Waarom laat Pakistan dat geweld maar om zich heen razen?

Donderdag werd een snookerhal midden in een woonwijk uiteen gereten door twee explosies, die enkele minuten na elkaar plaatsvonden. Eerst was er de zelfmoordaanslag binnen in de hal. De tweede bom ging enkele minuten later af, buiten, net toen de politie en hulpverleners arriveerden. Ziekenhuizen werden de hele avond overspoeld met slachtoffers. In totaal zijn er zeker 81 mensen om het leven gekomen, en 170 gewonden gevallen, voornamelijk sjiieten.

Het was de bloedigste sektarische aanval in de stad Quetta ooit - maar zeker niet de eerste: er zijn meerdere soennitische groeperingen die de sjiieten structureel belagen, waardoor er regelmatig doden vallen.

Vroom en capabel
Het conflict tussen de twee islamitische stromingen gaat terug tot de dood van Mohammed, de grondlegger van de islam. Er moest een nieuwe leider komen en de vraag was of de meest vrome en capabele man uit de gemeenschap hiervoor moest worden gekozen, of dat Mohammeds schoonzoon Ali, de vader van diens kleinkinderen, het erfelijke recht had op het leiderschap.

Voorstanders van de erfopvolging groepeerden zich in de partij van Ali (shi'at Ali) die zich later tot de shi'a, oftewel de sjiieten zouden ontwikkelen. Ze dolven echter het onderspit: een trouwe vriend van Mohammed, Abu Bakr, werd uitgeroepen tot de eerste kalief. Jaren later werd Ali wel de vierde kalief, maar hij werd vermoord, waarop een strijd ontbrandde tussen zijn tegenstanders en Ali's zoon Hoessein.

De problematiek in Pakistan vindt zijn oorsprong een kleine 1350 jaar later. In 1979 begon de militaire dictator generaal Zia ul-Haq het land te islamiseren. Pakistan werd de thuisbasis voor met name soennitische groeperingen die tot de tanden toe werden bewapend door zowel de eigen staat als de Verenigde Staten, om tegen de communisten in Afghanistan te vechten.

Er waren veel minder sjiieten in Pakistan, maar ook zij vochten in Afghanistan. Hun wapens waren afkomstig uit Iran, waar in 1979 net de Islamitische Revolutie had plaatsgevonden.

Oorlogservaring
Toen de Russen Afghanistan verlieten, keerden de militanten terug naar huis - met al hun wapens en oorlogservaring. Velen werden aangemoedigd om te vechten in de Heilige Oorlog in Kashmir, de betwiste deelstaat in het noorden van India. Anderen bleven thuis en begonnen een campagne tegen 'andere' moslims, die ze als afvalligen beschouwen.

Zo ontbrandde de interne strijd: moskeeën en individuen werden aangevallen, waarop met tegenaanvallen werd gereageerd. In 2002 heeft de toenmalige president Musharraf nog een poging gedaan om de meest extreme groepen te verbieden, maar het geweld bleef doorgaan.

En het lijkt verder op te laaien. In de jaren tachtig en negentig waren voornamelijk sjiieten in Karachi het slachtoffer, een stad waar militante groeperingen toen een sterke basis hadden. Eind jaren negentig werd dit minder, deels door stevig optreden van de politie.

Wetteloosheid
Op dit moment worstelt Islamabad om grip te krijgen op de gebieden langs de grens met Afghanistan, waar ook Quetta zich bevindt. In de wetteloosheid in dit gebied, is het voor militante groeperingen gemakkelijk om te groeien en te schuilen. Maar ook in Karachi worden de extremisten weer sterker, en neemt het aantal aanslagen op sjiieten navenant toe.

'Het afgelopen jaar was voor sjiieten het bloedigste jaar sinds mensenheugenis en als de aanslagen van donderdag een aanwijzing zijn, zal het alleen maar erger worden', zei Ali Dayan Hasan van Human Rights Watch Pakistan.

Het leger heeft zijn handen vol aan militanten die zich direct tegen de regering hebben gekeerd. Als het om de kwetsbaarheid van de sjiieten gaat, lijken de autoriteiten echter weinig geïnteresseerd om actie te ondernemen. Veel Pakistanen vrezen de instabiliteit van het land, die door deze houding alleen maar groter wordt. Want zolang de ene groep extremisten zijn gang kan blijven gaan, zal de cultuur van geweld in Pakistan ook op andere fronten om zich heen blijven grijpen.