Waarom laten zo weinig tieners zich vaccineren? ‘Ik wil de voor- en nadelen weten’

Of ze zich wil laten vaccineren? Marie (14) weet het nog niet. Daarom is ze maandagmiddag met haar schoolgenoot Merel (‘bijna 14’) van het Christelijk Lyceum Zeist naar Utrecht gefietst. Vlak voor aanvang van een speciaal college voor tieners over vaccinaties, in een collegezaal van de Universiteit Utrecht, zijn ze getroffen door de slappe lach.

‘Ik ben benieuwd wat de voor- en nadelen zijn’, zegt Marie, nog naproestend. Merel heeft al een prik gehad en is vooral geïnteresseerd, vertelt ze. ‘Ik heb inmiddels negen keer zo’n PCR-test gehad, genoeg.’

Het valt op dat het nog niet stormloopt bij de GGD’s. Sinds 2 juli kunnen ruim een miljoen tieners tussen de 12 en 18 jaar een afspraak maken voor een vaccinatieprik, inmiddels zijn ook de jongsten van hen uitgenodigd. Maar nog geen 30 procent van deze leeftijdsgroep heeft dit tot nog toe gedaan. Tot afgelopen zondag heeft de GGD 285 duizend afspraken ingepland, aldus de woordvoerder van de koepel GGD GHOR.

Gevoel van urgentie

Dit lijkt weinig, afgezet tegen het percentage tieners dat in het recente RIVM-gedragsonderzoek aangaf zich te willen laten vaccineren: zo’n 72 procent. Maar het RIVM en het ministerie van Volksgezondheid maken zich nog geen zorgen. Waar andere leeftijdsgroepen meteen de telefoon pakten op het moment dat de uitnodigingsbrief op de mat viel of hun geboortejaar werd getwitterd, reageert deze groep anders, menen zij.

‘Dat ze nu niet meteen bellen, betekent niet dat ze geen prik willen’, zegt een RIVM-woordvoerder. ‘Ze denken eerder: het komt me nu niet uit, ik doe het later wel.’ De ministeriewoordvoerder vult aan: ‘Het gevoel van urgentie is er bij tieners minder, omdat ze minder vaak ziek worden van corona. Maar ons doel en ook onze verwachting is dat het percentage gevaccineerde tieners nog flink gaat stijgen.’

Des te belangrijker is nu het goed informeren van de doelgroep, zegt de ministeriewoordvoerder. Ze is dan ook blij met het initiatief van de Universiteit Utrecht en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) om dit speciale college te organiseren voor de 12- tot 18-jarigen. De kleine dertig tieners in de zaal, vooral havo- en vwo-leerlingen die op afstand van elkaar zitten, kunnen er vragen stellen. Andere tieners kunnen, thuis of in de klas meekijkend met de livestream, via de chat hun vragen inbrengen.

En vragen zijn er genoeg. Veel tieners hebben hun keuze nog niet gemaakt, blijkt uit de peilingen die ter plekke onder de aanwezigen worden gehouden.

Informeren, niet overtuigen

Het doel van het college is te informeren, niet om tieners over te halen zich te laten vaccineren. ‘Het gaat erom dat je genoeg informatie hebt om voor jezelf een beslissing te maken’, beklemtoont presentator Fenna Ramos. Zittend op een comfortabele bank op het podium legt ze de vragen van de tieners voor aan de aanwezige deskundigen: voorzitter Ton de Boer van het CBG, kinderarts-epidemioloog Patricia Bruijning en ethicus Naomi van Steenbergen. ‘Ben je helemaal coronavrij als je bent gevaccineerd?’ ‘Werkt het vaccin nog als het coronavirus verder muteert?’

Maar ook wil een jongen weten: ‘Hoe groot is de naald waarmee je de prik krijgt?’ Bruijning kan de deze vragensteller geruststellen. De naald die voor dit vaccin wordt gebruikt, is relatief dun. ‘Mijn dochter zei dat ze niets van de prik had gevoeld.’

De bijwerkingen van de vaccins, nog zo’n onderwerp waar veel tieners benieuwd naar zijn. Daar zijn de deskundigen duidelijk over: die zijn er. Meestal niet veel erger dan een beetje hoofdpijn of spierpijn, die maximaal twee dagen aanhoudt. Maar ongeveer 1 op de 15 duizend jongens en 1 op de 100 duizend meisjes kan last krijgen van een ontstoken hartspier, vertellen ze ook. Ernstig, maar het loopt in de regel goed af. ‘De kans om ernstig ziek te worden van corona is ook voor kinderen groter dan dat je ziek wordt door de vaccinatie’, zegt Bruijning.

Kan het dan niet dat je lang na de vaccinatie er toch ziek van wordt, vraagt een jongen in de zaal zich af. ‘Bestaat er dan een tegengif dat de vaccinatie ongedaan kan maken?’ Ook hem kunnen de deskundigen geruststellen. ‘De vaccinatiestof verdwijnt na een paar weken uit je lichaam’, legt De Boer uit. Bruijning: ‘Het is nog nooit gebeurd dat er na jaren zich opeens een nieuwe bijwerking van een vaccin voordeed.’

Na afloop vertelt scholier Marie (14) dat ze onder de indruk was van de bijwerking van de hartspierontsteking. Dat verhaal kende ze niet zo goed. ‘Maar het is me wel duidelijk nu: de voordelen van vaccinatie zijn groter dan de nadelen’, zegt ze resoluut. Daarna loopt ze met Merel (‘bijna 14’) richting de uitgang. Hun gulle lach galmt er na door de gangen.