernandez, directeur van het African American Research Collaborative dat onderzoek doet naar de politieke positie van Afro-Amerikanen, denkt dat Harris’ geslacht en huidskleur meespelen. ‘Het is reden voor conservatieve media om haar nauwlettend in de gaten te houden’, zegt hij. ‘De Republikeinse achterban wordt snel opgehitst door negatieve verhalen over een zwarte politica.’ In de zomer verschenen artikelen over spanningen in haar team. Fernandez: ‘Who cares wat er in dat team gebeurt? Toen Obama begon zagen we dat ook. Als eerste zwarte man kon hij meer fout doen dan Biden nu als president.’

4. Het land is extreem gepolariseerd

Het zijn geen gemakkelijke tijden om een land als de Verenigde Staten te leiden. De economie staat er niet goed voor, er zijn raciale spanningen en conflicten tussen gevaccineerden en vaccinatieweigeraars. Kwesties die tot polarisatie leiden en het werk van de president en dus ook de vicepresident bemoeilijken. ‘We moeten niet vergeten dat een groot deel van de Republikeinen nog steeds denkt dat de verkiezingsuitslag van vorig jaar november niet klopt’, zegt Henry Fernandez. Die kiezers zien Donald Trump als eigenlijke winnaar van de presidentsverkiezingen. ‘Het zou voor iedere politicus moeilijk zijn om in zulke tijden vertrouwen op te bouwen.’

Verbetering: In een eerdere versie van dit verhaal stond dat Kamala Harris een Zuid-Oost-Aziatische achtergrond heeft. Dat klopt niet. Ze heeft een Zuid-Aziatische achtergrond.