Waarom omstreden motorclubs steeds vaker criminelen aantrekken

'Je moet het meer zien zoals... eh... ken je de rotary?' Een tijd geleden luisterde de politie een gesprek van twee verdachten af. Moesten ze zich wel of niet aansluiten bij een motorclub?, was de vraag. 'Je geeft 15 procent af en dan is het goed', zei de ene verdachte tegen de andere. Je moet het zien als 'de rotary', een club waar 'zakenlui bij elkaar komen en een feest hebben', vervolgde hij. 'Die kan iets voor die betekenen en die weer iets voor die.' En dat niet alleen: als je bij een club bent, 'dan weet je dat een ander je niet kan bezeiken'.

De motorclub als rotary voor criminelen. Veel treffender had de politie het zelf niet kunnen formuleren. Want, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden en onderzoeksinstituut Politie en Wetenschap dat vandaag verschijnt: de zogeheten outlaw motorclubs (omg's) trekken steeds vaker criminelen aan. En dat terwijl justitie de afgelopen jaren juist veel moeite deed om lidmaatschap te ontmoedigen. Wie gesignaleerd wordt met een hesje van een omstreden motorclub, wordt genoteerd en kan rekenen op extra aandacht van onder meer de politie, de gemeente en de Belastingdienst.

'Het druist in tegen de verwachting. Je zou denken dat het als crimineel verstandig is onder de radar te blijven', zegt onderzoeker Arjan Blokland. In september publiceerde hij cijfers over het aantal leden van omstreden motorclubs met een strafblad. Wat bleek: ruim 85 procent had antecedenten. Eenderde van de leden heeft meer dan tien veroordelingen. De onderzoeker baseert zich op politiebestanden: daarin staan 1.600 geregistreerde leden bij 13 omstreden clubs.

Tweedeling

In het nieuwe onderzoek wordt dieper ingegaan op die cijfers. Daaruit blijkt dat er een tweedeling is ontstaan. Met aan de ene kant de 'conservatieve' clubs, zoals de Black Sheep en Veterans. En aan de andere kant snelle groeiers en nieuwkomers, zoals No Surrender, Bandidos en Satudarah. Vooral deze laatste drie trekken leden aan die al een strafblad hebben. 'Dit kan duiden op selectie', aldus het onderzoek. 'Juist personen met een crimineel verleden voelen zich aangetrokken tot lidmaatschap, worden geaccepteerd of geworven als lid.' De nieuwe aanwas scoort hoog als het gaat om georganiseerde criminaliteit, zoals drugshandel.

'Mogelijk is het imago van een omstreden motorclub voor sommige types juist aantrekkelijker geworden door alle aandacht van justitie en de media', verklaart Blokland. Of wegen de voordelen van zo'n lidmaatschap nog altijd op tegen de nadelen. Zo kun je als lid voordeel hebben van de 'power of the patch', de uitstraling die een hesje van een motorclub met zich meebrengt. 'Het is een groot voordeel als je als crimineel zaken doet en aangesloten bent bij zo'n netwerk. Je koopt veel mankracht, veel spierballen', zegt Kas Donkers, motorclubspecialist van de politie West-Brabant en Zeeland.

Een ander voordeel: de vestigingsplaatsen in het buitenland. Sommige clubs hebben afdelingen geopend in landen als Spanje, Marokko, Turkije en Suriname. In de ogen van justitie is dat geen toeval. 'Bij hun keuze voor vestigingsplaatsen zie je bepaalde drugscorridors terugkomen. Ze gaan nu vooral richting Scandinavië. Dat is een interessante afzetmarkt. In sommige landen trekken de motorclubs bovendien geen bikers aan als leden, maar lokale gangs', zegt Donkers. Dit beeld werd twee weken geleden bevestigd in De Telegraaf door drie oud-leden van No Surrender. Buitenlandse uitbreidingen dienen om steunpunten te vergaren voor drugshandel, stelden zij. Het is een beschuldiging die door de topman met klem wordt ontkend.

'Conservatieven'

De snelle groei van clubs zoals Satudarah en No Surrender heeft nog een consequentie, aldus de studie van Politie en Wetenschap en de Universiteit Leiden. 'Technische kennis van een motor, het überhaupt hebben van een motor en het erop kunnen rijden zijn geen eisen meer voor lidmaatschap', zegt Blokland. Dat vergroot de tweedeling in de wereld van de outlaw motorclub. Bovendien rijst de vraag: horen alle omg's nog wel op de lijst thuis? Want, blijkt uit het onderzoek van Blokland: lang niet alle motorclubs die het stempel 'outlaw' dragen, hebben leden die zich bezighouden met georganiseerde misdaad.

Zo blijkt dat leden van kleine clubs zoals de Veterans en Black Sheep zelden of nooit veroordeeld zijn voor georganiseerde misdaad. Het zijn de 'conservatieven': motorliefhebbers van het eerste uur die zich aangetrokken voelen tot het testosteronrijke, avontuurlijke leven op de Harley. Het type dat niet vies is van een knokpartijtje, maar het liefst op zijn grote motor tochten maakt met gelijkgestemden. Leden van die clubs hebben soms wel veroordelingen, maar dan gaat veelal het om verkeersdelicten of verstoring van de openbare orde. Ze staan op de outlawlijst omdat ze voorheen lid waren van de Raad van Acht - een overleg van outlaw motorclubs dat in 2011 is opgeheven. Of omdat ze een zogenoemde 1 procent patch droegen - een symbool dat erop duidt dat de club zich niet aan de overheidsregels houdt.

Voor hen moeten de ontwikkelingen ook een doorn in het oog zijn, stelt Donkers. Ze zien tradities verwateren door de 'parasieten die de structuur van de motorclub misbruiken voor hun criminele activiteiten'. Zo observeerde Donkers laatst een clubavond van een omstreden motorclub. 'Slechts één lid kwam op de motor. De rest kwam met de auto. Een vent van 2 bij 2 meter haalde zijn vestje uit de achterbak en liep het clubgebouw binnen. Dat is het niveau van de motorclub in Nederland van het moment. Het heeft niks meer te maken zijn met biker zijn. Het is uiterlijke schijn geworden, een dekmantel.'

Woensdag beslist de Utrechtse rechter of motorclub Bandidos verboden moet worden. Volgens justitie is de club een criminele organisatie en een gevaar voor de openbare orde. De club zou geweld verheerlijken en criminaliteit faciliteren - beschuldigingen die de club met klem ontkent.

Het is de tweede keer dat justitie probeert een zogenoemde outlaw motorgang te laten verbieden. Een lange juridische strijd tien jaar geleden mondde uit in een deceptie. In 2009 oordeelde de Hoge Raad dat de Hells Angels niet verboden kon worden. Individuele leden van de club op dat moment nog de beruchtste in zijn soort maakten zich volgens de hoogste rechter wel schuldig aan 'maatschappelijk ongewenst gedrag'. Maar, stelde de Hoge Raad: het gaat te ver om de vereniging te verbieden.

Justitie denkt nu meer kans te maken met een civiele procedure tegen Bandidos. Uit het onderzoek van de Universiteit van Leiden blijkt dat leden van de club relatief veel veroordelingen hebben voor georganiseerde criminaliteit.